بررسی علیت متقابل تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخش‌های اصلی اقتصاد ایران با روش تودا- یاماماتو

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

اکوسیستم یکی از ارکان بنیادین زندگی بشر محسوب می­شودکه  با پیشرفت و توسعه در جهان تغییراتی در آن به وجود آمده است. پدیدۀ تغییر اقلیم که عمدتا مربوط به افزایش آلاینده­های هوا در جو می­باشند، از نمونه­های بارز در این زمینه است. تغییر اقلیم عبارت است از هر گونه تغییرات در مؤلفه­های اقلیمی از قبیل دما، بارش و باد که در طول چندین دهه اتفاق می­افتد. مصرف حامل­های انرژی عامل اصلی انتشار آلاینده­های هوا بوده و از این طریق بر تغییر اقلیم اثر می­گذارد؛ همچنین تغییر اقلیم هزینه­هایی را بر بخش­های مختلف اقتصاد دارد که افزایش مصرف انرژی از نمونه­های آن است. از آنجایی­که کشور ایران در سال­های اخیر در معرض تغییرات شدید اقلیمی قرار گرفته و مصرف انرژی در بخش­های مختلف اقتصادی آن رو به افزایش گذاشته و یکی از کشورهای مهم در زمینه انتشار آلاینده­های هواست، لذا در این مقاله به بررسی علیت اثرات متقابل بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخش­های مختلف اقتصادی پرداخته می­شود. بدین منظور از داده­های دما و بارش و مصرف انرژی ۲۸ استان برای دورۀ زمانی ۱۳۹۵-۱۳۷۰ استفاده شده است. برای بررسی علیت دو طرفه بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی کل در طول دورۀ زمانی از روش علیت تودا-یاماموتو که یک var تعدیل­یافته است استفاده شده و همچنین برای بررسی علیت بین متغیرهای اقلیمی و استان­های کشور در طول دورۀ زمانی مذکور از روش علیت گرنجر استفاده گردیده­است. نتایج تخمین نشان داد که در طول دورۀ مورد بررسی علیتی دو طرفه بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخش­های اصلی اقتصاد ایران وجود نداشته و تنها علیتی یک طرفه از تغییر اقلیم به­سوی مصرف انرژی در بخش کشاورزی، خانگی و تجاری وجود دارد و همچنین برای استان­های با دمای بالاتر از متوسط علیت دو طرفه و قوی­تری بین مصرف انرژی و متغیرهای تغییر اقلیم(دما و بارش) وجود دارد و از سوی دیگر افزایش مصرف انرژی باعث افزایش میزان co2 جو می­شود. با توجه به نتایج به دست­آمده پیشنهاد می­شود به منظور کاهش آلاینده­های زیست­محیطی، افزایش کارایی و بهبود کیفیت انرژی مورد بررسی قرار گیرد. بهینه­سازی مصرف انرژی در بخش کشاورزی و ارائه محرک­هایی در جهت استفاده بیشتر از انرژی پاک و تجدیدپذیر در این بخش مورد بررسی قرار گیرد. و همچنین سیاست­گذاری برای کاهش اثرات تغییر اقلیم، به صورت استانی و با توجه به اقلیم استان مورد نظر انجام شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Causality of Climate Change and Energy Consumption in the Main Sectors of the Iranian Economy by Toda-Yamamato Method

نویسندگان [English]

  • Heshmat allah Asgari 1
  • safoora jahangiri 2
1 Associate Professor, Department of Economics, Ilam University, Ilam, Iran
2 Master of Economics, Ilam University, Ilam, Iran
چکیده [English]

An ecosystem is considered to be one of the cornerstones of human life, with its evolution and development in the world. The phenomenon of climate change, which is mainly related to the increase of air pollutants in the atmosphere, is one of the most prominent examples in this regard. Climate change is any change in the climate component such as temperature, precipitation and wind that occurs over many decades. The use of energy carriers is a major contributor to the emission of air pollutants and thus affects climate change. Climate change also has costs for different sectors of the economy, which increase energy consumption from its examples. Since Iran has been exposed to severe climate change in recent years and energy consumption in its various economic sectors has risen and is one of the most important countries in the field of air pollutants emission, in this study, Investigating causality The interactions between climate change and energy consumption in different economic sectors are addressed. For this purpose, temperature and precipitation data and energy consumption of 28 provinces have been used for the period 1370 to 1395. To investigate the two-way causality between climate change and energy consumption, the Toda-Yamamoto causality method, which is an adjusted Var, is used. The estimated results showed that during the studied period, there is no causal relationship between climate change and energy consumption in the main sectors of Iran's economy, and there is only one-way uncertainty about temperature on energy consumption in the agricultural sector and energy consumption in the domestic and commercial sectors, And also for provinces with higher than average temperatures there is a stronger and more bilateral causality between energy consumption and climate change variables (temperature and precipitation), and on the other hand, increasing energy consumption increases the amount of 〖co〗_2(carbon dioxide) in the atmosphere

