%0 Journal Article %T بررسی میزان مخاطره چاک جریان در قاعده دلتای سفیدرود %J مجله آمایش جغرافیایی فضا %I دانشگاه گلستان %Z 2538-5739 %A لرستانی, قاسم %A اسماعیلی, رضا %D 2021 %\ 02/19/2021 %V 10 %N 38 %P 59-70 %! بررسی میزان مخاطره چاک جریان در قاعده دلتای سفیدرود %K دریای خزر %K چاک جریان %K چارت دریایی %K دلتای سفید رود %R 10.30488/gps.2020.147221.2884 %X چاک جریان، جریانی قوی و باریک است که در منطقۀ خیزاب و در جهت تقریبا عمود بر ساحل شکل می‌گیرد. منطقۀ مورد مطالعه در این پژوهش، خطوط ساحلی بخش جنوب غربی دریای خزر در قاعدۀ دلتای رودخانه­ای سفیدرود است. آمار بالای غرق شدگان دریای خزر صرف نظر از عدم آشنایی با فن شنا ناشی از ناآگاهی شناگران با ژئومورفولوژی سواحل، رژیم امواج، چاه های مکنده و چاک جریان است که شنای مطمئن و ایمن در دریا را با شنا در آب‌های آرام استخرها و رودخانه‌ها و دریاچه‌های پشت سد کاملا متمایز می‌کند. هدف از این پژوهش شناسایی چاک جریان و بررسی علل رخداد این پدیده است. ابزار و داده­های اصلی این پژوهش از نقشۀ هیدروگرافی چارت دریایی کیاشهر به مقیاس 100000/1 و دستگاه GPS به همراه نرم­افزار ArcGIS تشکیل شده است. روش کار مبتنی بر شناسایی چاک جریان در بازدیدهای میدانی و در مرحلۀ بعد انتقال نقاط به محیط نرم­افزاری و اضافه نمودن آن به پارامترهای ژئومورفیک (توپوگرافی بستر دریا، شیب، هندسۀ خط ساحلی، قطر ذرات و راستای امواج) به همراه تخمین میزان مخاطرۀ چاک جریان با استفاده از مدل مورفودینامیک ساحل ارائه شده توسط رایت و شورت، جهت بررسی و تجزیه و تحلیل میزان مخاطره و دلایل وقوع چاک جریان در قاعده دلتای سفیدرود است. یافته های تحقیق نشان می­دهد قطر ذرات ماسه در مناطق وقوع چاک جریان کوچک تر و شیب این مناطق نیز کمتر از مناطق مجاور می­باشد. بررسی پارامتر امگا در مدل مورفودینامیک ساحلی، محدودۀ مورد بررسی را با امگای بین  97/0 تا 85/2، در ردۀ سواحل با خطر کم تا متوسط از لحاظ میزان مخاطرۀ چاک جریان قرار می­دهد. هندسۀ خط ساحلی نیز در محل وقوع جریان­های شکافنده، انحنا و تورفتگی زیادی را به سمت خشکی نشان می­دهد که می­تواند در شناسایی این خطر کمک‌کننده باشد. در مناطقی که بین پشته­های دریایی، گودی­های هرچند کوچک ایجاد شده باشد شرایط برای ایجاد و تقویت این جریان­ها فراهم می­شود؛ لذا می­توان نتیجه­گیری نمود که به دلیل ارتباط تنگاتنگ نقاط وقوع این پدیده و وجود پشته­ها و ناوه­های در منطقۀ شکست، می­توان محل وقوع جریان­ها را شناسایی نموده و حتی صحت نقشه­های عمق­سنجی را ارزیابی کرد. پیشنهاد می­شود با توجه به شناسایی چاک جریان، علائم هشداردهنده در سواحل مورد مطالعه نصب شود تا از بروز حوادث احتمالی جلوگیری گردد. %U https://gps.gu.ac.ir/article_130083_0e4fc624909974666d5ae2677a203348.pdf