ارزیابی تعلق مکانی و تأثیر متغیرهای جمعیت شناختی در محلات شهری بافت تاریخی گرگان

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری

2 استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه گلستان.

چکیده

توسعۀ تعلق مکانی یکی از راهکارها جهت کیفیت‌بخشی به محلات، به‌ویژه در بافت تاریخی است. به‌منظور اقدامات عملی ضرورت دارد با مشخص کردن وضعیت تعلق، مؤلفه­ها و عوامل مؤثر بر آن موردمطالعه قرار گیرد. هدف این پژوهش، ضمن ارزیابی تعلق مکانی با چهار بُعد دلبستگی به مکان، هویت مکان، وابستگی به مکان و ریشه­داری در مکان و اولویت­بندی این ابعاد در بافت تاریخی گرگان، ارزیابی عوامل­ تأثیرگذار بر تعلق مکانی نیز است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و جامعۀ آماری ساکنان بافت یادشده است که با روش نمونه­گیری تصادفی ابتدا سه محله و سپس 180 نمونه انتخاب شد. تحلیل داده­ها با روش­های آماری تحلیل واریانس یک­طرفه یا آنوا، آزمون تی مستقل و تحلیل تعقیبی شفه صورت گرفت. اعتبار و پایایی پژوهش، نیز بر اساس ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج تحلیل ابعاد چهارگانه تعلق مکانی، حاکی از تأثیر بالای دلبستگی به مکان و وابستگی به مکان، در ایجاد تعلق به محله‌ها است؛ درحالی‌که دو بُعد دیگر، یعنی هویت مکان و ریشه­داری در مکان، در ایجاد تعلق مکانی تأثیر کمی دارند؛ بنابراین، بالا بودن میزان تعلق مکانی (با ارزش میانگین 43/36)، به دلیل بالا بودن دلبستگی به مکان و وابستگی به مکان دارد؛ همچنین، تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی از قبیل طول مدت اقامت، مالکیت و نوع مسکن (مستقل حیاط دار، آپارتمان) اثر مستقیم و معنادار این عوامل را بر تعلق مکانی و سه مؤلفۀ دلبستگی به مکان و وابستگی به مکان و هویت مکان تأیید می­کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The investigation and assessment of place attachment and the effect of population variables on urban neighborhoods (Case study: Historical textures of Gorgan city)

نویسندگان [English]

  • mozhdeh rafigh 1
  • Abdolmajid Nortaghani 2
1 Master degree of architecture, Azad Islamic university, Sari branch, The technical and engineering faculty, Sari, Iran.
چکیده [English]

Place attachment is one of the parameters that has an important role on the quality of residential environment. So, attempt has been made to investigate the place attachment aimed at upgrading this parameter for the purpose of fostering the quality of neighborhoods. Therefore, assessment has been conducted about four dimensional model such as place belonging, place identity, place dependence and place rootedness in Historical textures of Gorgan city. Statistical population are residents of three neighborhood including Sarcheshmeh, Sabzeh Mashhsd and Darbeno 180 sample have been selected with Random sampling method. Based on the result, it is found out that place attachment in the Sabzeh Mashhsd neighborhood with the average value of 36/43 is the most, and two neighborhoods of Sarcheshmeh and Darbeno are placed the second and the third ranking. As well as, the study of relationship between four dimensions of place attachment with features such as length of residence, home ownership and the type of hosing (villa house- apartment) by using Scheffe, One-way analysis of variance and Independent T statistical test and relevant analyzing by applying Spss software show that there are positive and significant relationship between these dimensions with length of residence, home ownership and the type of hosing in the neighborhood under study. In conclusion, since the high level of place attachment of residents, is related to the social factors, the skeleton of texture and facilities undesirable, it is necessary to take into consideration strategies aimed at upgrading the physical features of this texture: The establishment of tourist attraction and service centers such as coffee shops, restaurant, museum and rest areas by renovating the direct buildings. The establishment of new applications by entering the new spirit into the historical texture, that are very essential. The use of religious centers in non-religious ceremonies for creating cultural activities in relation to holding educational classes. Urban furniture suitable with urban fabric for creating rest areas for pedestrians. The development of nighty commercial and cultural activities for more socialization in neighborhoods and more security are among these strategies

کلیدواژه‌ها [English]

  • Place Attachment
  • Place belonging
  • Place Identity
  • Place dependence
  • Rootedness

مراجع

منابع

  1. پیربابایی، محمدتقی؛ و سجادزاده، حسن. 1390. تعلق جمعی به مکان، تحقق سکونت اجتماعی در محلۀ سنتی، باغ نظر، شماره 16، ص17-28.
  2. جوان­فروزنده، علی، و مطلبی، قاسم. 1390. مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل­دهندۀ آن، نشریه هویت شهر، شماره 8، ص 27-37.
  3. حیدری، علی­اکبر؛ مطلبی، قاسم؛ و تاجی، فروغ نگین. 1393. تحلیل کالبدی حس تعلق به مکان در خانه­های سنتی و مجتمع های مسکونی امروزی، نشریه هنرهای زیبا، دورۀ 19، شماره 3، ص 75-86.
  4. رضویان، محمدتقی؛ شمس پویا، محمدکاظم و ملاتبارلهی، عبدالله. 1393. کیفیت محیط کالبدی و حس مکان، موردشناسی: دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی تهران، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، شماره 10، ص 87- 96.
  5. رهنما، محمدرحیم و رضوی، محمدمحسن. 1391. بررسی تأثیر حس تعلق مکانی بر سرمایه اجتماعی و مشارکت در محلات شهر مشهد، نشریه هنرهای زیبا، دوره 17، شماره 2، ص 29-36.
  6. زنگنه، یعقوب؛ حسن‌آبادی، سعید؛ روشندل، تکتم و نپی‌پور، رضا. 1393. تأثیر حس تعلق مکانی و سرمایه اجتماعی بر بهسازی مشارکتی محلات قدیمی، نمونۀ موردی محله سرده سبزوار، مجلۀ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال پنجم، شماره 19، ص 28-111.
  7. فلاحت، محمدصادق و نوحی، سمیرا. 1391. ماهیت نشانه­ها و نقش آن در ارتقای حس مکان فضای معماری،نشریه هنرهای زیبا، دوره 17، شماره 1، ص 17-25.
  8. مشکینی، ابوالفضل؛ قاسمی، اکرم؛ و حمزه نژاد، مهدی. 1393. ارزیابی حس تعلق به مکان ساکنان شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر جدید هشتگرد)، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیا، شماره 48، ص 29-38.
  9. نعیمی­نظم­آباد، زهرا: فرج­پور، مریم: و امیرشقاقی، محمدرضا. 1394. میزان سنجی سطح تعاملات اجتماعی در بافت های قدیمی باهمستانهای شهری. نمونه موردی: محله درب نو گرگان، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 38، بهار 94.
10. وارثی، عامل بافنده، محمدزاده، 1389. بررسی و تحلیل مؤلفه­های هویت شهری و رابطۀ آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید، مجلۀ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره دوم، ص 17-36.

11. وحیدا، فریدون و نگینی، سمیه. 1391. ساخت و اعتباریابی مقیاس هویت محله­ای، مطالعات شهری، سال دوم، شماره 2، ص 35-58.

12.Altman, I. and Low, S. (Eds) 1992. Place Attachment. Human Behavior and Environment, Vol. 12. New York: Plenum Press.

13.Berry, T. 1996. Ethics and ecology. A paper delivered to the Harvard Seminar on Environmental Values, Harvard University, and April 9, 1996. Retrieved April 23, 2005.

14.Bolan, M. 1997. The mobility experience and neighborhood attachment. Demography, 34, 225e237.

15.Brown, B.B., Perkins, D.D., and Brown, G. 2003. Place attachment in a revitalizing neighborhood: Individual and block levels of analysis. Journal of Environmental Psychology, 23, 259e271.

16.Capra, F. 1997. The web of life. London: Flamingo.

17.Carson, R. 1962. Silent spring. Boston, MA: Houghton Mifflin.

18.Ferreira, I., Johansson, M., Sternudd, C., and Fornara, F. 2016. Transport walking in urban neighborhoods-Impact of perceived neighborhood qualities and emotional relationship. Landscape and Urban Planing, 150, 60-69.

19.Hidalgo, M.C., and Hernandez, B. 2001. Place Attachment: Conceptual and Emperical Questions. Journal of Environmental Psychology, 21(3), 273-281.

20.Javan Forozande, Ali and Motallebi, Ghasem, 2012. The role of open spaces in neighborhood attachment (case study: Ekbatan), International Journal of Architecture and Urban Development, 3, 11-20.

21.Kyle, G., Graefe, A., and Maning, R. 2005. Testing the dimensionality of place attachment in recreational settings. Environment and Behavior, 37(2), 153-177.

22.Lalli, M. 1992. Urban-related Identity: Theory, measurement and empirical ¢ndings. Journal of Environmental Psychology, 12, 285-303.

23.Lovelock, J. 1987. Gaia: A new look of life of earth. NY: Oxford University Press.

24.Lewicka, M. 2005. Ways to make people active: Role of place attachment, cultural capital and neighborhood ties. Journal of Environmental Psychology, 4, 381e395.

25.Lewicka, M. 2008. Place attachment, Place identity, and place memory: Restoring the forgotten city past. Journal of Environmental Psychology, 28, 209-231.

26.Lewicka, M. 2010. What makes neighborhood different from home and city? Effect of place scale on Place attachment. Journal of Environmental Psychology, 30, 35-51.

27.Lewika, M. 2011. Place attachment: How far have we come in the last 40 years? Journal of Environmental Psychology, 31, 207- 230.

28.Orr, D. 1992. Ecological literacy: Education and the transition to a postmodern world. Albany, NY: SUNY Press.

29.Ramkissoon, H., and Mavonda, T.F. 2015. The satisfaction- place attachment relationship: Potential mediators and moderators. Journal of Business Research, 68, 2593- 2602.

30. Raymound, C. M., Brown, G., and Weber, D. 2010. The measurement of place attachment: Personal, community, and environmental connections.Journal of Environmental Psychology, 30, 422-434.

31.Rollero, C., and De Piccoli, N. 2010. Place attachment, identification and environment perception: an empirical study. Journal of Environmental Psychology, 30(2), 198-205.

32.Scannel, L., and Gifford, R. 2010. Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology, 30, 1-10.

33.Shabak, M., Nourozi, N., Megat Abdollah, A., and Khan, H.T. 2015. Children’s sense of attachment to the residential common open space. Social and Behavioral Sciences, 201, 39-48.

34.Theodori, G.L. 2004. Exploring the Association between length of residence and community attachment? A Research note. Southern Rural Society, 20, 107-122. 

35.Ujang, N. 2012. Place attachment and continuity of urban place identity. Social and Behavioral Sciences, 49(6), 156-167.

 

36.Rena Upitis, 2007. Four Strong Schools: Developing a Sense of Place through School Architecture. International Journal of Education & the Arts, Volume 8 Interlude 1, 1-15.

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 10، شماره 35
بهار 1399
صفحه 35-50

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار