سنجش شاخص های ذهنی کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم مطالعه موردی: شهر بهبهان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش‌ازدور، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

چکیده
شکل‌گیری ̨ رشد و گسترش مفهوم کیفیت زندگی طی نیم‌قرن اخیر ̨ آن را به مفهوم کلیدی در عرصه مسائل انسانی تبدیل نموده است. امروزه با گسترش شهری و افزایش نابرابری‌ها ̨ مطالعات کیفیت زندگی به ابزار مهمی جهت برنامه‌ریزی و مدیریت شهرها بدل گشته است. تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی می‌توانند مدیران شهری را برای شناسایی نواحی نیازمند مداخله یاری نماید. این پژوهش در راستای شهر سالم طرح‌ریزی‌شده است و به لحاظ روش انجام کار ̨ به‌صورت توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است. به‌منظور کسب اطلاعات لازم جهت شناسایی و آگاهی از وضعیت کنونی کیفیت زندگی شهری در شهر بهبهان ̨ اقدام به برداشت‌های میدانی از طریق تهیه و توزیع پرسش‌نامه بر اساس شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی در قالب 10متغیر( امنیت محیطی ̨ تعلق مکانی ̨ مشارکت اجتماعی ̨ آلودگی هوا و صوتی و بصری ̨ بهداشت محیط ̨ اشتغال و رضایت شغلی ̨ درآمد و هزینه ̨ حمل‌ونقل ̨ فضای سبز ̨ امکانات و خدمات)در سطح شهر بهبهان گردیده است. جهت سنجش شاخص‌های ذهنی از تحلیل‌های آماری استفاده‌شده است. مطابق نتایج به‌دست‌آمده رضایتمندی شهروندان از شاخص‌های تأثیرگذار در کیفیت زندگی در منطقه 1بیشتر از حد متوسط و در منطقه 2 پایین‌تر از حد متوسط نشان داده‌شده است.از میان 10متغیر ̨ در منطقه 1 ̨ بالاترین میزان رضایت مربوط به متغیر تعلق مکانی است که این امر می‌تواند ناشی از احساس تعلق ساکنین و تمایل به گذراندن اوقات فراغت در منطقه ‌باشد.در منطقه 2بالاترین میزان رضایت مربوط به متغیر بهداشت محیط است که می‌تواند متأثر از آب آشامیدنی سالم و نظافت معابر در منطقه باشد. همچنین کمترین میزان رضایت در منطقه 1و2 مربوط به متغیر درآمد و هزینه و توزیع ثروت بوده است که می‌تواند نتیجه درآمد پایین افراد، هزینه‌های زندگی بالا و توزیع نامناسب ثروت و درآمد در جامعه باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Subjective indicators measurement of the city life quality with healthy approach (Case study: Behbahan city)

نویسندگان [English]

  • mohamad reza obodi 2
  • mahnaz daneshvar 2
1
2
چکیده [English]

Abstract
Over the last half-century, shaping the development of the concept of quality of life, has changed this issue to a key concept in human issues. Today, with urban expansion and increasing inequalities, research on quality of life has become an important tool for planning and management of cities. The analysis of indicators of life quality can assist managers to identify areas in need of intervention.This study is designed in line with healthy city and in terms of procedure is a descriptive-analytical study. In order to obtain the information necessary to identify and understand the current situation of the quality of urban life, field work in Behbahan is carried out through the production and distribution of a questionnaire based on the subjective quality of life in the form of 10 variables (environmental security , place belonging, social participation, audio-visual and environmental pollution, environmental health, employment and job satisfaction, income and expenses, green space, facilities and services) .To assess subjective indicators, statistical analysis is used . According to the results obtained, citizens' satisfaction of the parameters affecting the quality of life in region one is more than average and in region two is less than average. Of the 10 variables in region one, the highest level of satisfaction is related to place belonging variable, which could be due to a sense of belonging in residents and a desire to spend leisure time in the region. In region two, the highest level of satisfaction is related to environmental health variable that can be due to drinking water and cleanness of streets. The lowest satisfaction rate in regions one and two is related to income and expenses variable and income distribution, which can be a result of low income of people, high living costs and poor distribution of wealth and income in the community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Life quality
  • subjective indicators
  • healthy City
  • Behbahan
-آسایش، حسین. 1380. سنجش کیفیت زندگی در یک‌صد شهر بزرگ جهان.فصلنامه مدیریت شهری، شماره 8.
2-امینی̨ مهدی.1385. شاخص‌های کیفیت زندگی شهروندی و نقش و وظایف دولت. هفتمین کنفرانس بین‌المللی مدیران کیفیت، مجموعه همایش‌های بین‌المللی اجلاس تهران.
3-بدری، سید علی. محمدرضا رضوانی و مجید قرن جیک. 1392. سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی در نواحی روستایی مطالعه موردی (دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن). مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 24، شماره 2.
4- پژوهان، موسی. مصطفی قدمی.1390. تحلیل فضایی شاخص‌های شهر سالم با روش خوشه‌بندی فازی سی مینز و مدل تاپسیس مطالعه موردی نقاط شهری استان مازندران. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره 6.
5-حاتمی‌نژاد، حسین. احمد پوراحمد و حسین منصوریان و عباس رجایی. 1392. تحلیل مکانی شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر تهران، مجله پژوهش‌های علوم انسانی، دوره 45، شماره 4.
6-حافظ‌نیا، محمدرضا. 1389. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات سمت.
7-رضوانی، محمد. رضا شکیبا، علیرضا منصوریان، حسین منصوریان. 1387. ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره 30 و 31.
8-رهنما، محمدرحیم. زهرا افشار و محمدمحسن رضوی. 1390. تحلیل شاخص‌های شهرسالم درمحله بهارستان شهر مشهد. سومین کنفرانس برنامه ریزی ومدیریت شهری.
9-زیاری، کرامت اله. محمد حسین جهانبابانژاد.  1388. دیدگاه‌ها و نظریات شهر سالم، فصلنامه شهرداری‌ها، سال نهم، شماره 95.
10-شیخی، محمدتقی. 1386. بودجه و رفاه خانواده در شهر تهران مطالعه‌ای جامعه‌شناختی از کیفیت زندگی خانواده. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
11-عزیزپور، فرهاد. حسن افراخته و مریم شامانیان. 1393. تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی مورد: دهستان قرق شهرستان گرگان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 1.
12-غفاری، غلامرضا. رضا امیدی. 1387. کیفیت زندگی در برنامه های عمرانی و توسعه در ایران. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره 30 و 31.
13-فرجی ملائی، امین. محمدتقی رهنمایی، حسین حاتمی‌نژاد، آزاده عظیمی. 1391. تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری در شهر بابلسر، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، سال دوم، شماره 5.
14-قالیباف، محمدباقر. مهدی رمضان زاده لسبویی و اسلام یاری شگفتی. 1388. سنجش میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت نقاط مرزی مطالعه موردی (بخش نوسرد استان کرمانشاه). فصلنامه روستا و توسعه، سال12، شماره 3.
15-کوکبی، افشین. 1384. برنامه‌ریزی کیفیت زندگی شهری. مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد. رساله ارشد، راهنما: رضا پورجعفر، دانشگاه تربیت مدرس،  دانشکده هنر، گروه شهرسازی.
16-لطفی̨ صدیقه. سجاد صابری. 1391. ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاری. نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 1، شماره 4.
17- نجات، سحرناز، علی منتظری و کورش هلاکوئی و سیدرضا مجدزاده. 1386. کیفیت زندگی مردم شهر تهران بر اساس پرسش­نامه BREF-WHOQOL. فصلنامه حکیم، جلد 10 شماره 3.
18- نجفی کانی، علی اکبر. علیرضا خواجه شاهکوهی و شهرام مهدوی. 1394. سنجش شاخص­های توسعه در مناطق شهری با تاکید بر کیفیت زندگی مطالعه موردی:شهر کاشان. مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال پنجم، شماره 16.
19.Allen, Voget and Cordes. 2002. Quality of life in rural Nebraska: Trends and changes. Institute of Agriculture and Natural Resources.
20.Das,  D.  2008.  Urban  Quality  of  Life: A  case  study  of  Guwahati,  Social  Indicators Research, Vol. 88.
21.Epley, Menon. 2008. A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Soc Indic Res, Vol. 88.
22.Geelen,  Huijbregts, den   Hollander, Ragas, Van Jaarsveld and De Zwart. 2009. Confronting environmental pressure, environmental quality and human health impact indicators of priority air emissions. Atmospheric Environment, Vol. 43.
23.Khizindar. 2009.  Quality of Life in Developing Countries: An Empirical Investigation. The Journal of American Academy of Business, Cambridge, Vol. 14
24.Lee, 2008. Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, Vol. 43
25.Mason. Valente and Coatsworth and Mennis and Lawrence and Zelenak.2010. Place  based  social  network quality  and  correlates  of  substance  use  among urban  adolescents.  Journal of Adolescence, Vol. 33.
26.Santos, Martins. 2007. Monitoring Urban Quality of Life: The Porto Experience. Social Indicators Research, Vol. 80.
27.Sharkey, Lynn. 2009. Evaluation of Performance Measures For Economic Development And Quality of Life in Rural Indiana Counties. Master of Science Thesis, Purdue University Graduate School.
28.Pacione. 2003. Urban environmental quality and human wellbeing- a social geographical perspective, Landscape and Urban Planning, Vol. 65.
29.Pal, Kumar. 2005. Quality of life concept for the evalution of societal development of rural community in west Bangal, India. Rural Development, Vol. 15.
30.Westaway, 2006. A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto, Habitat International, Vol. 30.
31.Wang, Stanton and Fang. 2010. The influence of social stigma and discriminatory   experience   on   psychological distress and quality of life among rural-to-urban migrants in China. Social Science & Medicine, Vol. 1.