بررسی نقش نو زمین ساخت در شکل گیری پادگانه های رودخانه ای (مطالعه موردی رودخانه گیلانغرب - محدوده شمالی شهر گیلانغرب)

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشگاه تهران

3 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

نوزمین ساخت یکی از عوامل موثر در شکل گیری پادگانه های رودخانه ای در زاگرس شمال غربی می باشد. این پژوهش به بررسی نقش و تاثیرات زمین ساخت بر شکل گیری پادگانه‌های رودخانه‌ای در امتداد رودخانه گیلانغرب می پردازد. مسئله اصلی این تحقیق یکسان نبودن تعداد پادگانه ها و ارتفاع آنها در دو طرف رودخانه گیلانغرب می باشد. در این راستا ابتدا به ارزیابی فعالیت نوزمین ساخت منطقه با استفاده از شاخص های ژئومورفیک((SL,S,smf,…. و شواهد ئومورفولویکی فعالیت نوزمین ساخت در منطقه پرداخته شد.برای بررسی تاثیر نوزمین ساخت بر شکل گیری پادگانه های رودخانه ای سه نیمرخ توپوگرافی در ابتدا، وسط و انتهای بازه مورد بررسی از رودخانه با فوصل متفاوت از راندگی گیلانغرب تهیه و مورد تحلیل قرار گرفتند. در این پژوهش از DEM ده متر، عکسهای هوائی 1:20000 سال 1347 و تصاویر ماهواره IRS به عنوان داده های تحقیق استفاده شده و از بازدیدهای میدانی برا شناسایی شواهد ژئومورفولوژیکی بهره گرفته شده است.نتایج کمی بدست آمده از شاخص های ژئومورفیک و بررسی شواهدژئومورفولوژیکی حاکی از شدت فعالیت های نوزمین ساختی در منطقه می باشد. بررسی نیمرخ پادگانه ها نشان دهنده ایعدم تقارن پادگانه ها در دو طرف رودخانه بوده بطوریکه در ساحل چپ سه پادگانه و در ساحل راست به موازات نزدیک شدن رودخانه به راندگی گیلانغرب به ترتیب 3، 4 و 5 پادگانه شکل گرفته که ارتفاع این پادگانه ها از سطح بستر رودخانه یکسان نمی باشد. بنابراین با توجه به عدم یکسان بودن تعداد و ارتفاع پادگانه ها و افزایش تعداد پادگانه ها در نزدیکی راندگی گیلانغرب می توان نتیجه گرفت که نوزمین ساخت عامل اصلی شکل گیری و ناهنجاریهای موجود در تعداد و ارتفاع پادگانه ها می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey neo tectonic role in create river trace Case study: Gilanegharb river- north golanegharb city

چکیده [English]

Neo tectonics is one of the factors in the formation of river terraces in the northwestern Zagros.This study examines the impact of the neo tectonics on the formation of river terraces along.In equality in the number of terraces and their height in both sides of Gilan-e-gharb river comprises the main issue in this study. For this, at first the assessment of activity of the neotectonicsarea was performed by using geomorphic indicators (SL, S, smf) and geomorphological evidences of neo tectonics activity in the area. To examine the effect of the neo tectonicson the formation of river terraces, three topographic profiles in the beginning, middle and end of understudy interval of the riverwith different distances from Gilan-e-gharb thrust were analyzed. The quantitative results of geomorphic indicators and studying geomorphologic evidence simplicate on severity of neo tectonics activities in the region. Investigation of terraces profile indicates asymmetry of terraces in both sides of the river such that three terraces in the left shore and in right shore, along river close to Gilan-e-gharb thrust, respectively 3, 4 and 5 terraces were formed that the height of this terraces from riverbed does not equal. So, in regard to inequality in the number and the height of the terraces and increasing the number of terraces near Gilan-e-gharb thrust, we can conclude that neotectonics is the main factor in the formation and existing disorders in the number and height of terraces. In this study 10m Digital Elevation Model, 1:20000 aerial photographsin 1968 and IRS satellite images as study data, were used and field surveys were utilized to identify geomorphological evidences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neo tectonic
  • River Trace
  • Gilaneghar Landslide
  • Gilenegharb River

مراجع

1-    باقری سیدشکری، سجاد. 1387. بررسی نقش تکتونیک در شکل‌گیری و تحول لندفرم­های تاقدیس قلاجه استان کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر مهران مقصودی، دانشگاه تهران،دانشکده جغرافیا.

2-    تصاویر ماهواره‌لندست. 1985. سایت مربوط به ماهواره و تصاویر  ماهواره IRS.

3-    رادفر، شهباز وحسن پورکرمانی. 1384. ریخت زمین‌ساخت گسل کوه بنان، مجله علوم زمین، شماره 58، صص 166-183.تهران

4-    سلیمانی، شهریار.1377. رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی فعال و جوان با نگرشی بر مقدمات دیرینه‌شناسی.چاپ اول،تهران، انتشارات مؤسسه­یبین‌المللیزلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.

5-    سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. 1345. عکس هوایی با مقیاس 20000 :1.منطقه­ مورد مطالعه.

6-    قصی اویلی،جعفر. 1376. مطالعه­ لیتواستراتیگرافی و بررسی کارستی شدن رخنمون‌های کربناته منطقه­ نوا- قلاجه در غرب استان کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد،استادراهنما: دکتر مجتبی یمانی. دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.

7-    مقصودی، مهران،سجاد باقری سیدشکری ومحمود داودی. 1390. تحلیل راندگی گیلان­غرب با استفاده از شاخص‌های و شواهد ژئومورفیک، مجله­ جغرافیا و توسعه، شماره­ی پیاپی 21.زاهدان.

8-    نقشه­ توپوگرافی 50000 :1گیلان­غرب، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

9-    نواب­پور، پیمان،آبرادات مافی حیدرزاده ونگار حقی­پور.1382. الگوی دگرریختی و پهنه‌بندی ساختاری ایالت زمین­ساختی کپه­داغ، بیست و دومین گردهمایی علوم زمین، ص8.تهران.

10- مهندسین مشاور آب نیرو. 1370. وزارت نیرو، سازمان آب منطقه‌ای غرب مطالعات زمین‌شناسی و لرزه زمین‌شناسی و لرزه‌خیزی منطقه­یگیلان­غرب، جلد دوم.

11- Bachmanov, D.M., Trifonov, Kh. T, Hessami. A.I, Uozhurin, T.P. Ivanovo, E.A. Rogozhin, M.C. Hademi, F.H. Tamali 2003. Active faults in the Zagros and central Iran, Tectonophysics,V 380.

12- Blance,E., Allen,M., Inger,S.and Hassani,H. 2003.Structural styles in the Zagros simple folded zone Iran, geological society, 160.

13- Bridgland, D., and Westaway, R.2008. Climatically controlled river terrace staircases: A worldwide Quaternary phenomenon, Geomorphology 98: 285–315.

14- Bull,W.B.1984. Tectonic Geomorphology.  Journal of Geological Education, 32:310-342. 

15- Guccione,M.J., Mueller,K., Champion,J., Shepherd, S., Carlson,S.D., Odhiambo,B., and Tate,A.2001. Stream response to repeated coseismic folding, Tiptonville dome, New Madrid seismic zone. Geomorphology,43: 313-349.

16- Hessami, K.H., Nilfoyoushan, Christopher, and Tablot,J. 2006.Active deformation within the Zagros Mountains deduced GPS measurements, geology society, 163.

17- Holbrook,J.and Schumm, S.A. 1999.  Geomorphic and sedimentary response of rivers to tectonic deformation: a brief review and critique of a tool for recognizing subtle epeirogenic deformation in modern and ancient settings. Tectonophysics, Volume 305, Issues 1–3, Pages 287-306.

18- Ioannis, M.T., Ioannis, K.K. and Pavlides, S. 2006. Tectonic geomorphology of theeasternmostextension of the GulfCorinth(Beotia, cnteralGreece).Tectonophysics.l453: 211-232.

19- Keller, Edward, A., and Pinter, Nicholas. 1996. Active tectonics; Prentice Hall publisher, New Jersey.

20- Liyun, J., Xujiao, Z., Zexin, H., Xiangli, H., Fadong W., Yiqun Z., Lianzhen F., and Junxiang, Z. 2015. Late Quaternary climatic and tectonic mechanisms driving river terrace development in an area of mountain uplift: A case study in the Langshan area, Inner Mongolia, northern China. Geomorphology, 234: 109-121.

21- Maddy, D., Bridgland,D.Rb and Green, C.P. 2000. Crustal uplift in southern England: evidence from the river terrace records, Geomorphology, 33: 167–181.

22- Mirzaei, N. 1997. Seismic zoning of Iran, dissertation for Ph.D degree in Geophysics, Institute of Geophysics, State semi logical Bureau, Beijne, people Republic of China

23- Monegato, Giovanni, and Maria Eliana, Poli. 2015. Tectonic and climatic inferences from the terrace staircase in the Meduna valley, eastern Southern Alps, NE Italy.  Quaternary Research, 83(1):229-242.

24- Ribolin,A. and Pagnolo,M.2007. Drainage network geometry versus tectonics intheArgenteraMassif(French-Italian Alps). Geomorphology, 70:339-356

25- Ramirrez-Herrera,M.T.1998. Geomorphic assessment of active tectonics in the Acambaygraban, Mexican Volcanin belt. Earth surface process and land froms. 23: 317-322.

26- Schumm, S.A., Dumont, J.F. and Holbrook, J.M. 2002. Active Tectonics and Alluvial Rivers. Cambridge University Press.

27- Starkel, L. 2011. Present-day events and the evaluation of Holocene palaeoclimatic proxy data. Quaternary International, 229 (1–2,): 2-7.

28- Zhang, J.F., Li, Q., W., Rong-Quan, L.and Li-Ping, Z. 2009. The evolution of a terrace sequence along the Yellow River (HuangHe) in Hequ, Shanxi, China, as inferred from optical dating, Geomorphology 109: 54–65.

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 5، شماره 16
تابستان 1394
صفحه 199-209

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار