سنجش و زون‌بندی کیفی محیط سکونت شهریبا تأکید بر تصویر ذهنی شهروندان. مطالعۀ موردی: شهر گرگان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری آمایش محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

2 دانشیار گروه محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

3 استاد گروه محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان ، ایران

چکیده

انسان از آغاز کوشیده است تا کیفیت زندگی را در محیط­زیست خود بهبود بخشد. شاخص­های اقتصادی- اجتماعی در توسعۀ شهری از جمله عوامل اثرگذار در کیفیت محل زندگی افراد به­شمار می­آید، لذا توجه و اهمیت دادن به نظرات مردم می­تواند بستر مناسبی را در رسیدن به کیفیت محیط­زیست مطلوب برای افراد ایجاد نماید. هدف کلی این پژوهش تعیین رضایت مردم از کیفیت شرایط زندگی افراد در ناحیه­های مختلف شهر گرگان است؛ همچنین شاخص­های اقتصادی، اجتماعی و بوم­شناختی از دیدگاه شهروندان اولویت­بندی شده­اند. روش این پژوهش برحسب هدف کاربردی، از لحاظ روش توصیفی تحلیلی و مبانی نظری و شناخت عوامل و شاخص­های تأثیرگذار آن بر اساس مطالعات کتابخانه­ای انجام گرفته است؛به­این منظور پرسش­نامه‌ای تدوین و سپس بین افراد توزیع و تکمیل گردید. داده­های حاصل شده در نرم­افزار SPSS20 تحلیل و با استفاده از روش طبقه­بندی رتبه­ای، اولویت­بندی شدند. با استفاده از روش درون­یابی تیسن داده­های حاصل به نقشه تبدیل و سپس شهر براساس کیفیت به 4 زون تفکیک شد. ارزیابی و تحلیل داده­ها نشان داد که ناحیه 3 با کسب امتیاز 34/886 نسبت به سایر نواحی از کیفیت مطلوب­تر و ناحیه 5 با کسب 45/540 نسبت به سایر نواحی از کمترین کیفیت برخوردار است؛ همچنین مؤلفۀ اقتصادی مهم­ترین مؤلفۀ تعیین گردید. از آنجا که توسعۀ فضاهای شهری درآینده امری اجتناب­ناپذیر است، لزوم درک و شناخت نظرات مردمی به­منظور اجرای مدیریتی کارآمد توسط برنامه­ریزان شهری در زمینۀ بهبود و ارتقای کیفیت زندگی افراد، ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualitative Zoning and Assessment of urban environment with an emphasis on mental image of citizens (Case study: Gorgan)

نویسندگان [English]

  • fatemeh hajizadeh 1
  • Seyed Hamed Mirkarimi 2
  • Abdolrassul Slman mahini 3
  • Marjan Mohammadzade 2
1 PhD in Land use Planning, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
2 Associate Professor of Department of Environmental Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
3 Professor of Department of Environmental Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
چکیده [English]

Since the beginning man has tried to improve the quality of life in their environment. Effective of socio-economic indicators in urban development are one of the effective factors in the quality of life of people. Therefore, Consider and importance to opinions of people could create suitable conditions for achieving the desirable environmental quality. General purpose from this study was to determine the satisfaction of the quality of the living conditions of people in different areas in Gorgan from the viewpoint of people. For this purpose, a questionnaire developed and then are distributed and completed. The data were analyzed in the software Spss 20 and were prioritized using a classification rating. Method of present study in its objective is applied, and, in perspective of method and theoretical basis is, descriptive- analytical. Identification of Influencing factors and indicators have been done on the basis of library studies. Assessment and analysis of data showed that the region 3 with a score of 886.34 is better quality than other areas and region 5 with a score of 540.45 compared to other regions is the lowest quality. Additionally gathered data converted to map using Thiessen interpolation method afterward the urban expansion map, was classified into four categories based on the socio-economic and ecological indicators. Since the development of urban areas in the future is inevitable, the need to understand the people's opinion is necessary in order to implement effective management by the urban planners in the field of improving the quality of life of people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of life
  • economic indicators
  • social indicators
  • indicators of ecological
  • Gorgan

مراجع

  1. منابع

    1. احد­نژاد، محسن. سعید نجفی. 1399. شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آیندةکیفیت زندگی سکونتگاه‌های شهری با تاکید بر کاربرد آینده پژوهی نمونۀموردی: محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 10، شماره 35، گلستان.
    2. براتی، ناصر. الهام کاکاوند. 1392. ارزیابی تطبیقی کیفیت محیط سکونت شهری با تأکید بر تصویر ذهنی شهروندان (مطالعۀ موردی: شهر قزوین). نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 3، شماره 18، تهران.
    3. حسنی­نژاد، آسیه. سمانه مسیبی و اردلان حسنی­نژاد. 1395. ارزیابی و سنجش شاخص­های کیفیت زندگی در محلات شهری (مطالعۀ موردی: حاجی­آباد فارس). مجله جغرافیا و توسعۀ ناحیه­ای، سال چهاردهم، دوره 1 شمارة 26، مشهد.
    4. خادمی، امیرحسین. عیسی جوکار سرهنگی. 1391. ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعۀ موردی بافت فرسودۀ شهر آمل). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 4، شماره 1،نجف­آباد.
    5. دویران، اسماعیل. سعیدغلامی. و مهرداددانش­دوست. 1392. نقش شاخص­های اجتماعی و کالبدی بر کیفیت زندگی در بافت‌های شهری (مطالعۀ موردی: محلات شهری زنجان). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 4، شماره 1، نجف­آباد.
    6. رادجهانبانی، نفیسه. پروین پرتوی. 1390. بررسی تطبیقی کیفیت محیط در محله­های شهری با رویکرد توسعۀ پایدار (موردپژوهی: محله­های خیابان و ایلگلی تبریز). دو فصلنامۀ دانشگاه هنر، نامۀ معماری و شهرسازی، دوره 6، تهران.
    7. رفیعیان، مجتبی. جمشیدمولوی. ۱۳۹۱. رویکردها و روش­های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهر. انتشارات آذرخش، تهران.
    8. ساجدی‌فر، آیلار. مریم­السادات میر‌کاظمیان. 1387. اطلس ژئوتوریسم استان گلستان. پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور.
    9. سامانه سالنامۀ آماری ایران در سال 1392. 1392 .www.amar.org.ir.

    10. طبیبیان، منوچهر. یاسر منصوری. 1392.ارتقای کیفیت
    محیطی و رضایتمندی از زندگی در محلات جدید با اولویت­بندی اقدامات بر اساس نظرهای ساکنان (نمونة موردی: کاشان). محیط­شناسی، دوره 4، شماره 39، تهران.

    1. طبیبیان، منوچهر. شهرزاد فریادی.1380. ارزیابی کیفیت محیط­زیست شهر تهران. محیط­شناسی، دوره 27، شماره 28، تهران.

    12. عموزاد خلیل، سجاد. احمد رشیدی. و علی کریمی. 1398. سنجش کیفیت زندگی و اثرات آن بر امنیت روستاهای پیرامون شهر (نمونه مورد مطالعه : روستاهای پیرامون شهرستان نکا)مجله آمایش جغرافیایی فضا، در حال چاپ، گلستان.

    13. محمدپورجابری، مرتضی. 1393. تحلیل نقش گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان با تأکید بر شاخص‌های ذهنی (مطالعۀ موردی: شهر فشم، شهرستان شمیرانات). نشریه گردشگری شهری، دوره 1، شماره 1، تهران.

    14. مسعودی، ملیحه. 1390. کاربرد ارزیابی چندمعیاره و دیاگرام روابط عملکردی در به­گزینی لکه­های فعالیت‌های تفرجی (مطالعۀ موردی: پناهگاه حیات وحش میانکاله). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشکده شیلات و محیط­زیست، گروه محیط­زیست.

    15. معرب، یاسر. پیمان گلچین. محمدجواد امیری. و رسول افسری. 1394. بررسی مقایسه­ای کیفیت خیابان­های شهری تهران براساس معیارهای خیابان ممتاز (مطالعۀ موردی: خیابان­های انقلاب؛ کشاورز و  فاطمی). مجله علمی پژوهشی محیط­شناسی، دوره 41، شماره 1، تهران.

    16. مهدی­زاده، جواد. 1385. برنامه­ریزی راهبردی توسعۀ شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران). چاپ اول. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

    17. ویس­ناب، برهان. فریدون بابایی­اقدم. 1397. ارزیابی وضعیت کیفیت زندگی در بافت­های فرسودۀ شهری و بررسی رابطۀ آن بااعتماد اجتماعی شهروندان (مطالعۀ موردی محله ججین اردبیل). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی پژوهشی، سال پانزدهم، شماره 57، تهران.

    1. Bayram, Nuran. Thorburn, Daniel. Demirhan, Haydar.and Nazan Bilgel. 2007. Quality of life among Turkish immigrants in Sweden, Quality of Life Research, 16: 8, United States.
    2. Bonaiuto, Marino. Fornara, Ferdinando. and Bonnes, Mirilia. 2003. Indexes of perceived residential environment quality andneighborhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome,Landscape and Urban Planning, 65, United State.
    3. Chan, W C Sally. Chiu, Helen F K. Chien, Wai Tang. Thompson, David. and Lam, Linda. 2006. Quality of life in Chinese elderly people with depression, International Journal of Geriatric Psychiatry, 21:4, USA.
    4. Pearl May delos Santos dela, Cruz.2011. Mapping the quality of life experience in Alfama. A case study in Lisbon, Portugal.Da Costa Brito Cabral, Pedro. Mateu, Jorge. Helle March, Kristina.and Granell, Canut Carlos. Dissertation submitted in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Science in Geospatial technologies. pp. 84.
    5. European Union. 2015. Quality of life, Facts and views, Publications Office of the European Union, Luxembourg. DOI:10.2785/59737 .
    6. Gombodorj,Gantulga. and Badamdorj, Chinbat. 2010. Urban land use classification and functional zoning of Ulaanbaatar city,Mongolia,Journal of Nature and Science, 8: 2, USA.
    7. Harpham, Truday. Burton, Salma. and Blue, Ilona. 2001. Healthy city project in developing countries: The first evaluation, Health promotion international, 16: 2, United Kingdom.  DOI: 10.1093/heapro/16.2.111.
    8. Jing Yuan, Nicholas. Zheng, Yu. Xie, Xing. Wang, Yongz. Zheng, kai. and Xiong, Hui. 2012. Discovering urban functional zones using latent activity trajectories. IEEE Transactions on Knowledge and Data Engineering, 27: 3, USA. DOI: 10.1109/TKDE.2014.2345405.
    9. Lambiri, Dionysia. Biagi, Bianca. and Royuela, Vicente. 2007. Quality of life in the Economic and urban Economic Literature, Social Indicators Research, 84: 1, Switzerland.
    10. Peach, Nathanael D. and Petach, Luke, A. 2016. Development and Quality of Life in Cities,Economic Development Quarterly, 30: 1, USA.
    11. Schneider, Mark. 1976. The quality of life and social indicators,Wiley, Public administration review May-June. 36: 3, USA.
    12. Sedaghatnia, Sepideh. Lamit, Hasanuddin. Ghahramanpouri, Amir. and Mohamad, Sapura. 2013. An Evaluation of Residents Quality of Life through Neighborhood Satisfaction in Malaysia. Environmental Management and Sustainable Development, 2: 1, United States.
    13. Seifollahi, Mahnaz. and Faryadi, Shahrzad. 2011. Evaluating the quality of tehran's urbanenvironment based on sustainable indicators. International Journalof EnvironmentalResearch, 5(2): 545-554.
    14. Shieh, E.Sharifi, A. and Rafieian, M. 2011. Identification of factors that assure quality of residentialenvironments, using environmental assessment indices:a comparative study of Two of Tehran’s neighborhoods (Zafaranieh & Khaniabad), International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, 21: 2, Iran.
    15. Van Kamp, Irene. Leidelmeijer, Kees. Marsman, Gooiteske. and de Hollander, Augustinus. 2003. Urban environmental quality andhuman well-being toward a conceptual framework and demarcation ofconcepts: a literature study. Landscape and Urban Planning Journal, 65: No1-2, United State.
    16. Van poll, Rice. 1997. The perceived quality of the urban residential environment: A multi attribute evaluation,RuG, Willem Hofstee. KuN en, Pieter Leroy. RuG, Henk Voogd.PhD-Thesis, Center for energyand environmental studies (IVEM(, University of Groningen (RuG(, The Netherland.
    17. Zakerhaghighi, Kianoosh. Khanian, Mojtaba. and Gheitarani, Nima. 2014. SubjectiveQuality of Life: Assessment of Residents of Informal Settlements in Iran (A Case Study of Hesar Imam Khomeini, Hamedan). Applied Research in Quality of Life, 9: 2, United States.

     

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار