مکانیابی نقاط نمونۀ گردشگری با منطق فازی به منظور توسعۀ گردشگری. مطالعۀ موردی: شمال غرب و غرب استان کرمان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

2 استادیار دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

3 دانشیار گروه مهندسی معدن، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

در سال­های اخیر به منظور بهره­برداری و سازماندهی هرچه بیشتر جاذبه­های گردشگری، ایجاد منطـــقۀ نمونه گردشگری به عنوان الگوی توسعۀ گردشگری انتخاب شده است. استفاده از روش‌های مناسب برای تعیین بهترین مکان  از میان تعداد زیادی مکان، با بهره‌گیری از تعدادی معیار‌ها وشاخص‌ها برای برنامه­ریزی توسعۀ گردشگری جهت رسیدن به توسعۀ پایدار ضروری است. این پژوهش با هدف تعیین مناطق نمونۀ گردشگری با روش منطق فازی انجام شده است. روش تحقیق، رویکرد توصیفی – تحلیلی است و مطالعات کتابخانه­ای و میدانی و معیارها بر اساس نظر کارشناسی شامل عوامل محیطی، اقلیم، جاذبه‌ها، راههای دسترسی و تسهیلات مشخص و میزان ارزش اهمیت هر معیار برآورد گردید، بعد پایگاه داده‌های مربوط به معیارها در محیط GIS ایجاد گردید. با فازی سازی و سپس ارزش­ گذاری لایه‌ها براساس نظر کارشناسان و تلفیق آنها با عملگر گاما و همپوشانی وزنی لایه­ها نقشۀ نهایی به­دست آمد و نتایج حاصل از نقشۀ نهایی نشان می­دهد 13375.5 کیلومترمربع در محدودۀ بسیار مناسب معادل 43.4 درصد و 7875 کیلومتر مربع معادل 25.5 درصد در پهنۀ مناسب، پهنۀ متوسط 2379.4 کلیومتر مربع معادل 7.7 درصد و پهنۀ نامناسب 7167.3 کیلومتر مربع معادل 23.2 درصد را به خود اختصاص داده است. با توجه به نظرات کارشناسان لایه جاذبه‌ها و تأسیسات‌و‌خدمات گردشگری با امتیاز 9/0 بیشترین امتیاز را دارد، لایه راههای ارتباطی و اقلیم 8/0 و لایه توپوگرافی با امتیاز 7/. اولویت­ بندی شده‌اند. با استفاده از روش منطق فازی می­توان پتانسل‌ها و توانمندی­های بیشتری را نسبت به روش‌های دیگر شناسایی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Location tourism breadboard points with approach Fuzzy logic to purpose tourism development by GIS (case study:the North West and West province Kerman)

نویسندگان [English]

  • Batoolalsadat Tabatabaiy 1
  • Gholamreza Noori 2
  • Hojatolla Ranjbar 3
1 University:Sistan & Blochstan Zahedan. IRAN
2 Geography and Environmental Planning, Natural History Department, Sistan and Baluchestan University
3 Department of Mining Engineering, Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

In recent years, in order to exploit and organize as many tourist attractions as possible, the creation of a tourism sample area has been selected as a pattern of tourism development. Determining the capabilities of the regions to plan tourism development is essential in order to achieve sustainable development. This research was conducted with the aim of determining the areas of tourism sample by fuzzy logic method. The research method in this research is descriptive-analytical approach, library and field studies, and criteria based on expert opinion including environmental factors, climate, attraction, access and specific facilities. And the value value of each criterion was estimatedKeyword: Tourism Development, Sustainable Development, Fuzzy Logic, Typical Tourism Area
Then, the database of criteria was created in the GIS environment. By fuzing and then evaluating the layers according to the experts' opinion and combining them with gamma operator and weight overlay, the final map was obtained and the results of the final map show that 13375.5 km2 in a very suitable range is equal to 43.4% and 7875 An area of 25.5% in the proper area, the average area of 2379.4 km2 is 7.7%, and the inappropriate zone is 7167.3 km2, equivalent to 23.2%
According to the experts' opinion of the attraction and service facilities and tourist facilities with a score of 9 /. The highest score is, the communication and climate paths are 8 /. And the topography layer with a score of 7 /. Are prioritized. Using fuzzy logic can identify more potential and capabilities than other techniques.

کلیدواژه‌ها [English]

  • " tourism
  • fuzzy
  • Kerman
  • GIS"
  1. ابراهیم‌زاده، عیسی، 1386. پتانسیل‌ها و خدمات موجود گردشگری شهرستان چابهار، طرح جامع گردشگری استان سیستان و بلوچستان-زاهدان.
  2. احمدی، رحمت ا... 1388. معاونت سرمایه‌‌گذاری و طرح‌ها "مجموعه دستورالعمل قوانین و مقررات 1388".
  3. احمدی‌‌زاده، سیدسعید‌‌رضا، فاطمه حاجی‌زاده، مهدی ضیایی. 1390. ارائه مدل جدید تلفیقی مکان‌‌یابی مبتنی بر منطق فازی و تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS (نمونه موردی: شهرک صنعتی بیرجند)، پژوهش‌‌های محیط زیست، سال 2، شماره4، پاییز و زمستان 1390.
  4. اخضری­همدانی، مهرداد .1393. ارزیابی توان اکولوژیکی اکوتوریسم با استفاده از منطق فازی و AHP  در محیط GIS (مطالعۀ موردی: استان کرمان) پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما، فرزین ناصری، علی اسماعیلی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی کرمان دانشکده عمران.
  5. امینی­فسخودی، عباس. 1384. کاربرد استنتاج منطق فازی در مطالعات برنامه­ریزی و توسعۀ منطقه­ای ،مجلۀ دانش و توسعه (علمی- پژوهشی) شماره 17، نیمه دوم سال 1387.
  6. بستانی، علیرضا، سیده‌مریم شریفی، 1394. پهنه­بندی اکوتوریسم با استفاده از مدل فازی Fuzzy (مطالعۀ موردی: شهرستان شیراز) فصلنامۀ آمایش جغرافیایی فضا، تایستان، شماره 16.
  7. بهرامیان، محسن، علی شمس‌‌الدینی. 1397. تحلیلی کمی بر نقش مدیریت شهری در ارتقای صنعت گردشگری در شهرها (مورد پژوهی: شهر مرودشت)، نشریه پژوهش و برنامه‌‌ریزی شهری، سال 9، شماره پیاپی32، بهار 1397.
  8. حاجی­نژاد، علی، احدالله فتاحی،ابوذر پایدار. 1394. کاربرد مدل­ها و فنون تصمیم­گیری در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی روستایی، شهری و گردشگری، انتشارات جهاد دانشگاهی.
  9. حسین­پور، سمیرا، صدراله طیبی، حسن بهنام مرشدی، 1391. شناخت زیرساخت­های گردشگری و برنامه‌ریزی در جهت توسعۀ اقتصادی (مطالعۀ موردی: شهرستان داراب) همایش علمی جغرافیا.
  10. خامدی، مریم،علی‌‌اصغر رضوانی. 1391. جایگاه گردشگری در باغشهر ابهر، کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری.

11. رخشانی نسب، حمیدرضا و اصغر ضرابی. 1388. چالش‌ها و فرصت‌های توسعۀ اکوتوریسم در ایران، مجله فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال نهم، زمستان، شماره 28.

12. رستم‌زاده، هاشم، آرش زندکریمی، ایوب سرداری، شیدا زندکریمی. 1393. مقایسۀ مدل‌هایBOOLEAN ، WIC، FUZZY به‌منظور پهنه بندی اکوتوریسم در محیط GIS مطالعۀ موردی: استان آذربایجان شرقی، نشریه گردشگری علم و فرهنگ، شماره 3، تابستان و پاییز.

  1. رضوانی، علی­اصغر. 1374. جغرافیا وصنعت توریسم، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه پیام نور.
  2. رضوانی، علی­اصغر. 1386. جغرافیا و صنعت توریسم، تهران، دانشگاه پیام نور.
  3. سالنامۀ آماری استان کرمان سال. 1389.
  4. سنجری، سارا.  1388. ARC GIS، چاپ چهارم، انتشارات مهرگان قلم.
  5. شماعی، علی، جعفر موسی‌وند. 1390. سطح­بندی شهرستان­های استان اصفهان از لحاظ زیرساخت­های گردشگری با استفاده از مدل تاپسیس، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، سال اول، شماره 4.

18. صدر موسوی. میرستار، جواد دخیلی کهنموئی. 1386. ارزیابی وضعیت تسهیلات گردشگری استان آذربایجان شرقی از دید گردشگران، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 61.

19. ضیایی، محمود، مسلم شجاعی. 1389. سطح­بندی مقصدهای گردشگری: واکاوی مفهومی نو در برنامه‌ریزی فضایی گردشگری، فصلنامۀ مطالعات گردشگری شماره 13.

  1. طاهری، سید محمود. 1378. آشنایی با نظریه مجموعه فازی، جهاد دانشگاه مشهد، مشهد.

21. طاوسی، تقی، دانا رحیمی، محمود خسروی. 1393. مکان‌‌یابی پهنه‌های مناسب اکوتوریسم. مطالعه موردی: منطقه اورامات، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال چهارم، شماره مسلسل سیزده، پاییز 1393.

22. طباطبایی، بتول­السادات. 1391. مکان‌یابی نقاط نمونۀ توریستی با رویکرد منطق فازی و استفاده از مدل AHP به‌منظور توسعۀ گردشگری در محیط GIS (غرب و شمال غرب استان کرمان)، رساله کارشناسی ارشد، غلامرضا نوری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکدۀ جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی گروه جغرافیای طبیعی.

22.عظیمی­حسینی. محمد، محمدهادی نظری­فر. رضوانه مومنی. 1389. کاربرد GIS در مکان­یابی. انتشارات مهرگان قلم.

  1. فرج­زاده اصل، منوچهر. 1384. سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه ریزی توریسم، نشر سمت، چاپ اول، تهران.
  2. قادری، زاهد. 1383. اصول برنامه ریزی توسعۀ پایدار توریسم روستایی ،سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
  3. کاظمی، مهدی. 1386. مدیریت گردشگری، چاپ سوم، انتشارات سمت.
  4. گلاب زاده، سیدمحمد علی. 1389. کــرمــان در آینه گردشگری، چاپ اول،  انتشارات میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان کرمان.

27. هادیانی، زهره، شمس‌‌اله کاظمی‌‌راد. 1389. مکان­یابی ایستگاههای آتش­نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP در محیط GIS (مطالعۀ موردی: شهر قم). نشریه جغرافیا و توسعه، شماره 17.

  1. محلاتی، صدر­الدین. 1380. درآمدی بر گردشگری، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  2. مدهوشی، مهرداد، نادر ناصرپور. 1382. ارزیابی مــوانع توسعۀ صنعت توریسم در استان لرستان، فصلنامۀ پژوهش­نامه بازرگانی، شماره 28:1382.
  3. مومنی، مهدی، الهه صابر. 1391. تعیین توسعه­ یافتگی شهر نایین در استان اصفهان، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره 1 اصفهان.

31. نصراللهی، خدیجه، نعمت‌‌اله اکبری، مسعود حیدری.  1390. تحلیل مقایسه­ای روش‌های رتبه­بندی در اندازه­گیری توسعه یافتگی (مطالعۀ موردی: شهرستان‌های استان خوزستان)، مجلۀ آمایش سرزمین، سال سوم، شماره 4.

32. نوری، غلامرضا،زهرا تقی‌‌‌زاده. 1393. الویت­بندی مناطق نمونل گردشگری استان کرمانشاه جهت سرمایه­گذاری مورد پژوهی. قطب گردشگری قصرشیرین، فصلنامۀ علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان، سال چهارم، شماره مسلسل یازدهم/بهار.

  1. Andriantiatsaholiniaina, L.A.V.S. Kouikoglou et al. 2004. Evaluating strategies for sustainable development: fuzzy logic reasoning and sensitivity analysis, Ecological Economics, 48(2): 149-172.
  2. Farajzadeh Asl, M. 2005. GIS and its application in tourism planning, TehranThe Organization for Researching and Composing University Textbooks in Humanities (samt).
  3. Gum, Clare, A. 1994. Tourism planning basics, concepts: third Edition toylor & francis 85-101.
  4. Haal, C. Mand et al. 1999. The geography of tourism and recreation, Rutledge.
  5. Haan Tourism Management Conf Kasku, B. 2007. Fuzzy Thinking, Translated by Ghaffari, A., Maghsudpour, A., Pourmomta.
  6. Hansen, H.S. 2003. A Fuzzy Logic Approach to Urban Land-use Mapping. Proc., Scan- GIS 2003, Helsinki, Denmark: 1-10.
  7. Mobaraki, Abdollahzade, M., and Kamelifar, Z. 2014. Site suitability evaluation for ecotourism using GIS and AHP; A case study of Isfahan Townships Iran, Journal of Management Science Letters, No. 4.
  8. Mottiar, Z. 2006. Holiday home owners, a route to sustoinabel tourism development? An economic analysis of sustainable Tourism. 14: 582-599.
  9. Kumai, S., Behera, M.D., and Tewari, H.R. 2010. Identification of potential ecotourism sites in West District, Sikkim using geospatial tools, Tropical Ecology. 51.
  10. Tangestani, M.H., 2003. "Landslide susceptity mapping using the FUZZY gamma operation in a GIS Kankan catchment area .Iran 6th annual
  11. Tsai, Wen-Hsien, 2010. In integrated approach for selecting corporate social responsibility program and costs evolution in the international tourism hotel , international journal of Hospitality management. 29(3): 372-385
  12. Willams, R.H. 2000. Constructing the European Spatial Development‌‌Perspective: forwhom? European Planning Studies.