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate Change
  • Energy Consumption
  • Toda Yamamoto Method
  1. آرمن، سید عزیز و زارع، روح­الله (۱۳۸۸) مصرف انرژی در بخش­های مختلف و ارتباط آن با رشد اقتصادی در ایران؛ تحلیل علیت بر اساس روش تودا و یاماموتو، پژوهشنامۀ مطالعات اقتصاد انرژی، شماره ۱۲، صص.۹۲-۶۷.
  2. ابونوری، اسماعیل و لاجوردی، حسن (۱۳۹۵) برآورد کشش مصرف برق خانگی نسبت به تغییرات دما، سومین کنفرانس بین­المللی برق.
  3. احمدیان، مجید (۱۳۷۸) اقتصاد نظری و کاربردی نفت، چاپ اول، تهران: دانشکده تربیت مدرس، پژوهشکدۀ اقتصاد.
  4. اسکندری، جعفر صادق (۱۳۹۰) تأثیر تغییر اقلیم بر اقتصاد (تجارت و بازرگانی) ارومیه، همایش ملی تغییر اقلیم و تأثیر آن بر کشاورزی و محیط زیست.
  5. بهبودی، داوود؛ اصغرپور، حسین؛ قزوینیان، محمد حسن (۱۳۸۸) شکست ساختاری و مصرف انرژی و رشد اقتصادی ایران، فصل­نامۀ پژوهش­های اقتصادی، شماره ۳، صص. ۸۴-۵۳.
  6. بهبودی، داوود؛ کیانی، سیمین؛ ابراهیمی، سعید (۱۳۹۰) رابطه علی انتشار دی‌اکسیدکربن، ارزش افزودۀ بخش صنعت و مصرف انرژی در ایران، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، شماره ۱، صص. ۵۳-۳۳.
  7. بهبودی، داوود؛ فلاحی، فیروز؛ برفی گلعذانی، اسماعیل (۱۳۸۹) عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر انتشار سرانۀ دی اکسیدکربن در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره ۹۰، صص. ۱۷-۱.
  8. پناهی، حسین و اسماعیل درجانی، نجمه (۱۳۹۹) بررسی اثر گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی بر رشد اقتصادی(مطالعه موردی: استان های ایران طی دوره ۱۳۹۰-۱۳۸۰)،فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره ۲۲، شماره ۱، صص.88-79.
  9. چهارمحالی، علی اکبر و خدایی، محمد (۱۳۸۳) رابطۀ علیت بین هزینه­های جاری دولت و درآمدهای مالیاتی طی سال­های ۱۳۸۲-۱۳۵۰ در ایران، پژوهش­نامۀ اقتصادی، شماره ۴، صص. ۱۶۶-۱۴۹.
  10. قویدل رحیمی، یوسف؛ فرج زاده اصل، منوچهر؛ صالحیان، مسعود (۱۳۹۷) تحلیل نقش گاز دی اکسید کربن در نوسانات دمای حداکثر فصلی ایران، فصل­نامه جغرافیا و برنامه­ریزی، دوره ۲۲، شماره ۶۳، صص.223-203.
  11. شیعه­بیگی، اندیشه؛ عباسپور، مجید؛ سلطانیه، محمد؛ حسین­زاده لطفی، فرهاد؛ عابدی، زهرا (۱۳۹۳) ارزیابی تغییر اقلیم و پیش­بینی اثر آن بر عملکرد و مصرف سوخت نیروگاههای حرارتی ایران در دهۀ آینده، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره ۱۶، شماره ۶۱، صص.12-1.
  12. صادقی، سید کمال و فشاری، مجید (۱۳۹۱) برآورد رابطه بلندمدت بین صادرات و شاخص­های کیفیت محیط زیست؛ مطالعه موردی ایران، فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی ایران، دوره 15، شماره ۴۴، صص.83-67.
  13. صادقی، سید­کمال؛ متفکر آزاد، محمدعلی؛ پورعبادالهان کویچ، محسن؛ شهباززاده خیاوی، اتابک (۱۳۹۱) رهیافت آزمون علیت تودا_ یاماموتو، فصل­نامه اقتصاد محیط زیست و انرژی، شماره 40، صص. ۱۱۶-۱۰۱.
  14. فطرس، محمدحسن و براتی، جواد (۱۳۸۹) تجزیۀ انتشار دیاکسیدکربن ناشی از مصرف انرژی به بخش­های اقتصادی ایران؛ یک تحلیل تجزیه­ی شاخص، فصل­نامۀ مطالعات اقتصاد انرژی، شماره ۲۸، صص. ۷۳-۴۹.
  15. ظهرابی، نرگس؛ مساح بوانی، علیرضا؛ تلوری، عبدالرسول؛ صدقی، حسین (۱۳۹۲) آشکارسازی تغییر اقلیم و نسبت دهی آن به گازهای گلخانه­ای با استفاده از مدل گردش عمومی اقیانوس-اتمسفر و توزیع نرمال دو متغیره در حوزه آبریز کارون بزرگ، مجله تحقیقات منابع آب ایران، سال9، شماره 2، صص.8-1.
  16. عزیزی، قاسم؛ کریمی احمدآباد، مصطفی؛ سبک­خیز، زهرا (۱۳۸۴) روند دمایی چند دهۀ اخیر ایران و افزایش co2 جو، نشریه علوم جغرافیایی، شماره 5، ‌دوره 4، صص. 45-27.
  17. علیجانی، بهلول؛ روشنی، احمد؛ پرک، فاطمه؛ حیدری، روح­الله (۱۳۹۱) روند تغییرپذیری فرین­های دما با استفاده از شاخص­های تغییر اقلیم در ایران، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره1، شماره 2، صص.28-17.
  18. گزارش دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا (۱۳۹۲) گزارش موجودی انتشار گازهای گلخانه­ای بخش انرژی، سومین گزارش ملی تغییر آب و هوا جهت ارانه به دبیرخانه کنوانسیون (UNFCCC)، تهران، دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا به گزارش دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا.
  19. گزارش دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا (1393) سومین گزارش ملی تغییر آب و هوا جهت ارائه به دبیرخانه کنوانسیون (UNFCCC). تهران، دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا، بخش چهارم ارزیابی آسیب­پذیری و سازگاری، زیر بخش ارزیابی آسیب­پذیری اقتصادی بخش کشاورزی کشور از تغییر اقلیم.
  20. ملکی، رضا (۱۳۷۸) بررسی رابطه­ی علیت بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران. مجله برنامه و بودجه، شماره ۸۹، صص. ۱۲۱-۸۱.
  21. مؤسسه بین­المللی مطالعات انرژی (۱۳۸۵) ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۸۵.
  22. وارثی، حمیدرضا و محمدی، بختیار (۱۳۸۶) نقش عوامل انسانی در تغییرات اقلیمی و ارزیابی اثرات آن، مجله فضای جغرافیایی، شماره ۲۰، سال 7، صص.۱۵۲-۱۳۱.
  23. Akhmat, G. & Zaman, K. & Shukui, T. & Sajjad, F. (2014) Does energy consumption contribute to climate change? Evidence from major regions of the world, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol.36, pp.123-134.
  24. Harris, J.M. & Roach, B. (2015) The economics of global climate change. Global Development and Environment Institute Tufts University.
  25. Gasoline prices around the world. The real cost of filling up (2017, April 19). Retrieved from Bloomberg. IEA. CO2 emissions from fuel combustion, International Energy Agency 533. 2016.
  26. International Energy Agency (2016) World Energy Statistics.
  27. Manne, A.S. & Richels, R.G. (2005) MERGE: An Integrated Assessment Model for Global Climate Change Energy and Environment: Springer.
  28. Matsumoto, K.I. & Masui, T. (2011) Economic impacts to avoid dangerous climate change using the AIM CGE model, Procedia Environmental Sciences, Vol.6, pp.162-168.
  29. Mousavi, B. & Lopez, N. S. A. & Biona, J. B. M. & Chiu, A. S. & Blesl, M. (2017) Driving forces of Iran's CO2 emissions from energy consumption: an LMDI decomposition approach, Applied energy, Vol.206, pp.804-814.
  30. Shahbaz, M. & Abosedra, S. & Sbia, R. (2013) Energy Consumption, Financial Development and Growth: Evidence from Co-integration with unknown Structural Breaks in Lebanon, Munich Personal RePEc Archive.