بررسی نقش گردشگری در توسعه اقتصادی استان گلستان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

مدیر آموزش دانشگاه پیام نور استان گلستان و مدرس مدعو

چکیده

امروزه صنعت گردشگری به‌عنوان صنعتی نوپا با ویژگی‌های بارز و منحصربه‌فرد، بخش مهمی از فعالیت‌های اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه را به خود اختصاص داده است. استان گلستان با داشتن طبیعت زیبا، سرسبز و چشم اندازهای منحصربه‌فرد، دارای بیش از 350 جاذبه طبیعی متنوع و ارزشمند بوده ، از این لحاظ یکی از قطب‌های اکو توریسم در شمال کشور ایران است. این استان به‌عنوان بخشی از سرزمین پهناور ایران‌، سابقه‌ تاریخی درخشان داشته ، مرکز اصلی شکل‌گیری تمدن آریایی‌ در شمال ایران بوده است. در این محدوده جغرافیایی بیش از 1100 اثر و یادمان‌های تاریخی وجود دارد و بهره‌گیری از این قابلیت‌های ارزشمند و متنوع در صنعت گردشگری به‌مثابه منابع اقتصادی اهمیت دارند. هدف از این پژوهش، بررسی نقش گردشگری در توسعه اقتصادی استان گلستان است. پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق آن نیز که بر پژوهش موردی استوار است، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری در این تحقیق کارشناسان و صاحب‌نظران سازمان‌ها و مؤسسات دولتی و خصوصی فعال در حوزه گردشگری استان گلستان است. حجم نمونه بر اساس فرمول نمونه‌گیری کوکران 195 نفر برآورد شد. شیوه نمونه‌گیری، نمونه‌گیری هدفمند (در دسترس) بوده است. ابزار سنجش در این تحقیق پرسشنامه توأم با مصاحبه بوده و برای آزمون روایی و اعتبار ابزار سنجش از ضریب آلفای کرون باخ استفاده‌شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss و برای اثبات فرضیات از آزمون کای اسکوئر (خی دو) استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گردشگری در ایجاد و توسعه اشتغال، افزایش میزان سرمایه‌گذاری، ارتقای سطح درآمد و بهبود شاخص‌های کیفیت زندگی مردم استان گلستان تأثیر مثبت و مؤثر دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Contribution of Tourism to Economic Development in Golestan Province

نویسنده [English]

  • akbar sharbati
چکیده [English]

The tourism industry as an emerging industry with distinctive and unique features has been the main economic activities in developed and developing countries. Golestan province with beautiful nature and unique landscapes has more than 350 diverse and valuable natural attractions. In this respect, it is one of the ecotourism hubs of Iran. This province as a part of the vast territory of Iran has a brilliant history and was the main center of the establishment of Aryan civilization in the north of Iran. In this geographic area, there are more than 1100 historical monuments. To take advantage of these valuable and diverse capabilities in tourism industry is regarded as important economic resources. The purpose of this study was to evaluate the role of tourism in economic development of Golestan province. The present research is applied and its method, which was based on a case study, is a descriptive – analytical one. Statistical population included all experts in public and private organizations and institutions active in the field of tourism in Golestan province. Sample size of 195 subjects was determined based on the Cochran formula. Sampling method was purposive sampling (availability sampling). The data was collected via questionnaire and interview. Cronbach's alpha coefficients were used to measure reliability and validity of the instruments. Spss software was used for data processing. Hypotheses were analyzed by using chi-square test. The results indicated that tourism has a positive effect on employment development, increasing investments, improving income levels and quality of life indicators in Golestan province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • tourism
  • Tourist attractions
  • Economic Development
  • employment
  • Golestan province
1.ابراهیم‌زاده، عیسی و عبدالله آقاسی­زاده. 1390. تأثیر منطقه‌ آزاد چابهار بر توسعه گردشگری حوزه­ نفوذ آن با بهره‌گیری از مدل رگرسیون و آزمون T، فصل‌نامه جغرافیا و توسعه، شماره­ 21، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
2.ابهری، بهروز. 1384. نقش صنعت توریسم بر متغیر‌های کلان اقتصادی، مجموعه مقالات همایش ظرفیت‌های اقتصادی ایران با تأکید بر وضعیت گردشگری ایران در بستر جهانی، دانشگاه آزاد واحد فیروزکوه.
3.اسفندیاری، ابوالفضل، محمدتقی ملک حسینی و سیدرضا موسوی‌زاده. 1392. بررسی نقش صنعت گردشگری در توسعه اجتماعی شهرهای مرزی (مطالعه موردی: استان گلستان). نشریه پژوهش‌نامه مطالعات مرزی، سال اول، شماره اول.
4.امیر حاجلو، الهام؛ سیمین تولایی؛ احمد زنگانه و ابوالفضل زنگانه. 1392. ارزیابی و اولویت‌بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از فن Topsis، فصل­نامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال سوم، شماره 10، مرودشت.
5.بمانیان، محمدرضا و هادی محمودی­نژاد. 1388. مبانی برنامه‌ریزی و توسعه­ گردشگری روستایی. جلد اول. چاپ اول، تهران، انتشارات هله.
6. بیشویی، دیپاک 1390. توریسم و توسعه­ اقتصادی. ترجمه­ حیدر لطفی و دیگران. جلد اول. چاپ اول، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
7.بیگ محمدی، حسین. 1379. نگرش نو بر آثار اقتصادی توسعه جهانگردی، مجله­ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 157-158، تهران.
8.پاپلی‌یزدی، حسین و  مهدی سقایی. 1386. گردشگری (ماهیت و مفاهیم). جلد اول. چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
9.جلالی عنصرودی، طاهره. 1388. بررسی و پهنه‌بندی اقلیم توریستی استان آذربایجان شرقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و اقلیم‌شناسی، استاد راهنما بهروز ساری صراف، دانشگاه تبریز، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی.
10.حاجی‌نژاد، علی، مهدی احمدی و علی احمدی، 1388. تأثیرات گردشگری تجاری بر توسعه کالبدی- فضایی مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر بانه). مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 41، شماره 70.
11.داس ویل، راجر. 1386. مدیریت جهانگردی. ترجمه­ سید محمد اعرابی و داود ایزدی. جلد اول. چاپ چهارم، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
12.دفتر برنامه­ریزی و بودجه. 1393. گلستان در افق 1404. معاونت برنامه­ریزی استانداری گلستان، پاییز.
13.رضوانی، علی­اصغر. 1382. جغرافیا و صنعت توریسم. جلد اول. چاپ پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
14.رضوانی، محمدرضا. 1387. توسعه­ گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار. جلد اول. چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
15.رمضان­زاده لیسبوئی، مهدی، زهرا حیدری و جواد گلین شریف‌دینی. 1389. امنیت و توسعه فعالیت‌های گردشگری در شهرهای ساحلی (مطالعه­ موردی: سواحل شهر رامسر)، مجموعه چکیده مقاله‌های همایش ملی امنیت در شهرهای ساحلی، فرماندهی انتظامی استان هرمزگان- دفتر تحقیقات کاربردی.
16. رنجبریان، بهرام و محمد زاهدی. 1388. شناخت گردشگری. جلد اول. چاپ ششم، اصفهان، انتشارات چهارباغ.
17.زارعی نمین، علی؛ علی قنبری عدیوی و احسان سلیمی سودرجانی. 1390، اثرات در آمدی صنعت جهانگردی بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی عضو D8، فصل‌نامه مطالعات گردشگری. سال هفتم. شماره 15.
18.شربتی، اکبر. 1389. جایگاه جاذبه‌های یادمانی و تاریخی استان گلستان در جذب توریست، فصل­نامه آمایش، سال سوم، شماره 8، دانشگاه آزاد اسلامی ملایر.
19.شعبانی، خلیل. 1389. بررسی ساختار اجتماعی و فرهنگی اقوام ساکن در ایران با تکیه ‌بر استان گلستان، فصل­نامه فرهنگ گلستان، سال دوم، شماره 4، گرگان.
20.صباغ کرمانی و سعید امیریان. 1379. بررسی اثرات اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران (با استفاده ار تحلیل داده- ستانده)، پژوهش‌نامه بازرگانی.
21.صیدایی، سید اسکندر و شهین رستمی. 1391. سنجش تأثیرات اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی توسعه گردشگری (نمونه موردی شهر کرمانشاه). مجله برنامه‌ریزی فضایی. سال دوم . شماره سوم (پیاپی 7)
22.صیدالی، محسن؛ رضا سلیمانگلی و هادی قره گوزلو. 1391. بررسی اثرات گردشگری در توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان چهل چای شهرستان مینودشت). فصل‌نامه فضای گردشگری. سال اول. شماره 3.
23.ضرابی، اصغر و صدیف اسلامی پریخانی. 1390. سنجش تأثیرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست‌محیطی توسعه­ گردشگری (مطالعه­ موردی: شهرستان مشکین‌شهر)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 75، دانشگاه تهران.
24.طیبی، سید کمیل؛ روح­اله بابکی و امیر جباری. 1386. بررسی رابطه‌ توسعه‌ گردشگری و رشد اقتصادی در ایران (1338-1383)، پژوهش­نامه‌ی علوم انسانی و اجتماعی (ویژه اقتصاد)، سال هفتم، شماره 26، دانشگاه مازندران.
25.کاظمی، مهدی. 1380. فرهنگ زیربنای جهانگردی پایدار ایران، مجله علوم انسانی، ویژه‌نامه اقتصاد و مدیریت، شماره 17، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
26. کاظمی، مهدی، 1387. تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه‌ گردشگری چا‌بهار، فصل­نامه جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان، شماره پیاپی 12، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
27.کارگر، بهمن. 1386. توسعه­ شهرنشینی و صنعت گردشگری در ایران (از مفهوم تا راه‌کار). جلد اول. چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
28.گی، چاک وای. 1386. جهانگردی در چشم‌انداز جامع. ترجمه­ علی پارساییان و سید محمد اعرابی. جلد اول. چاپ چهارم، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
29.قائمی، رمضان­علی. 1379. جاذبه‌های جهانگردی استان گلستان. جلد اول. چاپ اول، گرگان، انتشارات نگار گستر.
30.قاسم­پور، محمود؛ خلیل شعبانی؛ اسماعیل شاهکویی و منیژه حسن­زاده. 1379. جغرافیای استان گلستان. جلد اول. چاپ سوم، تهران، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
31.محلاتی، صلاح‌الدین. 1380. درآمدی بر جهانگردی. جلد اول. چاپ اول، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
32.مطیعی لنگرودی، سید حسن و ماهره نصرتی. 1390. امکان‌سنجی توسعه­ گردشگری در نواحی روستایی از دیدگاه گردشگران بخش گرگان­رود شهرستان تالش، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 22، شماره 41، اصفهان.
33.مهرابی بشر آبادی، حسین؛ سید عبدالحمید جلایی اسفندآبادی؛ علیرضا شکیبایی و ابراهیم جاودان. 1389. بررسی نقش گردشگری در اقتصاد استان کرمان و توسعه­ کالبدی شهرستان‌های آن، دوفصل­نامه مدیریت شهری، شماره 26، تهران.
34.معاونت برنامه‌ریزی. 1390. گزارش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سال 1389 استان گلستان، معاونت برنامه‌ریزی استانداری گلستان، شماره 493، گرگان.
35.مهندسین مشاور هامون یک. 1382. برنامه‌ریزی توسعه و آمایش استان گلستان فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی (گردشگری). جلد اول. چاپ اول، گرگان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گلستان.
36. میراج، فرحناز. 1386. اثر جاذبه‌های گردشگری استان سمنان بر پویایی اشتغال. نشریه علوم جغرافیایی، جلد 7، شماره 10.
37.یوسفی‌پور، غلام‌رضا، 1379. نقش صنعت گردشگری در توسعه اقتصادی ایران و راه‌های گسترش آن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته اقتصاد، استاد راهنما حسین باهر، دانشگاه امام صادق، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد
38. Font Xavier and Ahjem Tor, E. 1999. Searchhng for a balance in Tourism Development strategies, international journal of con temporary hospitality management, volume: 11; Issue: 2/3, Pp: 73-77
39. Hall prentice, edition. Stephan F. 1994. Witt  and luie Management, hand book, second
40. UNWTO, 2007. Tourism highlights, 2007. Edition.