شناسایی و اولویت بندی عوامل طراحی موثر بر تعاملات اجتماعی شهروندان در میدان های عمومی شهری

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد معماری، دانشکده فنی و مهندسی گرگان، دانشگاه گلستان، ایران

2 استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی گرگان، دانشگاه گلستان ، ایران

10.30488/gps.2019.100314

چکیده

میدان شهری از مهم‌ترین فضاهای شهری است که از دیرباز بستر شکل‌گیری زندگی اجتماعی بوده و در رشد اجتماعی شهروندان نقش مهمی ایفا می‌کند. افزایش زندگی مدرن شهری و گسترش فرهنگ شهرنشینی باعث غفلت از اهمیت فضای عمومی بسترساز برای این تعاملات اجتماعی شده است؛ بنابراین ضرورت دارد که میدان‌های عمومی شهری به نیازهای کاربران از گروههای مختلف سنی و نژادی پاسخ دهند و باید طبق آن نیازها طراحی و اجرا شوند. ازاین‌رو، هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی عوامل طراحی مؤثر بر تعاملات اجتماعی در میدان‌های عمومی شهری می باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی  از نوع پیمایشی میباشد. جامعۀ آماری این پژوهش کلیه مراجعه‌کنندگان به سبزه‌میدان شهر بجنورد می باشند که بر اساس فرمول کوکران 410 نمونه برای پرسشگری به صورت کاملا تصادفی انتخاب شده اند. ابزار پژوهش پرسش نامه که حاوی 42 پرسش از 22 عامل طراحی در قالب طیف 5 گزینه‌ای لیکرت می باشد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های آماری از تکنیک تحلیل عاملی تأییدی از نرم‌افزار LISREL استفاده‌شده است. نتایج تحلیل عاملی روی 22 عامل‌های طراحی میدان عمومی شهری، 4 دسته جنبه‌های فیزیکی، جنبه‌های رفتاری و روان‌شناختی، جنبه‌های مدیریتی و جنبه‌های جغرافیایی را در مدل ارائه‌شده تبیین می‌کند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که "جنبه‌های مدیریتی" با بار عاملی 0.96 اولویت اول و "جنبه‌های رفتاری و روان‌شناختی" با بار عاملی 0.67 اولویت آخر تأثیرگذار بر میزان تعاملات اجتماعی در سبزه‌میدان شهر بجنورد می باشند. براین‌اساس با توجه و برنامه‌ریزی بهتر بر طراحی میدان‌های عمومی شهری، می‌توان به بهره‌وری بیشتر این فضاها در راستای افزایش تعاملات اجتماعی شهروندان دست‌یافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identify and prioritize the design factors affecting the social interactions of citizens in urban public squares

نویسندگان [English]

  • parisa etesamiyan 1
  • Mahdieh Pajuhanfar 2
  • Abdolmajid Nortaghani 2
1 Department of Architecture, Faculty of Engineering, Golestan University, Gorgan, Iran
چکیده [English]

Urban Square is one of the most important urban spaces that has long been the bedrock of social life and plays an important role in the social development of citizens. Increasing modern urban living and the expansion of urbanization have led to neglect of the importance of the overall public space for these social interactions. Therefore, it is imperative that urban public spaces respond to the needs of users from different age groups and racial segments and should be designed and implemented accordingly. Hence, the purpose of this study is to identify and prioritize the design factors of urban public squares in order to use these spaces in daily life. For this purpose, design factors of urban public spaces were identified by studying books, articles, and previous research. The respondents are chosen from the square’s public users including the city’s inhabitants. The instrument for collecting data (questionnaire) After measuring the validity and reliability was provided to the statistical sample. In the present study, LISREL software has been used to analyze the statistical data through the confirmatory factor analysis technique. The results of factor analysis on 22 urban urban design factors explain the four categories of physical aspects, behavioral and psychological aspects, managerial aspects and geographical aspects in the presented model. The results show that all 22 identified factors have been confirmed and "Managing aspects" with factor load of 0.96 first priority and "behavioral and psychological aspects" with a factor of 0.67 have been identified as the last priority affecting the level of social interaction in the Sabze-Meydan of Bojnourd. Based on this, with attention and better planning on the design of public urban spaces, more productivity of these spaces can be achieved in order to increase the social interactions of citizens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Square
  • social activity
  • urban public spaces

مراجع

  1. ابراهیمی، محمدحسن. 1388. میدان؛ فضاهای تعریف‌نشده شهرهای ایرانی». نشریۀ هویت شهر، سال سوم، شماره 4، بهار و تابستان.
  2. بختیاری، زهرا. عبدالله جبل عاملی و سیده مرضیه طبائیان. 1393. نقش میدان، فضای باز شهری تاثیر گذار بر حیات جمعی شهروندان از گذشته تا به امروز. همایش ملی معماری، عمران و محیط‌زیست شهری.
  3. پاکزاد، جهانشاه. 1384. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. چاپ اول، تهران، انتشارات شهیدی.
  4. پیرنیا، محمد کریم. 1387. آشنایی با معماری اسلامی ایران، تألیف دکتر غلامحسین معماریان. چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
  5. ترابی، محمد. 1391. طراحی محله بر اساس تأثیر ویژگی‌های کالبدی فضای باز عمومی در افزایش تعاملات و رفتار اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشکده مهندسی معماری و کارشناسی.
  6. تیبالدز، ف. 1383. شهرسازی شهروندگرا، ترجمه محمد احمدی نژاد، نشر خاک.
  7. دانشپور، عبدالهادی. چرخچیان، مریم. 1386. فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی. فصلنامۀ باغ نظر، شماره 7، ص 28-19.
  8. راستبین، ساجد. یاسر جعفری و یاسمن دارم و امیرمحمد معززی. 1391. رابطه همبستگی بین کیفیت‌های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه‌های عمومی. فصلنامه باغ نظر، شماره 21، ص 35-46.
  9. رفیعیان، مجتبی. سید علی حسین پور. 1391. نظریه، شهر، فضا مدیریت شهری. انتشارات طحان، 76-75.
  10. عباس‌زادگان، مصطفی. 1384. ابعاد اجتماعی-روانشناختی فضاهای شهری. نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، دوره 16، شماره 1، صص 69-84.
  11. فلاحت، محمدصادق و کلامی، مریم. 1387. تأثیر فضاهای باز شهری بر کیفیت گذران اوقات فراغت شهروندان. دو فصلنامه مدیریت شهری، ش 22، صص 98-85.
  12. کریر، راب. 1383. فضاهای شهری، ترجمه: خسرو هاشمی نژاد، نشر خاک.
  13. محمودی­نژاد، هادی. علیرضا صادقی. 1389. طراحی شهری: از روانشناسی محیطی تا رفاه اجتماعی. چاپ اول، انتشارات طحال/ هله.
  14. مدنی­پور، علی. 1379. طراحی فضای شهری. ت: فرهاد مرتضایی. شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
  15. مستوفیان، علی. 1392. باززنده سازی میدان‌ها شهری نمونه موردی: سبزه میدان بجنورد.
  16. مویدی، محمد. منوچهر علی­نژاد و حسین نوایی. 1392. بررسی نقش مؤلفه‌های منظر شهری در ارتقای سطح احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری (نمونۀ مورد مطالعه، محله اوین تهران)، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 35، پائیز.
    1. Austin, E.K. 2003. The social bond and place: A study of how the bureau of land management contributes to civil society. Administrative Theory & Praxis, 24: 355-362.
    2. Carr, S., Francis, M., Rivlin, L.G., and Stone, A.M. 1992, Public Space, Cambridge University Press, Cambridge.
    3. Carmona, M., Heath, T., Tiesdell, S., and Oc, T. 2010. Public places-urban spaces: the dimensions of urban design: Architectural Press.
    4. Cattell, V., Dines, Nick, Gesler, Wil, Curtis, Sarah, 2008. Mingling, Observing, And Lingering: Everyday Public Spaces And Their Implications For Well-Being And Social Relations. Health & Place, 14: 544–561.
    5. Ercan, Z.M.A. 2007. Public spaces of post-industrial cities and their changing roles. metu jfa, 24(1): 115-137.
    6. Faizi, M., and Asadpour, A. 2013, Regeneration of Tehran's city Squares for improving Social interaction. Urban studies, 7: 3-14.
    7. Gehl, J, 1987, Life between Buildings. Translated by Koch, J. New York: Van Nostr and Reinhold.
    8. Gehl, J. 2002, Public spaces and public life, city of Adelaide. (A.A.COM,Ed).
    9. Gehl, Jan, 2004. "Public spaces, public life". Copenhagen: Danish architectural press.
    10. Holland, C., Clark, A., Katz, J., and Peace, SH. 2007. Social Interactions in Urban Public Spaces. Great Britain: Joseph Rowntree Foundation.
    11. Huang, S.-C.L. 2006. “A Study of Outdoor Interactional Spaces In High-Rise Housing. Landscape and Urban Planning”, 78: 193–204.
    12. Lennard & Lennard, 1984, " Public life in urban places: Godlier, Southampton.
    13. Lennard, S.G., and Lennard, H. 1993. Urban Space Design and Social Life, companion to contemporary architectural, Rutledge, London.
    14. Lofland, L. 1998. The public realm. Exploring the City’s quintessential Social Territory. New York.
    15. Marcus, C.C., and Francis, C. 1998. People places: Design guidelines for urban open space: Wiley.
    16. Nathiwutthikun, K. 2006. The logic of multi-use Of public open spaces In chiang mai city. Chulalongkorn University.
    17. Project for Public Spaces, and (PPS), 2006. what makes a successful place? Place making tools. Project for Public Space organization.
    18. Whyte, W.H. 1980. The Social Life of Small Urban Spaces: Project for Public Spaces Inc.
    19. Peters, K., Elands, Birgit, and Buijs, Arjen, 2010. “Social Interactions In Urban Parks: Stimulating Social Cohesion?”, Urban Forestry & Urban Greening, 9: 93–100.
    20. Seeland, K. 2009. "Making friends in Zurich's urban forests and parks: The role of public green space for social inclusion of youths from different cultures",Forest Policy and Economics, 11(10) 17,1.
    21. Shaftoe, H. 2008. Convivial urban spaces: creating effective public places, Earthscan /James & James.
    22. Wekerle, G.R., and Whitzman, C. 1995. Safe cities: Guidelines for planning, design, and management: Van Nostrand Reinhold New York.
    23. Whyte, W.H., and Underhill, P. 2009. City: Rediscovering the center: University of Pennsylvania Pr.
    24. Zeka, B. 2011. The Humanistic Meaning of Urban Squares: The Case of Çayyolu Urban Square Project. Middle East Technical University, Ankara.
 

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 9، شماره 34
زمستان 1398
صفحه 117-132

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار