دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
نابرابری فضایی درجه توسعه شهرستان های استان خوزستان با تاکید بر توسعه پایدار
1
24
FA
حسین
نظم فر
0000-0002-5958-5256
عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
nazmfar@uma.ac.ir
آمنه
علی بخشی
دانشگاه محقق اردبیلی
nazmfar1@yahoo.com
یکی از چالش های فراروی برنامهریزی مدیریت مطلوب شهری و منطقه ای در راستای شهر و منطقه پایدار عدم تعادل و توازن در میزان توسعه پایدار شهرستان های استقرار یافته در منطقه است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه تطبیقی توسعه شهرستانهای استان خوزستان در دو دوره 1385 و 1390 با تأکید بر توسعه پایدار می باشد. در این پژوهش، شاخصهای مورد بررسی متشکل از 59 متغیر برای سال 1385 و 71 متغیر برای سال 1390 در قالب 6 شاخص زیربنایی، بهداشتی درمانی، فرهنگی، آموزشی، بهزیستی و اقتصادی از سالنامه آماری 1385 و 1390 جمعآوری شده و با بهرهگیری از روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور، شهرستانهای استان خوزستان بر اساس میزان پایداری به سطوح مختلف طبقهبندی شده است. نتایج به دست آمده از این مقاله نشان میدهد که نابرابری در میزان پایداری در بیشتر زمینهها در شهرستان های استان وجود دارد. با وجود این در سال 1390 نسبت به سال 1385 در بعضی از شاخصهای مورد مطالعه از میزان نابرابری تا حدودی کاسته شده است. بر اساس نتایج به دست آمده بیشترین میزان بهبود در ضریب توسعه شهرستانها، متعلق به سه شهرستان هندیجان (725/0) گتوند (570/0) و امیدیه با 544/0 درصد میباشد و همچنین کمترین میزان بهبود به سه شهرستان بندرماهشهر (221/0)، خرمشهر (180/0) و آبادان با 057/0 درصد تعلق دارد..
توسعه پایدار,مدیریت شهری,عدم تعادل,مدل ویکور,استان خوزستان
https://gps.gu.ac.ir/article_44767.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44767_3df48b3dc8d1fb99a9595dc3f02e6078.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
برنامهریزی راهبردی توسعه ی گردشگری در شهرستان کازرون (با استفاده از تکنیکهای سوات و باتلر)
25
42
FA
علی
شمس الدینی
استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد مرودشت
ali.shamsoddini@yahoo.com
زهرا
امینی
دانش اموخته کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی
aminizahra41@yahoo.com
الناز
پیروزی
دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی
piroozielnaz@yahoo.com
مریم
رضایی
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری سیستان و بلوچستان
rezaee_646@yahoo.com
چکیده<br /> گردشگری بهعنوان دومین صنعت درآمدزای جهان بعد از نفت باتوجه به اثرات مثبت اقتصادی- اجتماعی فراوانی که دارد توانسته تحولی شگرف در عرصهی ساختاری- کارکردی سکونتگاههای انسانی اعم از نواحی شهرها و روستاها داشته باشد. این صنعت که از آن بهعنوان «امیدبخشترین راهبرد توسعهی کشورهای جهان سوم» یاد میشود، اگر با برنامهریزی و مدیریت یکپارچهی منطقهای و ملی همراه باشد؛ میتواند زمینهساز پویایی و توسعهی پایدار اینگونه جوامع را مهیا سازد. در این پژوهش که با هدف شناخت و تحلیل زمینههای توسعهی گردشگری در شهرستان کازرون با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است، تلاش است با استفاده از تکنیکهای قایلیتسنجی سوات و مدل برنامهریزی باتلر به ارزیابی توانمندیها و زمینههای توسعهی گردشگری در منطقه پرداخته شود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و تعیین وزن عوامل چهارگانه (S.W.O.T) از نظر20 نفر از کارشناسان گردشگری شهرستان استفاده گردید. یافتههای تحقیق حاکی از آنست که منطقهی مورد مطالعه با 17 نقطه قوت و امتیاز وزنی 224/3 و 18 فرصت و امتیاز وزنی210/3 در برابر 19 نقطه ضعف و امتیاز وزنی 121/3 و 16 تهدید و امتیاز وزنی 088/3 توانمندیهای نسبتاً بالایی برای توسعهی فعالیتهای گردشگری دارد، ولی ضعفها و تهدیدهای موجود مانع از بالفعل شدن این توانمندیها گردیده است. سپس برای بهبود بخشیدن و توسعهی گردشگری در شهرستان 7 راهبرد رقابتی – تهاجمی، 5 راهبرد تنوع، 7 راهبرد بازنگری و 6 راهبرد تدافعی ارائه گردید. همچنین نتایج مدل Butler در سطحبندی گردشگری منطقه گویای آنست که گردشگری در کازرون از هفت مرحلهی مدل باتلر، دو مرحلهی اولیه را کامل طی کرده و وارد ابتدای مرحلهی سوم (مرحلهی توسعه) شده است، که ورود به مراحل بعدی نیازمند مدیریت یکپارچهی منطقهای و محلی میباشد.
واژههای کلیدی: برنامهریزی راهبردی,توسعهی گردشگری,تکنیک SWOT,مدل Butler,کازرون
https://gps.gu.ac.ir/article_44768.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44768_79908b4961eac1d22208cf51fb02c14c.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
سنجش توان اکولوژیک جهت رشد و توسعهی کالبدی و محدوده پیرامونی شهر سبزوار با استفاده از منطق IHWP
43
58
FA
هاشم
داداش پور
https://orcid.org/00
دانشگاه تربیت مدرس
h-dadashpoor@modares.ac.ir
هادی
رضایی راد
0000-0001-8219-5240
دانشجوی دکترا- دانشگاه تربیت مدرس
h.rezaeirad@basu.ac.ir
زینب السادات
مطهری
کارشناس ارشد-دانشگاه تربیت مدرس
zmotahari87@yahoo.com
بستر طبیعی سکونتگاهها اعم از شهرها و روستاها از ویژگیهای متنوعی برخوردارند، که با ایجاد امکانات و یا محدودیتهایی برای توسعه مشخص میشوند. از این رو، سنجش توان اکولوژیک جهت رشد و توسعهی کالبدی شهر به معنای عینیت بخشیدن به قابلیت بالقوه سرزمین ضرورت پیدا می کند. هر چند محیط طبیعی و انسانساخت محدودیتهایی را در رشد و توسعه جامعه انسانی بوجود آورده است، اما با توجه به نتیجه برهمکنش امکانات و محدودیتهای توسعهی موجود است که جهات توسعه کالبدی، جمعیتی و حوزه نفوذ سکونتگاه ها تعیین میگردد. تحلیل کمی و همدید ویژگیهای محیطی میتواند یکی از روشهای تشخیص جهت توسعهی کالبدی شهر و شناسایی پهنههای خطر و تهدید باشد، که بر ابعاد گوناگون حیات آتی شهر تاثیر بسزایی دارد. هدف از پژوهش حاضر سنجش توان اکولوژیک جهت رشد و توسعهی کالبدی و محدوده پیرامونی شهر سبزوار است، که با استفاده از منطق تحلیل سلسله مراتبی معکوس در غالب دو مدل به شناسایی آسیبپذیری محیطی و قابلیت سنجی اراضی پرداخته شده است. در انتها با توجه به خروجیهای دو مدل و مقایسهی آنها که با استفاده از GIS بصورت فضایی نشان داده شده، موانع و فرصتهای توسعهی کالبدی پایدار در منطقهی شهری سبزوار مشخص گردیده است. نتایج پژوهش حاکی از اینست که شرق محدودهی شهر با توجه به سنجش آسیبپذیری و قابلیتسنجی اراضی بهینهترین فرصت جهت توسعهی کالبدی را شکل میدهد. همچنین در منطقهی جنوب شهر هر چند به لحاظ آسیبپذیری محیطی وضعیت بهینهای دارد اما، قابلیت زراعی آن باعث شده به عنوان فرصت توسعه مطرح نگردد.
آسیبپذیری محیطی,قابلیتسنجی اراضی,توسعهی کالبدی شهر,روش سلسله مراتبی معکوس
https://gps.gu.ac.ir/article_44769.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44769_6d59fd34a8ddbd36c7600a15b844d407.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
بررسی مناسب سازی فضاهای شهری جهت دسترسی معلولین و جانبازان نمونه موردی: ادارات دولتی شهر کاشان
59
76
FA
محسن
شاطریان
عضو هیات علمی دانشگاه کاشان
shaterian@kashanu.ac.ir
امیر
اشنویی
دانشگاه تهران
amir.oshnooi@gmail.com
محمود
گنجی
دانشگاه پیام نور
ganjimahmood@gmail.com
هدف از این تحقیق بررسی مناسب سازی فضاهای شهری جهت دسترسی معلولین نمونه موردی: ادارات دولتی شهر کاشان و پی بردن به مشکلات و نارساییهای موجود است. روش پژوهش، پیمایش توصیفی است. اطلاعات از طریق پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه پژوهش شامل 26 ساختمان اداری در شهر کاشان میباشد که بر اساس شاخصهای 46 گانه مطابق با قوانین مربوطه در ایران ادارات دولتی شهر کاشان مورد ارزیابی قرار گرفت. در تحلیل اطلاعات این مطالعه، بیشتر از روشهای تحلیل کمی و کیفی و تکنیکهای آمار توصیفی و استنباطی همچون Topsis fuzzy و GIS استفاده شده است در این مطالعه، طیف نسبتاً وسیعی از متغیرها و شاخصهای کمی و کیفی در مناسب سازی محیط برای معلولین در ساختمانهای اداری تعیین گردید. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که بیشتر این ساختمانها برای رفت و آمد معلولان جسمی مناسب نیستند. بهترین عملکرد در بین ادارات مورد مطالعه مربوط به اداره تأمین اجتماعی و اداره بهزیستی میباشد. ضعیفترین عملکرد نیز به اداره صنعت معدن و تجارت تعلق دارد. همچنین یافتههای پژوهش نشان میدهد که در هیچ کدام ادارات و ساختمانهای دولتی تجهیزات خاصی برای معلولان فراهم نشده است و مجموع این عوامل، فضای آشفته، ناسالم و فاقد ایمنی و راحتی را جهت گروههای مختلف اجتماعی بویژه معلولین در این فضاها ایجاد کرده است که این وضعیت نامطلوب نیازمند یک برنامه ریزی دقیق و منسجم به منظور بهبود وضع موجود و افزایش ایمنی و راحتی و در نتیجه ایجاد محیط اجتماعی سرزنده و شاد با حضور معلولین میباشد.
مناسب سازی فضاهای شهری,معلولین,دسترسی,ادارات دولتی,شهر کاشان
https://gps.gu.ac.ir/article_44770.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44770_7731bb8e5fedad23a402f3a25d1cfd41.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
ارزیابی تعیین رویکرد سیاسی در نابرابری شهری- ناحیه ای ( مطالعه موردی: خراسان شمالی)
77
90
FA
علی اصغر
پیله ور
0000-0003-2125-1274
عضو هیئت علمی دانشگاه بجنورد
apilehvar@yahoo.co.uk
چکیده<br /> در چند دهه اخیر دولت ها به منظور تسهیل در امر برنامه ریزی توسعه و امکان کنترل بیشتر بر فضای محلی- ناحیه ای، سعی بر کوچک سازی فضاها داشته اند و در راستای چنین هدفی تقسیمات سیاسی-اداری در فضای ناحیه ای و منطقه ای صورت گرفته است. قدرت داخلی دولت ها، مهمترین عامل در تصمیم گیری های سیاسی و امور سیاسی آنها به شمار می رود و در دراز مدت، باعث تغییراتی در سیستمهای شهری و نظام سلسله مراتب شهری می شود. همواره درایران بین مرکزیت اداری - سیاسی و تمرکز قدرت و سرمایه رابطة مستقیم وجود داشته است. زیرا دولت به عنوان عنصرشهری قدرتمند در رشد وتوسعه شهری یابه تعبیر بهتر توسعه شهرنشینی و شهرگرایی نقش اساسی داشته و دارد. هدف اصلی این مقاله، ارائة تحلیل رویکرد سیاسی دولت و برخی نتایج آن در شناخت عدم تعادل شهری- ناحیه ای استان خراسان شمالی بعد از گذشت ده سال از زمان تقسیم خراسان است. در این پژوهش سعی شده است به منظور شناخت نابرابری شهری- ناحیه ای از مدلهای کمی و نرم افزارهای آماری استفاده و معیارهای انتخابی (اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی، کالبدی) مورد آزمون قرار گیرد. روش پژوهش از نوع «توصیفی- تحلیلی» است. نتایج حاصله نشانگر آن است که براساس مدل ضریب تغییرات(cv) و تعیین z شهرستان های منطقه، شهرستان بجنورد در6 معیار از11 معیار انتخابی رتبه اول را داراست و مقدار z آن (57/8 )، فاصله آشکاری با شیروان به عنوان شهرستان دوم استان، (54/3–) داراست. از این رو نتیجه ارزیابی ناحیه ای، بیانگر ارتقایابی شهر بجنورد و تأثیر بیشتر تحولات سیاسی بر پدیدة نخست شهری بوده است. تحلیل حاضر با استفاده از مدل رتبه- اندازه به انجام رسیده و به وضوح گویای آن است که بجنورد با کارکرد سیاسی- اداری، مرکزیت خود را تحکیم نموده و تحولاتی ساختاری را در پی داشته است.
رویکرد سیاسی,نابرابری,نخست شهری,خراسان شمالی
https://gps.gu.ac.ir/article_44771.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44771_394bad11675608d4d5c4593854722f0b.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
تحلیل استراتژی های توسعه اکوتوریسم پایداردر تفرجگاه های پیرامون شهری با استفاده از رهیافت تلفیقی SWOT-ANP(مطالعه موردی: تفرجگاه دره کنگ)
91
108
FA
محسن
تندیسه
دانشگاه یزد
ansariarjmand@yahoo.com
محمدحسین
سرایی
دانشگاه یزد
mohsen66t6@yahoo.com
یعقوب
کمائی زاده
دانشگاه یزد
kamaiezadeyaghoub@gmail.com
محمدجواد
خوشچهره
دانشگاه یزد
mohsen_tandise@ymail.com
سرعت نوآوریهای فنّاورانه سبب شکلگیری تحولات اجتماعی و پدیدار شدن اوقات فراغت به عنوان یکی از نیازمندیهای اساسی شده است. این امر توسعه صنعت گردشگری و تفرجگاههای پیراشهری به عنوان مقصد گردشگری در مقیاس خرد را در پی داشته است. در این میان، دره کنگ با توجه به تنوع و غنای طبیعی و فرهنگی آن در شهرستان بینالود میتواند مورد توجه و جذب گردشگران قرار گیرد. هدف این پژوهش تعیین مناسبترین استراتژی برای توسعه اکوتوریسم در دره کنگ است. پژوهش حاضر، از لحاظ هدف به روش کاربردی و از حیث شیوه مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی شکل گرفته است. شیوه جمعآوری دادهها به صورت کتابخانهای و مطالعات میدانی از نوع پیمایشی (مصاحبه و پرسشنامه) که تعداد 55 پرسشنامه بین صاحبنظران دانشگاهی و اجرایی توزیع گردید. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از رهیافت تلفیقی SWOT و ANP استفاده شده است. از آنجایی که مدل سوآت عوامل تحلیل را به صورت درونی (نقاط قوت و نقاط ضعف) و بیرونی (فرصتها و تهدیدها) طبقهبندی میکند و نتایج آن اغلب فقط لیست ناقصی از عوامل درونی و بیرونی است، به همین دلیل نمیتواند به طور جامع فرآیند تصمیمگیری استراتژیک را ارزیابی کند. از این رو در این پژوهش، جهت رفع نواقص مدل SWOT از تکنیک ANP استفاده شده است که در واقع، فرآیند تحلیل شبکه بین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها وابستگی برقرار میکند. بر اساس نتایج تحقیق، مناسبترین استراتژی برای توسعه اکوتوریسم در تفرجگاه دره کنگ، استراتژی SO (ایجاد هماهنگی در بین ادارات و نهادها و بخشهای مختلف مرتبط با امر اکوتوریسم و توسعه منابع و جاذبههای فرهنگی و طبیعی گردشگری و اشتغالزایی در تفرجگاه دره کنگ) با وزن 746/0 میباشد. ضمن اینکه استراتژی WO با وزن 494/0 به عنوان استراتژی جایگزین مطرح است.
اکوتوریسم پایدار,تفرجگاه,مدلSWOT,فرآیند تحلیل شبکه ایANP,دره کنگ
https://gps.gu.ac.ir/article_44772.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44772_908c3f90d60a580bce7c26a375614e31.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
آمایش اکولوژیکی مکان در راستای پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی - مورد: کاشت پسته در شهرستان نهبندان
109
124
FA
مجتبی
قدیری معصوم
استاد جغرافیا و برنامهریزی روستایی و عضو قطب علمی توسعه روستایی، دانشگاه تهران
mghadiri@ut.ac.ir
محمد
حجی پور
دانشگاه خوارزمی تهران
mhajipour24@yahoo.com
کشاورزی دارای نقش اساسی در تمامی ابعاد مکانی - فضایی توسعه است. از این رو، توسعه کشاورزی پایدار یکی از اهداف خطیر نظامهای برنامهریزی و سیاستگذاری جوامع به شمار میرود. شناخت و ارزیابی توان-ها و ظرفیتهای اکولوژیکی نواحی جغرافیایی به منظور بهرهبرداری از آن در تولید محصولات مختلف کشاورزی با قابلیتهای ویژه میتواند روند دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی را تسریع نماید. شهرستان نهبندان در شرق کشور به عنوان یک ناحیهی عمدتا روستایی است که تکیه جمعیت آن بر فعالیتهای کشاورزی بیش از سایر بخشهای اقتصادی است. در این مقاله تلاش شده است تا به توانسنجی اکولوژیک این ناحیه جهت کاشت پسته که محصولی اقتصادی است، پرداخته شود. مقاله حاضر کاربردی است. معیارهای اثرگذار بر کاشت پسته در هر ناحیه جغرافیایی 7 مورد شناخته شده است که دادههای مربوط به آن برای شهرستان نهبندان از اسناد، آمار و اطلاعات سازمانهای مربوط گردآوری شده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات اقداماتی چون تشکیل بانک داده در سیستم اطلاعات جغرافیایی، تهیه لایههای وکتوری، تبدیل لایهها به فرمت رستری، فازیسازی لایهها و در نهایت اعمال عملگر فازی گاما جهت روی-همگذاری و تهیه نقشه نهایی پهنهها صورت گرفته است. نتایج نشان داد 51 درصد (11861 هکتار) از کل اراضی شهرستان نهبندان مستعد کاشت پسته میباشد و میتوان بهره اقتصادی مناسبی از آن برای کمک به وضعیت اقتصادی خانوارهای روستایی و توسعه پایدار کشاورزی برد. وضعیت بهرهبرداریها و اقدامات صورت گرفته نشان میدهد که تاکنون ظرفیتهای اکولوژیکی ناحیه نهبندان، به ویژه به منظور توسعه کشاورزی پایدار به فعلیت لازم نرسیده است. از این رو نمیتوان انتظار داشت پویایی و دگرش لازم در راستای حصول توسعه پایدار کشاورزی و هم چنین تحول تبعی مناسب در جامعه روستایی نهبندان پدیدار گردد.
توسعه پایدار کشاورزی,کاشت پسته,سیستم اطلاعات جغرافیایی,منطق فازی,نهبندان
https://gps.gu.ac.ir/article_44773.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44773_2a43d0974ca65b2e874afc4a1b08a8f7.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
بررسی تحلیل فضایی گسترش فقرشهری در شهر تبریز
125
136
FA
فاطمه
زادولی
دانشجوی دانشگاه تبریز
f.zadvali@yahoo.com
شهریور
روستایی
دانشیاردانشگاه تبریز
srostaei@gmail.com
حسین
کریم زاده
0000-0003-0994-0536
استادیار دانشگاه تبریز
karimzadeh10@gmail.com
شهری شدن فقر از بزرگترین چالشهای توسعه جهانی است که در صورت تداوم روند نامطلوب کنونی، در طی سه دهه آتی شامل دو میلیارد نفر ساکنان نواحی فقیرنشین خواهد شد. شهر تبریز امروزه به عنوان پنجمین شهر پر جمعیت ایران می باشد که دچار شهرنشینی و شهرگرایی سریع شده است و این خود باعث کمبود خدمات و دسترسی امکانات به شهروندان بوده و نمود عینی فقر را می توان در محلات سیلاب، یوسف آباد، خلیل آباد، و... مشاهده کرد. بنابراین بررسی گسترش فضایی فقر در محدوده قانونی شهر تبریز ضرورتی اجتناب ناپذیر است. روش پژوهش کاربردی از نوع توصیفی- تحلیلی- تطبیقی است که برای شناخت و سنجش فقر از تکنیک خود همبستگی فضایی با استفاده از تحلیل لکه های داغ در نرم افزار Arc/GIS استفاده گردیده است. برای تحلیل الگوهای پراکنش فقر شهری از آماره موران استفاده شده است. همچنین برای سنجش تغییرات فضایی فقر برا اساس شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی طی بازه زمانی 85-1375 از روش Crosstab در محیط نرمافزار IDRISI استفاده گردیده است. برای شناخت محدوده مورد مطالعه از منظر تحلیل سازمان فضایی فقر شهری از اطلاعات بلوکهای آماری سال 1385-1375 و از 30 شاخص اجتماعی، اقتصادی و کالبدی استفاده گردیده است. همچنین یافته های نشان می دهد که توزیع فقیر شهری در فضاهای شهر تبریز از مدل خوشه ای پیروی می کند و خوشه های مرفه نزدیک به مرکز شهر گرایش دارند و خوشه های فقیر در حاشیه شهر پراکنده گشته اند که اختلاف و شکاف طبقاتی در برخورداری از این شاخص ها را نشان می دهد.
تحلیل فضایی,فقر شهری,آمار فضایی,تبریز
https://gps.gu.ac.ir/article_44774.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44774_11f464fd96044638ed33fa1be00064a1.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
نوسازی و بهسازی بافت فرسوده بارویکرد توسعه پایدار شهری و تلفیق عملگرهای فازی GISو FAHP (نمونه موردی: شهر پیرانشهر)
137
154
FA
مرتضی
نعمتی
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه شهید چمران اهواز
nematigeo@gmail.com
قاسم
فرهمند
دانشجو
arshad92geo@gmail.com
حیدر
نظری
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه شهید چمران اهواز
arivan.kord@yahoo.com
باافزایشبیرویةجمعیت،بویژهجمعیتشهرنشیندرچنددهةاخیردرکشورایران،مسألهفضاوتوسعهپایدارفضاییازاهمیتقابلتوجهیبرخوردارگردیدهاست. درایرانرشدجمعیتشهریباتوسعةناموزونافقیشهروازبینبردنمنابعکشاورزیوطبیعیاطرافشهرهاهمراهبودهاست. ایندرحالیاستکهبسیاریازشهرهادارایمنابعفضاییباارزش،امافرسودهایهستندکهراهگشایبسیاریازمشکلاتبهوجودآمدة شهرهادرحالحاضراست، لذا موضوع بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری، همواره یکی از مسائل و چالشهای شهرهای امروزی است که اندیشمندان حوزه های مختلف و مدیران شهری را به حیطه تلاش در جهت بهسازی و نوسازی آن کشانده است. در این راستا هدف این پژوهشاولویتبندی مناطق مختلف قلمرو پژوهش به منظور اعمال بهسازی و نوسازی است. برای دستیابی به هدف مذکور از 7 متغیر اصلی در بافت فرسوده شامل قدمت، قیمت، نوع مصالح، مساحت، وضعیت دسترسی، شیب زمین و تعداد طبقات واحد های مسکونیدر بافت استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از عملگرهای فازی(Sum، And، Product) در محیط GIS، و همچنین با وزنگذاری معیارهای منتخب، از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP)، به منظور مقایسه استفاده شده است. در نهایت نتایج بدست آمده از عملگرهای فازی و AHP فازی، جهت شناسایی بهترین مکانها برای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده، به قیاس کشیده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که مطابق توابع و مدل بکار رفته در پژوهش،از کل سهم بافت (مساحتی بالغ بر 244023 متر مربع یعنی 721/0 درصد) آن واجد شرایط قوی برای امر نوسازی بوده است در حالی که مابقی سهم بافت ( مساحتی بالغ بر 5/41502 متر مربع یعنی 11/0 درصد) از اولویت ضعیفی برای امر نوسازی برخوردار است. همچنین در ادامه مدل FAHP، مساحتی بالغ بر 32085 متر مربع یعنی حدود 10/0 درصد از سهم کل بافت را برای امر بهسازی پیشنهاد می کند. البته جزئیات عملیات پیشنهادی در عملگر Sum Fuzzy نسبت به دیگر توابع و مدلAHP فازی با دقت بیشتری نشان داده شده است.
بافت فرسوده,نوسازی و بهسازی,عملگرهای فازیGIS,AHP Fuzzy,شهر پیرانشهر
https://gps.gu.ac.ir/article_44775.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44775_8d7d7a1baa2ffcb4ed3e74bdb49f399f.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
ارزیابیِ عملکرد سازمان های ایمان محور در راستای توانمند سازی و فقرزدایی محله های شهری (مورد مطالعه : منطقه یک شهر تهران )
155
174
FA
سید محمد
رضازاده
دانشگاه شهید بهشتی
smd.rezazadeh@gmail.com
زهزه
فنی
دانشگاه هید بهشتی تهران
z.fani@mail. sbu.ac.ir
با توجه به گسترش تحولات مدیریتی جهان در یک قرن اخیر، سازمان ها در ابعاد مختلف به ارائه انبوهی از خدمات اجتماعی- آموزشی محلات شهری می پردازند.یکی از مصادیق این سازمان ها ، سازمان هایی هستند که با عنوان سازمان های ایمان محور شناخته می شوند. این گونه سازمان ها که با محوریت ایمان به فعالیت می پردازند، هم اکنون دارای میلیون ها عضو در سراسر جهان هستند و به دلیل ظرفیت ایمانی اش دارای اثر بخشی مضاعف نسبت به دیگر سازمان ها هستند.از طرف دیگر این سازمان ها به دلیل انگیزه های درونی و ایمانی شان به طور مضاعف ظرفیت اجرای خط مشی ها از جمله در راستای توانمند سازی و کاهش مشکلات فقر محلات شهری را دارند . محلات منطقه یک شهر تهران نیز از این حیث دارای فقر می باشند و این نیازمند بازنگری در عملکرد سازمان های ایمان محور و حتی مردم نهاد در شهر تهران و نیز منطقه یک می باشد . جامعه آماری این پژوهش نیز محلات منطقه یک شهر تهران با جمعیت 439467 نفر را تشکیل می دهند و از بین آنها 10 محله دارای سازمان های ایمان محور،با 255 نمونه آماری از طریق پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته اند.مهمترین نتایج به دست امده از پژوهش نیز به شرح زیر می باشند : <br /> 1. سازمان های ایمان محور در محله های منتخب منطقه یک شهر تهران باعث تقویت توسعه پایدار محله ای شده است <br /> 2. این سازمان ها در راستای تقویت توانمند سازی و کاهش مشکلات ناشی از فقر محله های شهری مهمترین عملکرد را مستقیماً دارا می باشند <br /> 3. این سازمان ها در راستای تامین خدمات اجتماعی- آموزشی، بویژه نیازهای اساسی ساکنان نیز نقش دارند <br /> سازمان های ایمان محور به نوعی یک سرمایه اجتماعی هستند که با هم در مدیریت و توسعه پایدار محله های منطقه یک شهر تهران جایگاه بسزایی در ارائه انواع خدمات اجتماعی و اقتصادی به ساکنان دارند و این جایگاه باعث کاهش مشکلات ناشی از فقر در منطقه شده است .
سازمان های ایمان محور,توانمند سازی,فقرزدایی,توسعه پایدار محله ای
https://gps.gu.ac.ir/article_44776.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44776_d6adff2852f3938e804a628de84c8241.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
بررسی و ارتباط خشکسالی و ترسالی های غرب ایران با الگوهای سینوپتیکی جو
175
192
FA
محمدکیا
کیانیان
دانشگاه سمنان
m_kianian@semnan.ac.ir
امین
صالح پورجم
استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
aminpourjam@yahoo.com
حسن
حاجی محمدی
دانشجوی کارشناسی آب و هواشناسی دانشگاه حکیم سبزواری
hassan_eghlim@yahoo.com
فهیمه
رسولی
دانشجوی کارشناسی مدیریت مناطق خشک دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان
fahimeh.rasooli2012@yahoo.com
الگوهای سینوپتیکی جو عامل اصلی توزیع زمانی و مکانی بارش میباشد. خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که هر ساله خسارات فراوانی به بار میآورد. این پدیده در نتیجه ناهنجارهای شدید و مکرر زمانی- مکانی در الگوهای گردش جوی بهوجود میآید. از این رو، مطالعه و شناسایی الگوهای سینوپتیکی پدیده مذکور ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این مطالعه، ابتدا بارشهای سالانه ۱۷ ایستگاه منتخب در غرب کشور استاندارد زمانی شد .پس از تعیین آستانه زمانی و مکانی بارش، فراگیرترین خشکسالیها و ترسالیها در منطقه با استفاده از شاخص SPI شناسایی شد. در ادامه، به منظور شناسایی و طبقهبندی الگوهای سینوپتیکی عوامل بهوجود آورندهی دورههای تر و خشک از روش آماری Principal Component Analysis و Cluster Analysis استفاده گردید. سپس دادهای ارتفاع ژئوپتانسیل سطح ۵۰۰ هکتوپاسکال و فشار تراز دریا از تارنمای مرکز ملی پیش-بینی محیطی(NCEP/NCAR) اخذ و نهایتاً نقشه مرکب مربوط به هر خوشه تهیه و تحلیل سینوپتیکی شد. نتایج بدست آمده نشان میدهد که برای دورهی خشک میتوان به پشته در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال در شرق اروپا اشاره نمود که سبب نزول و سرازیر شدن هوای سرد عرضهای بالا به منطقه شده و مانع از صعود توده هوا شده است. الگوی سطح زمین نیز میتوان به یک سلول پرفشار اشاره نمود که از شرق اروپا وارد منطقه شده و حرکات جوی نزدیک به سطح زمین را تحت تاثیر خود قرار میدهد. الگوهای مربوط به دورههای تر در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال میتوان به ناوه عمیق در غرب خاورمیانه اشاره کرد که رطوبت دریای سرخ را وارد منطقه مینماید. از طرفی الگوهای سطح زمین تشکیل یک کمفشار بر روی زاگرس میباشد که شرایط را برای صعود و ناپایداری محیا میکند.
دوره خشک و تر,تحلیل عاملی,ناوه و پشته,غرب ایران
https://gps.gu.ac.ir/article_44777.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44777_99bc2c92946f21bbbe872783732688d1.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
نقش شهرداری الکترونیک در توسعه فضای شهری (مطالعه موردی: محلات منطقه 6 شهر تهران)
192
208
FA
سعید
ملکی
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری. معاون آموزشی دانشکده علوم زمین و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه شهید چمران اهواز
modanlou3107@gmail.com
مسعود
مدانلو
دانشجو
modanlou3107@yahoo.com
با توجه به سیاست افزایش اختیارات و تقویت شهرداری ها در ادارۀ امور مناطق و اهداف ناحیه محوری و محله گرایی در مدیریت شهری، می توان به جایگاه و نقش کلیدی شهرداری های مناطق و همچنین ضرورت برنامه ریزی جامع و استراتژیک جهت استقرار و توسعۀ خدمات تعاملی در شهرداری های الکترونیک، پی برد. یکی از استراتژی های شهرهای الکترونیک دسترسی شهروندان در تمامی اوقات شبانه روز به پایگاه های داده خدمات دولتی و بخش خصوصی بر روی شبکه وب(سایت) است. هدف از این سنجش میزان استفاده از خدمات درگاه (پورتال) شهرداری الکترونیکی در محلات منطقه شش شهر تهران و ارزیابی سطوح آمادگی شهرداری الکترونیکی تهران است. در فرایند پژوهش، از روش تحقیق توصیفی_تحلیلی و پیمایشی استفاده شده است. در مرحله ی بعد پرسشنامه سنجش میزان استفاده از خدمات درگاه (پورتال) شهرداری الکترونیکی در میان 390 نفر از ساکنان منطقه بصورت تصادفی توزیع گردید. در مرحله ی سوم با آزمون آماری اسپیرمن، رابطه ی میان میزان استفاده از خدمات درگاه (پورتال) شهرداری الکترونیکی و رضایتمندی شهروندان، کاهش ترافیک شهر و مشارکت شهروندان محلات هجدگانه ارزیابی و تحلیل شد. نتایج این آزمون نشان از وجود رابطه مثبت و مستقیم میان میزان استفاده از خدمات درگاه (پورتال) شهرداری الکترونیکی و رضایتمندی شهروندان، کاهش ترافیک شهر و مشارکت شهروندان دارد. به منظور شناسایی زمینههای نوآوری و توسعۀ ابعاد خدماترسانی شهرداریها در منطقه با توجه به شرایط موجود در حوزههای سیاسی- قانونی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و فنّی- علمی قابلیت ها ارائه شد.
واژه های کلیدی: شهر الکترونیک,خدمات الکترونیک,شهرداری الکترونیکی,منطقه 6 تهران
https://gps.gu.ac.ir/article_44778.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44778_babec789ab15232d1aeb794e056cc78a.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
ارزیابی میزان تحقق پذیری کاربری اراضی در اجرای طرح هادی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زنجان)
209
224
FA
موسی
اعظمی
استاد دانشگاه بوعلی همدان
hazratimajid@gmail.com
شادعلی
توحیدلو
استاد دانشگاه
tohidloo_shadali@yahoo.com
مجید
حضرتی
مدرس دانشگاه
majidhazrati.9@gmail.com
طرح هادی روستایی به منظور ساماندهی کالبدی و عملکردی روستا با ملاحظات پراکنش معنادار کاربری ها براساس نیازها، محدودیتها و توانمندی های روستا انجام می گیرد. یکی از اهداف اساسی این طرح، برنامه ریزی کاربری زمین در سطح روستا است. بنابراین، ضمن تاکید بر ضرورت ارزیابی طرح هادی، پرداختن به سطح عملکرد این طرح در برنامه ریزی کاربری اراضی روستایی تاثیر بسزایی در آینده توسعه کالبدی روستاهای کشور دارد.<br /> پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، و با هدف ارزیابی عملکرد طرح هادی روستایی در برنامه ریزی کاربری اراضی، و میزان تحقق کاربری های پیشنهادی در روستاهای مورد نظر صورت گرفته است. برای گردآوری داده ها از مطالعات میدانی و کتابخانه ای بهره گرفته شده است. جامعه آماری شامل 24روستا در شهرستان زنجان است. جمعیت روستاهای منتخب 6757 نفر است. با استفاده از جدول مورگان، 364 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از جدول آمار توصیفی، آزمون نیکوئی برازش، مدل رگرسیونی پروبیت، و شبکه عصبی GMDH با کمک نرم افزار های Excel، R، SPSS، و Matlab استفاده شده است.<br /> بر اساس یافته های تحقیق در آزمون پروبیت، «کاربری مسکونی» 3496/0 و «شبکه معابر» 3461/0 با سرانه کاربری استاندارد انطباق دارد. همچنین، طبق نتایج آزمون نیکوئی برازش بیشترین میزان رضایت از شاخصهای «کاربری مسکونی» 7/87 و «کاربری فرهنگی و مذهبی» 763/83 است. و براساس تحلیل شبکه عصبی نیز شاخص «کاربری شبکه معابر» 1023/0 و «کاربری مسکونی» 1296/0 بیش از سایر شاخصها بهبود پیدا کرده است. بنابراین، برای اجرای بهینه طرح هادی و تحقق اهداف آن باید به مقوله کاربری اراضی روستا و اعمال سیستم نظارتی مناسب برای تحقق کاربریهای مختلف توجه جدی مبذول گردد. بدیهی است، مشارکت مردم روستا در مراحل مختلف طرح و افزایش نظارت و کنترل سازمانی بر شرکتهای پیمانکار در مراحل تهیه و اجرای طرح مذکور ضروری می باشد.
"ساماندهی فضایی","کاربری اراضی","سرانه کاربری","توسعه روستایی"
https://gps.gu.ac.ir/article_44779.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44779_51ec88f6002933e912255839ea3a2126.pdf
دانشگاه گلستان
مجله آمایش جغرافیایی فضا
2538-5739
2538-4821
6
22
2017
02
19
تحلیل ترمودینامیک ـ همدید رخداد تگرگ روز 20 مهرماه1389 در شهر گرگان
225
244
FA
جواد
خوشحال دستجردی
دانشیار دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان
javadkhoshhal@yahoo.com
عبدالقدیر
نظری
دانش آموخته کارشناسی ارشد اصفهان
abdolghadir.nazari@yahoo.com
ابوطالب
عبدی
دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم کشاورزی دانشگاه اصفهان
khalij 590@gmail.com
مقدمه: تگرگ یکی از خطرناکترین انواع بارش است که اگرچه بندرت میبارد ولیکن هنگام بارش برحسب شدت و بزرگی دانههای خود خسارات عظیمی را وارد میسازد. هدف از انجام این تحقیق تحلیل ترمودینامیک ـ همدید شهرستان گرگان در مهر ماه سال 1389 میباشد که در اثر آن میلیاردها تومان خسارت به بخشهای مختلف اقتصادی و محیطی وارد شد و بیش از 1500 واحد مسکونی خسارت دید(کارشناس حوادث غیر مترقبه استانداری گلستان). موارد و روش: برای انجام این تحقیق داده-های فراسنجی، تصاویر ماهوارهای و نقشههای آنالیز شدة هوا از ادارة کل هواشناسی استان و دادههای مورد نیاز ترسیم نقشههای همدید و شاخصها و نمودارهای ترمودینامیک به ترتیب از پایگاه دادههای NOAA, SCDC NCEP/NCAR –و از سایت دانشگاه وایومینگ اخذ شد و سپس نقشهها و نمودارهای مذکور به کمک نرم افزارهای گرادس، فتوشاپ و اکسل ترسیم و تحلیل شد. نتیجه: سامانه موجد رگبار مذکور ناوه کمفشار و تاوه قطبی بود که پس از تشکیل به یک موج کوتاه تبدیل گردید و در ضمن تکامل و آب گیری از پیکرههای آبی مسیر هوای سرد و نسبتاً مرطوب را بر روی منطقه منتقل نمود تضاد حرارتی شدیدی بین بسته هوای گرم و مرطوب جنوبی ایجاد نمود که در اثر آن جبههای ایجاد شد و توسط این جبهه، هوای گرم و مرطوب به سرعت به ارتفاعات بالا رانده شد و ابرهای کومولونیمبوس شکل گرفت.
شهرستان گرگان,تگرگ,ترمودینامیک,همدید و تحلیل ترمودینامیک
https://gps.gu.ac.ir/article_44780.html
https://gps.gu.ac.ir/article_44780_6f00beb8f2efd566ce5005d979a64164.pdf