بررسی عملکرد شهرهای میانه اندام در فرایند توسعه پایدار ناحیه‌ای (مطالعه موردی: شهر بوکان)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

3 مدرس دانشگاه پیام نور واحد مشکین شهر

چکیده

امروزه بسیاری از کشورهای جهان با پدیده تمرکزگرایی روبه‌رو هستند. لذا توجه بهشهرهای میانه اندام می‌تواند روند تمرکزگرایی را تعدیل کرده تا راه‌حلی برای مسئله نخست شهری باشد. این شهرها می‌توانند در درون یک شبکه شهری متوازن و بر پایه نظام سلسله‌مراتب، نقش‌های مورد انتظار را در فرایند توسعه پایدار ناحیه‌ای به‌خوبی ایفا کنند. هدف از تحقیق حاضر بررسی عملکرد شهر میانی بوکان در فرایند توسعه پایدار ناحیه‌ای است. روش تحقیق به‌صورت توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است و داده‌های مورداستفاده از طریق پرسشنامه و مشاهدات میدانی جمع‌آوری‌شده است. جامعه آماری 105 روستا در محدوده بخش مرکزی شهر بوکان بوده که 26 روستا به‌صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای و تصادفی ساده انتخاب‌شده‌اند. همچنین 250 پرسش‌نامه در محدوده موردمطالعه به‌صورت تصادفی ساده تکمیل گردیده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، به دست آوردن میزان ارزش و اهمیت هریک از شاخص‌ها از روش ویکور(VIKOR) و تحلیل خوشه‌ای استفاده‌شده است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که بالاترین مؤلفه در سنجش عملکرد شهر میانی بوکان در فرایند توسعه پایدار ناحیه‌ای، دسترسی روستاها به بازار مصرف شهر جهت تسهیل فروش محصولات کشاورزی و دامی و پایین‌ترین مؤلفه توجه به کمبود مصالح مقاوم و کوچک بودن سکونت‌گاه‌های روستایی بوده است. درنهایت در سنجش شاخص‌های عملکردی، شاخص اجتماعی- فرهنگی، اثرگذارترین عملکرد در فرایند توسعه پایدار ناحیه‌ای بوده و در اولویت اول سطح‌بندی قرارگرفته است. همچنین شهر بوکان ازنظر شاخص کالبدی و زیست‌محیطی، عملکرد مناسبی نداشته و این شاخص در رده آخر ازنظر اهمیت قرارگرفته و جزء شاخص‌های ناپایدار در فرایند توسعه بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Function Medium-sized cities in the area of sustainable development (Case study: Bokan)

نویسندگان [English]

  • navid ahangari 1
  • somayeh Mohammadi 2
  • Fakhreddin Hosseinzade 3
1 PhD student of Geography and Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences, University Kharazmi, Tehran, Iran
2 MA. In Geography and Urban Planning
3 Lecturer of Payame Noor University- Unit of Meshkin Shahr
چکیده [English]

Today, many countries are faced with the phenomenon of centralization. Therefore according to medium-sized cities adjustment process will be centralized and is a solution to the problem first city. The theory medium-sized cities defense theories, these cities within an urban network can balance and based on the hierarchical order expected to play a good role in the area of sustainable development. The purpose of this study is to evaluate the performance of the city mid-size Bookan In the area of sustainable development. Methodology is the descriptive-analytical and field and Data were collected using a questionnaire and field observations. The statistical population was 105 at the central part of the village of Bukan, that 26 villages have been selected by stratified sampling And simple random. Also, 250 completed questionnaires were randomized in the study area. For analyzing data,Obtaining value and importance of each indicator used techniques (VIKOR) and Cluster analysis. The results of the analysis data showed that Performance measurement the city mid-size Bokan in the process of sustainable development in the area Was the most important component of rural access to markets in order to facilitate the sale of crops and livestock, and the lowest component due to the lack of robust materials and small rural settlement. The indices measure the performance impact of socio-cultural factors in the process of sustainable development has been an area of priority classification. Also, the physical and environmental indicators is not appropriate performance Bookan and This index has been ranked last in terms of importance in the development process and Unsustainable component indices

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medium-Sized Cities
  • Sustainable Development of the Area
  • method VIKOR
  • Bukan

مراجع

آسایش، حسین. 1385. اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ هفتم، تهران.
ابراهیم‌زاده، عیسی. نجمه طیبی و یوسف شفیعی. 1391. تحلیلی کارکردی از نقش اقتصادی شهرهای کوچک در توسعه روستایی مطالعه موردی: زاهدشهر در بخش شیبکوه فسا. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 23­، پیاپی 45­، شماره 1، اصفهان.
افراخته، حسن، صادق برزگر و هادی سلیمانی مقدم. 1389. نقش شهرهای کوچک در توسعه ناحیه‌ای (مطالعه موردی: شهر زیرآب). فصل‌نامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، دوره ‌‌2، شماره ‌3، بروجرد.
اکبریان رونیزی، سعید رضا، محمدپورجابری، مرتضی. 1391. ارزیابی عملکرد شهرهای میانی در تعادل جمعیت و اقتصاد منطقه‌ای (نمونه موردی: شهر فسا- استان فارس)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال ‌3، شماره 9، مرودشت.
امچکی، حمیده. 1383. شهرهای میانی و نقش آن­ها در چارچوب توسعه ملی. انتشارات تحقیقات شهرسازی و معماری، چاپ اول، تهران.
پریزادی، طاهر. 1391. عدالت فضایی با رویکرد تقویت شهرهای میانی. سال4، شماره 9، اصفهان.
تقوایی، مسعود. حمیدرضا وارثی و حجت شیخی. 1388. تحلیلی بر نقش شهرهای میانی در توسعه فضایی کلان منطقه زاگرس. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 24، شماره 94، اصفهان.
حاتمی‌نژاد، حسین. حمیدپور حسین و صابر محمدپور. ایوب منوچهری میاندوآب.1390. تحلیل عملکرد فضایی شهر میانی مرند در سطح شهرستان مرند. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 78، تهران.
حسن‌زاده دلیر، کریم. 1385. برنامه­ریزی ناحیه‌ای، انتشارات سمت، چاپ پنجم، تهران
حسین زاده دلیر، کریم. 1391. مدیریت شهری در شهرهای میانی ایران، فصلنامه فضای جغرافیایی. سال دوازدهم، شماره 37، اهر.
حکمت‌نیا، حسن. میرنجف موسوی. 1390. کاربرد مدل در جغرافیا تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای. چاپ دوم، انتشارات علم نوین، یزد.
زبردست، اسفندیار. 1383. اندازه شهر. تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. چاپ اول، تهران.
13. شایان، حمید. سیدرضا حسین‌زاده و رضا خسرو بیگی. 1390. ارزیابی پایداری توسعه‌ی روستایی مطالعه موردی: شهرستان کمیجان. فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 24، زاهدان.
 شکوی‌ای، حسین.، اشرف السادات باقری. 1377. کارکرد شهرهای میانی در توسعه ناحیه‌ای‌ای: مورد نجف‌آباد و خمینی‌شهر. مجله مدرس، شماره 8. تهران.
شکوی‌ای، حسین. 1383. دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. جلد اول، انتشارات سمت، چاپ هفتم، تهران.
16. قرخلو، مهدی. حسن حسینی‌امینی و سیدعباس رجایی. 1387. نقش شهرهای میانی در تعادل ناحیه‌ای موردمطالعه: شهر میانی شهرضا. فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال هفتم، شماره 11، مشهد.
17.  کاظمیان، غلامرضا. خدر فرج کرده و اکبر پرهیزکار. 1388. عوامل و متغیرهای مؤثر بر تبیین بخش مرکزی شهرهای میانی (موردمطالعه: شهر بوکان). فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 13، شماره 3، تهران.
18. محمدزاده تیتکانلو، حمیده. 1380. برنامه‌ریزی و طراحی: شهرهای متوسط و شهری شدن جهان (نگاهی به بیانیه للیدا). فصلنامه مدیریت شهری، شماره 5، تهران.
19. محمد زاده تیتکانلو، حمیده. 1381. ظرفیت‌سازی در شهرهای متوسط و توسعه فضایی منطقه‌ای، موردپژوهشی شهر بجنورد و استان خراسان. فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 12، تهران.
مرکز آمار ایران. 1386. سالنامه آماری استان آذربایجان غربی. بخش سرزمین و آب‌وهوا، ارومیه.
21. هادیانی، زهره. وحید رحیمی. 1392. نقش شهرهای میانی در توسعه منطقه‌ای، مطالعه موردی؛ شهر ایرانشهر. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال سیزدهم، شماره 30، تهران.
22. Alfonso, E.G.L. and Medina, J.S. 2010. Medium-Sized Cities: Polycentric Strategies vs the Dynamics of Metropolitan Area Growth, Journal of Urban Studies Journal 3: 2-13.
23. Atashin panjeh, S. and Sasani, A. 2013. Applying logarithmic fuzzy preference programming and vikor methods for supplier selection: a case study, journal of American science, 9: 105-109.
24. Bolay, J.C., and Rabinovich, A. 2004. intermediate cities in Latin America: risk and opportunities of coherent urban development", Cities, 21(5).
25. Chu, M.T., Shyu, J., Tzeng, G.H., and Khosla,  R. 2007. Comparison among three analytical methods for knowledge community’s group-decision analysis. Expert Systems with Applications, 33(4): 1011–1024.
26. Chwesiuka, K., Kijewskaa, K. and Stanisław, I. 2011. Urban consolidation centres for medium-size touristic cities in the Westpomeranian Region of Poland, Journal of Procedia Social and Behavioral Sciences 2: 6264–6273.
27. Hung-yi, W., Gwo-hshiung, T., and Yi-hsuan, C. 2009. A fuzzy mcdm approach for evaluating banking performance based on balanced scorecard, expert systems with applications, 36: 10135–10147.
28. Jih-jeng, H., Gwo-hshiung, T., and Hsiang-his, L. 2009. A revised vikor model for multiple criteria decision making-the perspective of regret theory, the smithsonian/nasa astrophysics data system, vol 35: 761-768.
29. Matsumoto, M. 2008. Redistribution and Regional Development under Tax Competition, Journal of Urban Economics, 64: 480-487.
30. Opricovic, S., and Gwo-Hshiung, T. 2002. Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156: 445–455.
31. Owusn, G. 2008. The role of small towns in regional development and poverty reduction in Ghana, International Journal of urban and Regional Research, 32: 453-472.
32. Qiping, R., 2011. Circular Economy Action Programs and Countermeasures for Small and Medium-sized Resource-based Cities of China- Case Study of Zibo City of Shandong Province Energy, Journal of Energy Procedia 5: 2183–2188.
33. Van Dijk, M.P., and Mingshun, Z. 2005. Sustainability indices as a tool for urban managers, evidence from four medium-sized Chinese cities, Journal of Environmental Impact Assessment Review, 25:  667-688.
34. Yu, L., Hou, X., Gao, M. and Shi, P. 2010. Assessment of Coastal Zone Sustainable Development: A Case Study of Yantai, China, Ecological Indicators, 10: 1218-1225.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار