مکان‌یابی مناطق مستعد توسعه پارک‌ها و فضای سبز شهری با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره (MCE)و رهیافت AHP

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم و مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر، کاشمر، ایران

2 گروه محیط‌زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و مکان‌یابی مناطق مستعد توسعه پارک‌ها و فضای سبز شهری در شهر گرگان (مرکز استان گلستان) است، به گونه‌ای که افراد در نواحی مختلف شهر دسترسی مناسب و راحت به این مناطق داشته باشند.
روش: در این پژوهش مکان‌یابی مناطق مستعد توسعه پارک‌ها و فضای سبز شهری در شهر گرگان (مرکز استان گلستان) با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره (MCE) به شیوه ترکیب خطی وزن‌دار (WLC) انجام شده است. به این منظور، ابتدا معیارهای موثر در مکان‌یابی پارک‌های شهری با مرور منابع و نظرات کارشناسان شناسایی و با استفاده از روش AHP وزن‌دهی گردیدند. در مرحله بعد، معیارها به شیوه WLC با هم ادغام و نقشه توان سرزمین برای توسعه و احداث پارک‌ها و فضای سبز شهری حاصل شد. سپس، با استفاده از دستور ZLS بر مبنای مساحت پهنه‌ها و ارزش ناحیه‌ای سرزمین، پهنه‌های مناسب توسعه پارک‌های شهری شناسایی گردید. در نهایت، از میان این پهنه‌های با تناسب بالا، با تدقیق زمینی و بررسی مالکیت، پهنه‌های نهایی انتخاب شد.
یافته‌ها و نتایج: نتایج وزن‌دهی معیارها نشان داد از دیدگاه متخصصین معیارهای شیب، اراضی بایر و نزدیکی به مناطق مسکونی با کسب وزن‌های به ترتیب با کسب وزن‌های 2515/0، 1929/0 و 0757/0 بیش‌ترین وزن را به خود اختصاص دادند و بالاترین درجه اهمیت را در شناسایی مناطق جدید برای توسعه پارک‌های شهری دارند. نتایج اجرای ارزیابی چند معیاره نشان داد سطحی معادل 19/32 هکتار مستعد احداث پارک شهری در این منطقه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Suitable Site Selection for Urban Parks and Green Spaces Development Based on MCE and AHP Approach

نویسندگان [English]

  • somayeh galdavi 1
  • marjan mohammadzadeh 2
  • seyyed hamed Mirkarimi 2
  • Abdolrassoul Salmanmahiny 2
1 Assistant Professor of Water Sciences and Engineering Department of Water Sciences and Engineering Kashmar Higher Education Institute
2 Associated prof, Department of Environmental sciences, Faculty of fisheries and environmental sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources, Gorgan- Iran
چکیده [English]

Objective: The purpose of this research is to identify and select suitable sites for developing urban parks and green spaces. So that people in different areas of the city have suitable and convenient access to these areas.
Methodology: In this research, site selection was used to determine suitable areas for developing urban parks in Gorgan city in Golestan province through a multi-criteria evaluation method and AHP approach. At first, effective criteria in site selection for the development the urban parks were identified by reviewing the previous studies and experts’ opinions. After that, the selected factors were weighed using the AHP method. Then, suitable zones for developing urban parks were identified using the ZLS command based on the area of zones and the value of the land area. The final zones were determined among these high-proportion zones in the next step, with field investigation and ownership review.
Results: The results of weighting showed slope, barren lands, and proximity to residential areas by gaining weights of 0.2515, 0.1929 and 0.0757, respectively, had the highest weight and have the highest importance for identifying new areas for developing urban parks in the next step, the criteria were evaluated through WLC method, and the suitability map were prepared for developing urban parks.
Conclusion: Results showed that 32.19 hectares of the study area are suitable for establishing urban parks. The results of the present study, identifying and presenting suitable areas for developing urban parks and green spaces in Gorgan city, could help managers and decision-makers in this sector in providing green space and improving the people's quality of life and welfare.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Site Selection
  • Urban Parks
  • Multi-Criteria Evaluation
  • WLC
  • Gorgan

مراجع

  • تبریزی، نازنین و زاهدی کلاکی، ابراهیم. (1397). ارزیابی توان اکولوژیک و شناسایی مناطق مستعد اکوتوریسم پایدار با روش‌های MCE و WLC (موردمطالعه: شهرستان گرگان). فصلنامه فضای جغرافیایی، 18 (63)، 224-207.
  • چهرآذر، یحیی؛ چهرآذر، فائزه و کریمی، سعید. (1396). اطلاعات جغرافیایی به روش سیستم AHP ارزیابی چند معیاری نمونه موردی (منطقه شش تهران). مجله علوم محیط‌زیست، 2 (1)، 46-39.
  • خاکپور، براتعلی؛ کاظمی‌بی‌نیاز؛ مهدی، اسدی، امیر و رضوی، محمد محسن. (1394). تحلیل فضای سبز شهری و تعیین مکان بهینه با استفاده از مدل محاسبگر رستری (نمونه موردی منطقه سه شهرداری مشهد). مجله علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 17 (2)، 129-116.
  • رضایی، محمدرضا؛ شکور، علی؛ شمس‌الدینی، علی؛ باقری، غلام‌رضا و یدیساری، فرزاد. (1390). پایش و ارزش‌گذاری اراضی شهری به‌منظور ایجاد پارک‌ها و فضاهای سبز در شهر یاسوج. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 2 (7)، 52-39.
  • رضوی، محمد محسن؛ کاظمی بی‌نیاز، محمد؛ اسدی، امیر و اجزا شکوهی، محمد. (1394). ارزیابی فضای سبز شهری و مکان‌یابی آن با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره فازی (مطالعه موردی منطقه سه شهرداری مشهد). مجله فضای جغرافیایی، 15(29)، 17-1.
  • سرور، رحیم و بارگاهی، رضا. (1399). آمایش فضای سبز شهری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: شهر گرگان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 15 (35)، 16-1.
  • شناور، بامشاد؛ حسینی، سید محسن و اورک، ندا. (1395). ارزیابی توان سرزمین به‌منظور استقرار کاربری توسعه شهری با استفاده از روش ترکیب خطی وزن‌دار (WLC) در محیط سامانه اطلاعات مکانی (GIS) (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زرد خوزستان). مجله علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 18(3)، 116-101.
  • غفاری گیلانده، عطا؛ نیکفال مغانلو، ساسان؛ مصطفی‌پور، منصور و هاشمی معصوم‌آباد، رضا. (1399). بررسی چیدمان پارک‌های شهری و ارائه الگوی بهینه آن با استفاده از مدل VIKOR. مطالعه موردی: پارک‌های منطقه‌ای شهر اردبیل. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 10 (35)، 145-160.
  • فنی، زهره و کرمی، اعظم. (1393). ارزیابی و مکان‌یابی فضای سبز شهری با استفاده از GIS و روش (AHP) موردمطالعه: منطقه 1 شهرداری تهران. مجله مطالعات برنامه‌ریزی شهری، 2(5)، 117-143.
  • مجدی، رسول. (1390). تلفیق توابع تحلیلی GIS در طراحی مکان‌های بهینه فضای سبز (مطالعه موردی: شهر تبریز). مجله فضای جغرافیایی، 11(33)، 62-47.
  • محمدی، جمال؛ ضرابی، اصغر و احمدیان، مهدی. (1391). اولویت‌سنجی مکانی توسعه فضاهای سبز و پارک‌های شهری با استفاده از روش AHP (نمونه موردی: شهر میاندوآب). مجله نگرش‌های نو در جغرافیایی انسانی، 4 (2)، 62-41.
  • ناصحی، سعیده؛ شادکام، سکینه و امیری، محمدجواد. (1395). ارزیابی توان اکولوژیکی توسعه فضای سبز باهدف توزیع بهینه پارک‌های شهری ) مطالعه موردی شهر تهران). فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 8 (2)، 153-167.
  • وارثی، حمیدرضا؛ محمدی، جمال و شاهیوندی، احمد. (1387). مکان‌یابی فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردی: شهر خرم‌آباد). جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 10، 103-83.

 

References

  • Abebe, M. T., & Megento, T. L. (2017). Urban green space development using GIS-based multi-criteria analysis in Addis Ababa metropolis. Appl Geomat. ir/wp-content/uploads/2018/07/E8638-IranArze.pdf, Viewed at 14/09/2018.
  • Ajza Shokouhi, M., & Razzaghian, F. (2016). Evaluating and locating the land use of urban parks in District 9 of Mashhad municipality through network analysis. Journal of Geography and Urban Space Development, 2(2), 1-14.
  • Aliani, H., Ghanbari Motlagh, M., Danesh, G., & Aliani, H. (2021). Land suitability analysis for urban development using TOPSIS, WLC and ANP techniques (Eastern cities of Gilan-Iran). Arabian Journal of Geosciences, 14, 1-20.
  • Eastman, J. R. (2003). Idirisi Kilimanjaro guide to GIS and image processing. Clark Labs, Clark University, Worcester, MA, pp. 305.
  • Giordano, L. G., & Riedel, P. S. (2008). Multi-Criteria spatial decision analysis for demarcation of greenway: A case study of the city of Rio Claro, S˜ao Paulo, Brazil. Landscape and Urban Planning, 84, 301– 311.
  • Hajizadeh, F., Poshidehrob, M., & Yousefi, E. (2020). Scenario-based capability evaluation of ecotourism development – an integrated approach based on WLC, and FUZZY – OWA methods. Asia pacific journal of tourism research, 25 (6), 627–640.
  • Hailemariam, B, A. (2021). Suitable site selection for urban green space development using geographic information system and remote sensing based on multi criterion analysis. International Journal of Human Capital in urban management, 6 (1), 97-110.
  • Jennings, v., Larson, L., & Yun, J. (2016). Advancing Sustainability through Urban Green Space: Cultural Ecosystem Services, Equity, and Social Determinants of Health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13 (196), 1-15.
  • Kovacs, K. F. (2012). Integrating property value and local recreation models to value ecosystem services from regional parks. Landscape and Urban Planning, 108, 79–90.
  • Latinopoulos, D., Mallios, Z., & Latinopoulos, P. (2016). Valuing the benefits of an urban park project: A contingent valuation study in Thessaloniki, Greece, Land use policy, 55, 130–141.
  • Rabiatul Adawiyah, N., Sabarinah, S. h. Ahmad. & Azni Zain, A. (2013). Physical activity and human comfort correlation in an urban park in hot and humid conditions. Social and Behavioral Sciences, 105, 598 – 609.
  • Razzaghian, F. & Aghajani, H. (2016). Evaluating and Land-use locating of City Parks Using Network Analysis (Case Study: Mashhad Metropolis, Iran). International Journal of Applied Science and Technology, 6 (4), 18-24.
  • Scopelliti, M., Carrus, G., Adinolfi, C., Suarez, G., Colangelo, G., Lafortezza, R., Panno, A., & Sanesi, G. (2016). Staying in touch with nature and well-being in different income groups: The experience of urban parks in Bogotá. Landscape and Urban Planning, 148, 139–148.
  • Sirina, n., Hua, A. & Gobert, J. (2017). What factors influence the value of an urban park within a medium-sized French conurbation?, Urban forestry & urban greening, 24, 45–54.
  • Tahmasebi, E., Jalali, M., Gharehghashlo, M., Nicknamfar, M., & Bahmanpour, H. (2014). Urban park site selection at local scale by using geographic information system (GIS) and analytic hierarchy process (AHP). European Journal of Experimental Biology, 4 (3), 357-365.
  • Wang, D., Brown, G., Zhong, G., Liu, Y. & Mateo-Babiano, I. (2015). Factors influencing perceived access to urban parks: A comparative study of Brisbane (Australia) and Zhongshan (China). Habitat International, 50, 335-346.
  • Yang, Y., Xiao-lan, T, & Hui, L. (2021). Land use suitability analysis for town development planning in Nanjing hilly areas: A case study of Tangshan new town, China. Journal of Mountain Science, 18, (2), 528-540.
  • Ziyari, Y. A., & Sattari, M. H. (2014). Site Selection and prioritize urban parks and green spaces (case study: District 22 of Tehran Municipality). Technical Journal of Engineering and Applied Sciences, 4 (4), 230-243.
  • Zucca, A., Sharifi, A. M. & Fabbri, A. G. (2008). Application of spatial multi-criteria analysis to site selection for a local park: A case study in the Bergamo Province, Italy. Journal of Environmental Management, 88, 752–769.
  • N., & Zahedi, E. (2018). Evaluation of Ecological Capability and identification of Suitable areas to Develop Sustainable Ecotourism using MCE and WLC method Case Study: Gorgan. Journal of Geographic Space, 18 (63), 207-224. [In Persian].
  • Chehrazar, Y., Chehrazar, F., & Karimi, S. (2016). Locate parks and urban green spaces use Geographic Information System Method AHP multi-criteria evaluation (Case Study Area of Tehran). Journal of Environmental Sciences Studies, 2 (1), 39-46. [In Persian].
  • Khakpour, B., Kazemi Bi Niyaz, M., Asadi, A., & Razavi, M. M., (2014). Analysis of urban green spaces and determination of the optimal location using the Raster calculator model (Case study: District three of Mashhad municipality). Journal of Environmental Science and Technology,17 (2), 116-129. [In Persian].
  • Rezaei, M., Shakur, A., Shamsuddini, A., Bagheri, Gh., & Yedisari, F. (2011). Monitoring and valuation of urban land in order to create parks and green spaces in Yasouj city. Journal of Urban Planning and Research, 2 (7), 39-52. [In Persian].
  • Razavi, M. M., Kazemi Bi Niyaz, M., Asadi, A., & Ajza Shokohi, M. (2014). Evaluation of urban green space and its location using fuzzy multi-criteria decision-making methods (case study of three Mashhad municipalities). Journal of Geographic Space, 15 (29), 1-17. [In Persian].
  • Sarvar, S., & Bargahi, R. (2020). Spatial Planning with an Emphasis on Locating the Optimal Green Space; Case Study: Gorgan City. Geographical planning of space Quarterly Journal. 10 (35), 1-16. [In Persian].
  • Shenavr, B., Hosseini, S.M., & Orak, O. (2016). Assessing Land Capability for Urban Landuse by the Weighted Liner Composition (WLC) in GIS (Case Study: Zardrud Watersheds of Khouzestan Province). Journal of Environmental Science and Technology, 18 (70), 99-116. [In Persian].
  • Ghaffari Ghilandeh, A., Nikfal Moghanloo, S., Mostafapour, M. & Hashemi Masoomabad, R. (2020). Investigation of Spatial Arrangement of Urban Parks and Presenting Their Optimal Model Using the VIKOR Model (Case Study: Regional Parks of Ardabil). Geographical planning of space quarterly journal, 10 (35), 145-161. [In Persian].
  • Fanni, Z. & Karami, A. (2014). Assessing and Site selection of Urban Green Space using GIS and AHP (Case study: Zone 7 of Tehran). Journal of Urban Structure and Function Studies, 2 (5), 117-143. [In Persian].
  • Majdi, R. (2011). Integrating GIS analytical functions in the planning for optimal green spaces (case study: Tabriz city). Journal of Geographic Space, 11 (33), 47-62. [In Persian].
  • Mohammadi, J., Zarrabi, A., & Ahmadian, M. (2011). Spatial prioritization of the development of green spaces and urban parks using the AHP method (case study: Miandoab city). Journal of New Attitudes in Human Geography, 4 (2), 41-62. [In Persian].
  • Nasehi, S., Shadkam, S. & Amiri, M. J. (2015). Evaluation of the ecological potential for green space development with the aim of optimal distribution of urban parks (case study of Tehran city). Zagros Landscape Geography and Urban Planning Quarterly, 8 (2), 153-167. [In Persian].
  • Varsi, H. R., Mohammadi, J. & Shahyundi, A. (2017). Site locating of urban green space using geographic information system (case study: Khorramabad city). Geography and regional development, 10, 83-103.

 

 

 

مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 12، شماره 2
مرداد 1401
صفحه 117-132

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار