نقش مؤلفه‌های تاب‌آوری شهری در کاهش خسارات ناشی از سیلاب. مطالعۀ موردی: شهر گرگان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

3 دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

چکیده

مخاطرات طبیعی به منزلۀ پدیده‌های تکرار‌پذیر در غیاب سیستم‌های کاهشی می‌تواند تبدیل به فاجعه شود و اثرها و پیامدهای مخربی در پی داشته باشد. این پژوهش با هدف شناسایی نقش مؤلفه‌های تاب­آوری شهری در کاهش خسارات ناشی از سیلاب در شهر گرگان انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و میدانی است. تجزیه و تحلیل داده­ها براساس آزمون­های همبستگی پیرسون و آزمون T انجام شده است. یافته­ها نشان داد که وضعیت تاب‌آوری گرگان در به روزرسانی اطلاعات، ایجاد سیستم­های هشدار سریع، مرکز برنامه بازسازی از نیازهای جمعیت گرفتار در بلایا، تخصیص بودجه، اعمال قوانین ساخت و ساز قانونی و سرمایه گذاری در زمینه ایجاد زیربناهای کاهش­دهندۀ خطرپذیری، به‌طورکلی وضعیت زیرساختی در حاشیه رودخانه زیارت در وضعیت مناسبی قرار ندارد؛ همچنین مؤلفۀ ایجاد سیستم‌های هشدار سریع بیشترین میزان همبستگی (0.749) و شاخص سازمان­دهی و هماهنگی کمترین میزان همبستگی را با شاخص تاب‌آوری داشته است. براین اساس طبق یافته­های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که تقویت مشارکت‌های مردمی و مؤلفه‌های اجتماعی، حمایت­های سازمانی و نهادی، حمایت از اقشار ضعیف و حاشیه‌نشین­ها، تخصیص بودجه­های کلان و در نهایت ترمیم زیرساخت­های موجود تاحد زیادی می‌تواند سبب افزایش تاب­آوری شهری و در نهایت کاهش خسارات مالی و جانی ناشی از سیلاب در شهر گرگان شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Urban resistance Components in Reduction of Flood Damage Case study ( Gorgan City)

نویسندگان [English]

  • shamsi sadat mirasadollahi 1
  • sadrden motvale 2
  • Gholamreza Janbazghobadi 3
1 Islamic Azad university of Noor, Noor, Iran
2 Geografe .univercity noor iran
3 Islamic Azad University Nour Branch
چکیده [English]

Abstract : Natural hazards as a repeatable , phenomenon in the absent of degrading system can become catastrophic and have destructive effects and consequences . The present paper aims of identify , the role of urban alleviation components in reducing flood damage in Gorgan City . The research is applied in terms of purpose and in terms of descriptive-analytical and field nature . . Pearson correlation test and " T- test " were used to analyzed the data. The finding showed that Gorgan ' s resilience in updating information creating a rapid alert system , the reconstruction center of disaster population needs , allocating budge , applying statutory construction laws and investing in creating a risk - reducing infrastructure , in general , the infrastructure situation on the periphery of Ziyarat river is not in a good condition . Also , the component of rapid warning system had a highest correlation ( 0 ,749 ) and the index of organization and coordination had the lowest correlation with the index of persistence . Based on these finding , it can be concluded that strengthening popular participation and social components , organizational and institutional support , supporting poor and marginalized populations , the allocation of large budgets and finally , the restoration of existing infrastructure can greatly increase the urban alleviation and ultimately reducing the financial and human losses caused by the flood in the city of Gorgan .
Key words : Resilient , Reduce Damage , flood , Gorgan city .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilient
  • Reduce Damage
  • flood
  • Gorgan city
  1. اسمیت، کیت. 1382. مخاطرات طبیعی. چاپ اول، انتشارات سمت.
  2. دامپی، یر. 2007. تاریخ علم. چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
  3. دلاور، علی. 1383. روش­های تحقیق پیشرفته. چاپ دوم، تهران، انتشارات واحد علوم و تحقیقات.
  4. زندمقدم، محمدرضا. رحیمه جوادیان. 1396. بررسی نقش فرآیندهای طبیعی در ایجاد مخاطرات شهری از نظر ژیومورفولوژی با تأکید بر تاب‌آوری شهری. تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
  5. رضایی، محمدرضا. مجتبی رفیعیان. 1394. تقویت تاب آوری به منظور کاهش آثار سوانح طبیعی (زلزله) در مناطق روستایی. شماره  1.
  6. خانکه، حمیدرضا. 1391.  آمادگی بیمارستانی درحوادث و بلایا برنامه ی کشوری. تهران، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی.
  7. چاک، جک گاتز. 1383. مدیریت بحران در بخش‌های خصوصی و دولتی. چاپ اول. تهران،  انتشارات ترمه.
  8. غیور،حسن علی. 1375. سیل ومناطق سیل­خیز درایران. ، شماره 40، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.
  9. فدایی، غلامرضا. 1390.  اهمیت روش تحقیق و کاربرد آن. چاپ اول، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

10. کریمی، حمیدرضا. 1389.  شناسایی مؤثر بر مدیریت منابع انسانی در مهار پیشگیری، کاهش اثرات، مقابله بحران در بیمارستان امام سجاد (ع) ناجا. شماره 1. فصلنامه علمی امداد و نجات.

  1. منصورفر، کریم. 1392. روش­های آماری. چاپ یازدهم، انتشارات دانشگاه تهران.
  2. میرزایی، خلیل. 1389. شرح و پایان­نامه نویسی. چاپ اول، انتشارات جامعه­شناسان.

13. مرتضوی، سارا. منوچهر طبیبا. 1396. بررسی چگونگی دستیابی به تاب­آوری اقلیمی در کشورهای آسیایی. قزوین. دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.

  1. محمدی، سمانه. الهام دربان رضایی. 1394. پایداری و تاب­آوری شهری دو روی یک سکه. همدان، دبیرخانه دائمی همایش.
  2. موسوی، الناز، یوسف سعادتمند. 1396. شاخص­های تاب آوری در برابر سیلاب­های شهری در تهران. موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو.

16. صالحی، اسماعیل. محمدتقی آقابابایی، هاجر سرمدی و محمدرضا فرزادبهتاش. 1395. بررسی میزان تاب­آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه علیت. شماره  59. دورۀ  37، نشریه محیط­شناسی.

  1. نصیری، بهاره.1387. کارکرد رسانه‌ها در مدیریت بحران. شماره 33، پژوهش­نامه رسانه و مدیریت بحران.
  2. نظم­فر، حسین. اصغر پاشازاده. 1397. ارزیابی تاب­آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی مطالعۀ موردی  شهر اردبیل. شماره 27، مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا.
    1. Suarez, M., Baggethun, E.G., Benayas, J., and Tilbury, U. 2016. Towards an urban resilience index: A case study in 50 Spanish catties. Sustainability, 8.774 DOI:103390/su8080774. From www.mdpi.com/journal/sustainability.
    2. Baker, D., and Refsgaard, K. 2007. Institutional development and scale matching in disaster response management. Ecological Economics, 63(2): 331-343.
    3. Cutter, S.L., aheran, J.A., Amadel, B., Crawford, P. eide, E.A., Galloway, G.E., Goodchild, M.F., Kunreuther, H.C., Livolloway, M. and Schoch-spana, M. 2013. Disaster resilience: a national imperative. Environment:  science and policy for sustainable development, 55: 25-29.
    4. Davis, 2004. The application of performance targets to promote effective earthquake Risk reduction sttategies. In 13th world conference on earthquake Engineering. Vancover, B.C Canada (99.1-6). Retrived from http://www.iitk.ac.in/nicee/wcee/article/13-27726.pdf.
    5. Davis, L. 2005 Resilient communicates power point presented at post-war Reconstruction and Development unit of York University (PRDU) York.
    6. Marom.W.A.CMAY, 2014. Mapping and measuring social vulnerabilities of coastal areas of Bangkok and periphery. Proceedings of the Resilient cities 2014 congress. Bonn.Germany pp. 29-31. http://resilient-cities.lcle.org/
    7. Nivolianitou, Z., and Synodinou, B. 2011. Towards emergency management of natural disasters and critical accidents: The Greek experience. Journal of environmental management, 92(10): 2657-2665.