سنجش و ارزیابی اثرات و ارتباطات بین ژئوتوریسم و توسعۀ روستایی مطالعۀ موردی: روستاهای پیرامون کال سردر در شهرستان طبس

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشجوی دکتری گردشگری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

4 کارشناسی‌ارشد زمین شناسی (گرایش رسوب‌شناسی و سنگ‌شناسی رسوبی) دانشگاه فردوسی مشهد

10.30488/gps.2020.102609

چکیده

ژئوتوریسم، یکی از گونه‌های حفاظت‌محور، آموزشی و مسئولانۀ گردشگری به شمار می‌رود به دنبال ترویج ارزش‌های میراث زمین و کمک به توسعۀ جوامع محلی است و مناطق روستایی یکی از مقصدهای مهم ژئوتوریسم محسوب می‌شود. شکل‌گیری ژئوتوریسم در مجاورت مناطق روستایی، می‌تواند موجب شکل‌گیری ارتباط بین ژئوتوریسم، گردشگران و فعالیت‌های ژئوتوریستی با روستاها‌ گردد و این امر در ایحاد تعاملات بین روستاها‌ و ژئوتوریسم و اثرات مختلف ژئوتوریسم بر این روستا بسیار مؤثر است، لذا ضرورت بررسی ارتباطات و تعاملات بین روستا با ژئوتوریسم اجتناب‌ناپذیر است. طبس یکی از مناطق مهم ژئوتوریسم کشور بوده و درۀ کال سردر در شرق طبس، یکی از مکان‌های ژئوتوریستی است که  ژئوسایت‌های متعددی دارد. این دره در مجاورت روستاهایی مانند خرو علیا و سفلی، نیاز و مهربانی قرار گرفته است. در این پژوهش کاربردی، از طریق داده های کتابخانه­ای و میدانی، به ارزیابی ژئوسایت­ها و نگرش­های مردم پرداخته شده است. نمونه آماری شامل 384 گردشگر ورودی به منطقه و 66 نفر از جامعه روستایی و 10 نفر از کارشناسان حوزه ژئوتوریسم است. تجزیه و تحلیل بخش ارزیابی ژئوتوریسم ‌از طریق روش ارزیابی فاسیلاس و ارزیابی ارتباطات و نگرش‌های مردم و گردشگران نسبت به ژئوتوریسم از طریق آزمون‌ها‌ و تحلیل‌های آماری، انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که کال سردر دارای توان‌های ژئوتوریستی بالایی است اما میزان آگاهی مردم و گردشگران نسبت به توان‌های ژئوتوریستی نسبتاً پایین است و انگیزۀ مسافرت بیشتر گردشگران نیز تفرج و تفریح در آب‌های گرم معدنی کال سردر است، همچنین گردشگران برای تأمین خدمات و نیازهای خود کمتر به روستاهای پیرامون مراجعه می‌کنند و مشارکت مردمی ‌در ژئوتوریسم ضعیف است. بر همین منوال اثرات اقتصادی ژئوتوریسم و میزان تأثیرپذیری روستا از ژئوتوریسم نیز اندک و محدود است. در مجموع این پژوهش، از نظر حوزه ژئوتوریسم و روابط اجزای ژئوتوریسم، گام مهمی در پیوندهای ژئوتوریسم روستای برداشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The evaluation of the effects and relationships between geotourism and rural development Case study: Kaleh sardar peripheral villages in tabas

نویسندگان [English]

  • Seyed Rashed Safavi 1
  • hassan oroji 2
  • mohammad alizadeh 3
  • Ehsan zamanian 4
1 Payame Noor University
2 Kharazmi University
3 Allameh Tabataba'i University
4 Islamic Azad University tabas
چکیده [English]

Geotourism is one of the most explicit, educational, and responsible conservation areas for tourism, which seeks to promote the values of the land heritage and contribute to the development of local communities, and rural areas are considered as one of the important goals of geotourism. The formation of geotourism in the vicinity of rural areas can lead to the formation of the relationship between geotourism, tourists and geotouristic activities with villages, and this is very effective in the field of interaction between villages and geotourism and the various effects of geotourism on this village. Therefore, the necessity of investigating communications and interactions between villages and geotourism is inevitable. Tabas is one of the important areas of geotourism in the country, and the Kal-e-Sardar valley in eastern Tabas is one of the geotourist locations that has several geocytes. This valley is in need of kindness in the vicinity of villages like the upper and lower ranges. In this research, geotourism has been investigated through geocytes' assessment through the Fasciass approach and the evaluation of the connections and attitudes of people and tourists towards geotourism through statistical tests and analyzes. The results indicate that Kal-e Sedar has high geotechnical powers, but the awareness of the people and tourists is relatively low in geotourism and the incentive for most tourists to travel is also a pleasure and relaxation in the warm waters of the Kal-e Shar. Also, tourists visit villages around their villages to provide their services and needs, and popular participation in geotourism is weak. Similarly, the economic effects of geotourism and the extent of the impact of the village on geotourism are also limited.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geotourism
  • Rural Development
  • Tabas City
  • Kal-Sardar valley

مراجع

  1. اروجی، حسن. 1391. مکان‌یابی ژئومورفوسایت‌های بهینه گردشگری با فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و ارزیابی آنها ‌از طریق مدل ژئومورفوتوریستی (مطالعه ‌موردی: شهرستان طبس)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی توریسم، دانشگاه تهران به راهنمایی دکتر محمد سلمانی.
  2. اصغری مقدم، محمدرضا و اصغری مقدم، نسترن. 1389. کوه‌های شتری (ایشتار) یک پدیده Geotope در شرق ایران مرکزی، مجله علمی- پژوهشی جغرافیا، دانشگاه آزاد تهران- مرکز، سال 4، شماره 12، صص 83-114.
  3.  تقی­لو، علی اکبر؛ اصغری، صیاد؛ زینالی، بتول و اصغری، صالح. 1395. ارزیابی توانمندی‌ها و قابلیت‌های ژئوتوریستی روستای کندوان، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال بیستم، شماره 56.
  4. تقوایی، مسعود؛ احسانی، غلامحسین و صفرآبادی، اعظم. 1388. نقش و جایگاه برنامه ریزی چند بعدی در توسعه توریسم و اکوتوریسم، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 20 شماره پیاپی 35، شماره 3، صص 45-62.
  5.  حجازی، میراسداله و فرمانی منصور، ستاره. 1396. ارزیابی توانمندی ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت‌های روستای ورکانه به روش پری­یرا، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال بیست و یکم، شماره 59.
  6. جوهری، مرتضی. 1388. گردش علمی در ایران، طبس، ماهنامه اطلاعات علمی، سال 23، شماره 7، صص 50-52.
  7. رضوانی، محمدرضا و احمدی، علی. 1388. شوراهای اسلامی روستایی (مطالعه موردی: دهستان حکیم آباد، شهرستان زرندیه، استان مرکزی)، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 1، شماره 4، صص 49-35.
  8. رنجبر، محسن. 1388. قابلیت‌های ژئوتوریستی تنگ زینگان صالح آباد شهرستان مریوان، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی؛ سال چهارم، شماره 9، صص81-100.
  9. سیدی، مهسا؛ خواجه شکوهی، علیرضا؛ بزی، خدارحم. 1397. موانع و محدودیت­های توسعه پایدار گردشگری در شهر ساحلی تنکابن، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی-پژو.هشی دانشگاه گلستان، سال هشتم، شماره مسلسل بیست و هفتم.
  10. شفیعی،­ زاهد؛ ترابی­فارسانی، ندا و عبدالله­پور، مریم. 1396. پارامترهای کلیدی در ساخت و مدیریت برند در روستاهای ژئوتوریسمی استان اصفهان (مطالعۀ موردی: روستاهای مصر و گرمه)، مجلۀ پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال ششم، شماره 18.
  11. طوافی، فهمیه. 1394. سنجش اثرات گردشگری بر جامعه روستایی (مورد مطالعه: دهستان اورامان تخت)، پایا‌ن‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم دانشگاه تهران.
  12. عنابستانی، علی اکبر، بهزادی، صدیقه، الله‌انزایی. 1397. بررسی تاثیرپذیری الگوی مسکن روستایی از سبک زندگی روستاییان در شهرستان نکا، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه گلستان، سال هشتم، شماره مسلسل بیست و هفتم
  13. فتایی، ابراهیم؛ اروجی، حسن؛ علیزاده، محمد؛ ازهری، سونیا. 1396. تبیین ظرفیت اجتماعی پذیرش گردشگری در مناطق روستایی مورد: روستای مصر در شهرستان خور و بیابانک؛ فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، جلد 6، صص 173-196.
  14. ناظمی، محمد و مغزی نجف آبادی، شهلا. 1386. بررسیهای نوزمین ساختی در مسیر کال جنی – شمال طبس، مجموعه مقالات سومین همایش منطقه ای معدن و علوم وابسته، صص 559-567.
  15. همتی، فریبا؛ علی شائی، عظیم. 1396. تحلیل میزان توانمندی ژئوتوریستی روستای کلم با استفاده از روش رینارد، نشریه فرهنگ ایلام ، سال هجدهم، شماره 54-55.
    1. Brilha, J. 2015. Inventory and Quantitative Assessment of Geosites and Geodiversity Sites: a Review, The European Association for Conservation of the Geological Heritage, DOI 10.1007/s12371-014-0139-3.
    2. Bollati, Irene, Leonelli, Giovanni, Vezzola, Laura and Pelfini, Manuela, 2014. The role of Ecological Value in Geomorphosite assessment for the Debris-Covered Miage Glacier (Western Italian Alps) based on a review of 2.5 centuries of scientific study; Geoheritage, No 14
    3. Comanescu, L., Nedelea, A., and Dobre, R. 2011. Evaluation of geomorphosites in Vistea Valley (Fagaras Mountains-Carpathians, Romania), International Journal of the Physical Sciences, 6(5): 1161-1168.
    4. Comanescu, L., and Dobre, R. 2009. Inventorying, evaluating and tourism valuating the geomorpho sites from the central Sector of The Ceahlau National Park, Geo Jornal of Tourism and Geosites, Vol.3,pp.86-96.
    5. Coratza, P., and Giusti, C. 2005. A method for the evaluation of impacts on scientific quality of geomorphology, I1, quaternario.1 (1): 306-312.
    6. De Waele, Jo, and Melis, Maria Teresa, 2009. Geomorphology and geomorphological heritage of the Ifrane–Azrou region (Middle Atlas, Morocco); Environ Geol. 58: 587–599.
    7. Duraj, M., Marschalko, M., Duda, R., and Sitanyiova, D. 2015. The history of pyrope extraction and processing in the Czech republic and its significance for geotourism, Procedia Earth and Planetary Science 15:  663– 668.
    8. Dunbar, P.K. 2007. increasing public awareness of natural hazards via the Internet, Natural Hazards 42(3): 529–536.
    9. Fassoulas, C., Mouriki, D., Dimitriou-Nikolakis, P., and Iliopoulos, G. 2011. Quantitative Assessment of Geotopes as an Effective Tool for Geoheritage Management; geoheritage, 4(3): 177-193
    10. Gray, M. 2008. Geodiversity: the origin and evolution of a paradigm. In: Burek, C.V., Prosser, C.D. (Eds.) the History of Geoconservation, vol. 300, the Geological Society, London, Special Publications, pp. 31–36.
    11. Hausperz, Gareth Jan., 2011, Creative Cities in Developed Places in the Knowledge Economy, Journal of Growth in Geography Education, 25(3).
    12. Hose, T.A. 2005. Geotourism and interpretation. In: Dowling, R.K., Newsome, D. (Eds.), Geotourism. Elsevier, Oxford, UK, pp. 221–241.
    13. Lugeri, F., Amadio, V., Bagnaia, R., Cardillo, A., and Lugeri, N. 2011. Landscapes and Wine Production Areas: A Geomorphological Heritage, Geoheritage, 3: 221–232.
    14. Lord, G.D. 1999. The Power of Cultural Tourism, keynote presentation Washington heritage conference, Washington lord cultural resources
    15. Loon, A.J.V. 2008. Geological education of the future. Earth-Science Reviews 86, 247–254.
    16. Mihai, B., Reynard, E., Werren, G., Ionut, S., Ionut, S., and Zenaida, C. 2009. Impacts of tourism on geomorphological processes in the Bucegi Mountains in Romania, Geographica Helvetica, Jg. 64  2009.
    17. Panizza, M., and Piacente S. 2008. Geomorphosites and Geotourism, Rev.Academica, V2 n1 pp 5-9.
    18. Pereira, P., Pereira, D., and Caetano, A. 2007. Geomorphosite assessment in Montesinho Natural Park (Portugal), Geographica Helvetica, 62: 159-168.
    19. Pralong, J. 2005. A method for assessing tourist potential and use of geomorphological sites, Géomorphologie: relief, processus, environnement, 3: 189-196.
    20. Reynard, E. 2008. Scientific research and tourist promotion of geomorphological heritage; Geogr. Fis. Dinam. Quat. 31: 225-230, 2.
    21. Serrano Enrique, G., and Juan, J. 2011. Environmental education and landscape leisure. Geotourism map and geomorphosites in the picos de Europa national park, geojournal of tourism and geosites. Year IV, 2(8): 295-308.
    22. Torabi farsani, N., Coelho, C., and costa, C. 2011. Geo tourism and geoparks as novel strategies for socio- economic development in rural areas, international journal of tourism research, 13: 68-81.
    23. Vujicic, M., Vasiljevic, D., Markovic, S., Hose, T., Lukic, T., Hadzic, O., and Janievic, S., 2011.Preliminary geosites assessment model (GAM) and its application on Fruska gora mountain, potential geotourism detinarion of Serbia; Acta geographica Slovenica, 51(2): 361–377.
9.    سلمانی، محمد؛ اروجی، حسن؛ اوسطی، امیرصادق و رحیمی‎هرآبادی، سعید. 1397. ارزیابی قابلیت‌های ژئوتوریستی ژئومورفوسایت‌های مناطق خشک (مورد شناسی: مناطق کویری و بیابانی شهرستان طبس)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، دوره 8، شماره 28، پاییز 1397، صفحه 235-256.
 

 

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 9، شماره 34
زمستان 1398
صفحه 173-194

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار