بررسی و تحلیل روند بارش سالانه و تابستانه استان گلستان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

2 کارشناس ارشد آب و هواشناسی سینوپتیک دانشگاه خوارزمی

چکیده

شناسائی رفتار و روند بارش به واسطه نقش بسیار مهمی که در ترسیم ویژگی‌های اقلیمی و جغرافیایی هر مکان دارد، دارای جایگاه ویژه‌ای در علوم طبیعی و مدیریت منابع آب دارد. در این پژوهش به منظور بررسی روند بارش، با استفاده از داده‌های 9 ایستگاه باران‌سنجی استان گلستان و در یک دوره‌ی آماری 41 ساله، آزمون ناپارامتری من-کندال در دو مقیاس زمانی سالانه و فصلی بکارگرفته شد. جهت بررسی تغییرات بارش، ابتدا بارش‌های منطقه پس از برازش با توزیع‌های آماری مناسب، مقادیر بارش فرین استخراج گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، در دوره مورد مطالعه بارش در مقیاس سالانه در اکثر ایستگاه‌ها فاقد روند (ایستا) بوده است اما در فصل تابستان در بیشتر ایستگاه‌ها، مقدار بارش روندی کاهشی داشته و تعداد روزهای با بارش سنگین روندی افزایشی داشته است. مقایسه الگوهای جوی برای روزهای با بارش سنگین و فراگیر، با میانگین الگوهای فشار منطقه نشان داد که نواحی شمال شرق کشور به لحاظ الگوهای فشار، تغییرات بیشتری نسبت به سایر مناطق کشور تجربه کرده‌اند و ماه جولای، بیشترین تغییر را داشته است. این تغییرات را می‌توان علت اساسی تغییر در مقدار بارش و در عین حال افزایش تعداد روزهای با بارش سنگین دانست. بنابراین با توجه به وضعیت خشکسالی در کشور، پیش‌بینی می‌شود توام با تغییرات رژیم بارش منطقه، در آینده سیلاب‌های تابستانه در سطح استان گلستان تشدید شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of trends in annual and summer rainfall of Golestan Province

چکیده [English]

Rainfall, as the most important climatology element is the most variable element and has a variety of area and time difference in different spatial-time scales. Due to the important role of precipitation in the determining physical and geographical characteristics of a region, the element has a significant importance in natural sciences. Considering the location of Iran in arid and semiarid regions of the world, changes in rainfall amounts in water resources management issues makes it even much more important. This study was conducted to examine the annual and summer rainfall trends using 9 rain gauge stations data in Golestan province and in a 41-year period (1971-2011). The non-parametric Mann-Kendall was tested in seasonal and annual time scales. Using statistical distributions, the days with heavy and widespread summer rainfall were selected and studied. According to the results, in the 41-year period, annual rainfall in most stations showed no descending or ascending trends (static) but in Bahlake Dashli station ascending trend was observed. Descending trend in summer rainfall amounts in most stations was observed while number of days with heavy summer rainfall was increasing. Using data geopotential levels of 500 and 850 hPa, omega 500 hPa, the average long-term geopotential 500 hPa and anomaly data from NOAA, synoptic patterns of the region of 41-year (2011-1970) and in the days with heavy and widespread rainfall were studied and compared. The results showed that the North East region of Iran, due to the changes in pressure patterns had experienced more changes than other parts of the country and July had the greatest changes amount in summer months. These changes lead to changes in rainfall amounts and increasing the number of days with heavy rainfalls.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mann–Kendall
  • Golestan
  • statistical distribution
  • Precipitation trend
  1. اکبری، مهری. محمد سلیقه. 1394. تحلیل سینوپتیک-دینامیک سیلاب 14 خرداد 1383 در مازنداران و گلستان، اولین کنفرانس ملی علوم و مهندسی آب.
  2. بابائیان،ایمان.زهرانجفی­نیک،فاطمه زابل عباسی،مجید حبیبینوخندان،حامد ادب و شراره ملبوسی. 1387.ارزیابی تغییر اقلیم کشور در دهه 2039-2010 میلادی با استفاده از ریزمقیاس نمایی داده­های مدل گردش عمومی جوECHO-G،فصلنامه جغرافیا و توسعه،شماره 16،صص 52-135.
  3. بردی­شیخ،واحد.اکبر بابایی و یوسف موشخیان. 1388.بررسی روند تغییرات رژیم بارش حوزه­ آبخیز گرگانرود،مجله علمی-پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران،سال سوم،شماره هشتم،پاییز 1388.
  4. جاوری، مجید. 1385.تحلیلوپیشبینیتغییراتروندبارشونقشآندرتحلیلوپیش‌بینیگسترهزمانیخشکسالی‌هایاقلیمیایران (باتأکیدبرایستگاه‌هایانتخابیایران)، اولینهمایشمقابلهباسوانحطبیعی.
  5. جهانبخش اصل،سعید.معصومه تدینی و حبیبه نوری. 1390.تحلیل روند تغییرات بارش­های سالانه حوضه سفید رود با استفاده از روش ناپارامتری من-کندال،مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای،شماره هفدهم،پاییز و زمستان 1390.
  6. خوشحال،جواد.یوسف قویدل رحیمی.1387.کاربرد آزمون ناپرامتری من-کندال در برآورد تغییرات دمایی،مجله علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی،سال هشتم،شماره22،تابستان 1387،صص 38-21.
  7. سهرابی،محمد مهدی.صفر معروفی.علی­اکبر سبزی پرور و زهره مریانجی. 1388.بررسی وجود روند در بارش سالانه استان همدان با استفاده از روش من-کندال،مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک،جلد شانزدهم،شماره سوم.
  8. رنجبرسعادت­آبادی، عباس.نفیسهامینی. 1389.مطالعه بارشهای همرفتی سیل آسای استان گلستان (1380-1386)، نشریه پژوهش های اقلیم‌شناسی، سال اول، شماره 1-2.
  9. عزیزی،قاسم.روشنی،محمود. 1387.مطالعه تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر به روش من-کندال،مجله پژوهش­های جغرافیایی،شماره 64،تابستان 1387.
  10. عیوضی،معصومه.ابوالفضل مساعدی. مهدی مفتاح و موسی حسام. 1389. بررسی روند تغیرات بارش در مناطق شمالی استان گلستان، مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک،جلد هفدهم،شماره دوم.
  11. فاضل رستگار،فرحناز. 1381.تحقیقی در سیل گلستان (مرداد1380) از دیدگاه هواشناختی و تخریب جنگل­ها،گزارش طرح سازمان هواشناسی کشور.

12. فیروزی،فاطمه.حسین نگارش و محمود خسروی. 1391. مدلسازیپیشبینیوبررسیروندبارشدرایستگاههایمنتخباستانفارس، نشریه برنامهریزیمنطقه‌ای، پاییز 1391، دوره  2، شماره  7، صص 77-91.

13. فیضی،وحید.منوچهرفرج­زاده و رباب نوروزی.1389.مطالعه تغییر اقلیم در استان سیستان و بلوچستان به روش من-کندال،مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین­المللی جغرافیدانان جهان اسلام.

  1. گزارشاقتصادی،اجتماعیوفرهنگیسال، 1390 استانگلستان،استانداریگلستان،زمستان 1391.
  2. گندمکار،امیر و احمدخادم­الحسینی. 1388.بررسی روند تغییرات بارش در زابل،اولین کنفرانس بین­المللی بحران آب،دانشگاه زابل.

16. ضیائیان،صادق و امیر­شاهرخ حسنعلی‌زاده. 1383.بررسی تغییر نوع و روند بارش در شهر زنجان،دومین کنفرانس ملی دانشجویی منابع آب و خاک،دانشگاه شیراز،اردیبهشت 1383.

  1. محمدی،بختیار.1390.تحلیل روند بارش سالانه ایران،مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی،سال22،شماره3، 106-95.
  2. محمدی، بختیار. 1391.تحلیل روند بارش استان کردستان،مجموعه مقالات پانزدهمین کنفرانس ژئو فیزیک ایران، 215-212.

19. یخکشی،محمد.محمد­جواد خانجانی و محمدرضا مددی.1391.بررسی روند بارش ماهانه،فصلی و سالانه در استان گلستان به روش من-کندال و تحلیل رگرسیون،همایش ملی مهندسی آب و فاضلاب،دانشگاهتحصیلاتتکمیلیصنعتیوفناوریپیشرفته- پژوهشگاهعلوموتکنولوژیپیشرفتهوعلوممحیطی،کرمان،اسفند 1391.

20. یوسفی،یداله.1390.تغییرپذیری زمانی و مکانی تناوب­های بارش در کرانه­های جنوبی دریای خزر،رساله دکتری،استاد راهنما دکتر حسین محمدی،گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران.

21.Ampitiyawatta, A.D.and Shenglian,G.2009. Precipitation treands in the kalu ganga basin in Sri Lanka, Journal of Agricultural Sciences,4(1).

22.GEMMER,Marco.Stefan, BECKER. Tong,JIANG.2003. Detection and Visualization of climate trends in China, Justus-Liebig-Univ.

23.De Lima,M.I.P., Carvalho,S.C.P.,de Lima J.L.M.P.,and Coelho, M.F.E.S.2010. Trends in precipitation: analysis of long annual and monthly time series from mainland Portugal,Advances in Geosciences,25:155-160.

24.Karpouzos,D.K., Kavalieratou,S., and Babajimopoulos, C.2010. Trend analysis of precipitation data in Pieria region(Greece),European water,30: 31-40.

25.Longobardi,A.,and Villani,P.2001.Trend analysis of annual and seasonal rainfall time series in the Mediterranean area,International Journal of Climatology,Volume 18, Issue 14.

26.Mondal,A.,Kundu,S.,and Mukhopadhyay, A.2012.Rainfall Trend Analysis By Mann-Kendall Test: A case study of North-Eastern part of Cuttack District, Orissa,International Journal of Geology, Earth and Environmental Sciences, 2: 70-78.

27.Tomozeiu,R.Busuioc, A.,Marletto V., Zinoni, F. and Cacciamani, C.2000.Detection of Changes in the Summer Precipitation Time Series of the Region Emilia-Romagna, Italy,Theoretical and Applied Climatology,67: 193-200.

28.Yanming, Z., Jun,W. and Xinhua,W.2012. Study on the Change Trend of Precipitation and Temperature in Kunming City Based on Mann-Kendall Analysis,Advances in Intelligent and Soft Computing, 119: 505-513.