بررسی نقش ظرفیت‌سازی اجتماعی بر میزان مشارکت روستائیان در فعالیت‌های عمرانی؛ مطالعه‌ی مورد: شهرستان بناب

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی- دانشکده علوم انسانی- گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی

2 مدرس گروه مهندسی معماری دانشگاه بناب

چکیده

مشارکت بدون شک عامل اساسی در فرآیند دست‌یابی به توسعه همه جانبه است؛ اما تمرکز به شیوه‌های مدیریتی سنتی سبب گردیده تا به اهمیت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اجتماعی ساکنان روستاها در زمینه‌ی مدیریت توسعه‌ روستاییی توجه جدی نشده و این کار ضمن اینکه موفقیت برنامه‌ها را با چالش‌های جدی مواجه ساخته است، در عین حال مانع از شکل-گیری زمینه‌های لازم برای استفاده از قابلیت‌ها و توانایی‌های روستائیان به عنوان ذینفعان اصلی برنامه‌های توسعه گردد. لذا با توجه به اهمیت موضوع مشارکت و ضرورت استفاده از ظرفیت‌های موجود در بطن جامعه‌ی روستایی، پژوهش حاضر به دنبال بررسی نقش ظرفیت‌سازی اجتماعی بر میزان مشارکت روستائیان شهرستان بناب در فعالیت‌های عمرانی بوده که با استفاده از تحلیل‌های آماری و مدل تاپسیس صورت گرفته است؛ بنابراین نوع تحقیق کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی می‌باشد. جامعه‌ی آماری این پژوهش 49901 نفر ساکن در 29 روستای شهرستان بناب بوده که با استفاده از فرمول کوکران از این تعداد 400 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب ‌شده و داده‌های مورد نیاز از طریق توزیع پرسشنامه در بین آنان به دست آمده است. روایی صوری پرسشنامه با کسب نظر اساتید دانشگاه محقق اردبیلی و کارشناسان اجرایی به دست آمده و ضریب پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از فرمول کوکران 92/0 محاسبه شده است. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که در بین همه‌ی متغیرهای‌ هشت‌گانه ظرفیت‌سازی اجتماعی که در این پژوهش در قالب هشت فرضیه مورد بررسی قرار گرفته‌اند، با میزان مشارکت روستائیان در فعالیت‌های عمرانی رابطه مثبت و معنی‌دار وجود دارد (000/0). همچنین تحلیل داده‌ها در آزمون رگرسیونی چند متغیره نشان می‌دهد که متغیرهای مربوط به ظرفیت‌سازی اجتماعی توانایی تبیین 304/0 Adj. R2= در زمینه میزان مشارکت روستائیان در فعالیت‌های عمرانی را دارند. در نهایت نتایج حاصل از پیاده‌سازی مدل تاپسیس بیانگر آن است که 62/29 درصد از کل روستاهای شهرستان بناب به لحاظ میزان برخورداری از متغیرهای ظرفیت‌سازی اجتماعی در وضعیت بسیار مناسب، 22/22 درصد روستاها در وضعیت مناسب، 11/11 درصد روستا در وضعیت نیمه مناسب قرار گرفته‌اند و مابقی روستاها (03/37 درصد) نیز در وضعیت نامناسب و بسیار نامناسب قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey social capacity- building impacts at the rate of community participation in the development activities, case study: Bonab County

نویسنده [English]

  • ali majnoni 2
چکیده [English]

The scope for participation in rural development is set by the economic functions of rural areas and these have changed considerably in recent years. Participation not only humanizes the bureaucracy, but strengthens the capacities of individuals and communities to mobilize and help themselves. In this way, dependence on the state is minimized and ordinary people rediscover their potential for co-operation and mutual endeavor … Community participation serves immediate instrumental goals such as the identification of felt needs as well as the mobilization of local resources. But it also promotes broader social development ideals: by participating fully in decision-making for social development, ordinary people experience fulfillment which contributes to a heightened sense of community and a strengthening of community bonds. The study aims at Survey social capacity- building impacts at the rate of community participation in the development activities in Bonab County. From the methodological aspects, this research was conducted in descriptive and analytical way; the study population included rural peoples residing in rural areas of Bonab County. The all of rural peoples of Bonab County was estimated 49901, and the sample volume of research is 400 rural peoples. The content and face validity of the instrument was specified after several times review and correction by the faculty of members at university and several expertise of administrative offices. At the end, result showed that 29/62 rural of Bonab County is in very suitable situation, 11/11 in suitable situation and another of rural is unsuitable and very unsuitable condition. Finally, based on the results analysis, some applied recommendations have been provided.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Capacity building
  • Social Capacity Building
  • participation
  • Rural Development
  • Bonab County

مراجع

حامدمقدم،احمد. 1370. مشارکتوتوسعۀروستایی،مجموعهمقالاتهمایشجامعه‌شناسیتوسعه، تهران،جلددوم، صص 311-316.
حیدری ساربان، وکیل.1392. نقش توانمندسازی روان‌شناختی در تقویت کارآفرینی روستایی، مطالعه موردی: استان اردبیل، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره بیستم، صفحات 237-220.
دربان آستانه، علی­رضا؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ فیروزی، محمدعلی. 1391. بررسی ارتباط بین عملکرد سازمانی و مهارت کارآفرینی مدیران محلی روستایی مطالعه­ی موردی: دهیاران استان قزوین، فصلنامه­ی پژوهش­های روستایی، سال سوم، شماره­ یکم، صفحات 59-27.
رضوانی، محمدرضا.1390. برنامه­ریزی توسعۀ روستایی در ایران. چاپ چهارم. تهران. انتشارات قومس. جلد اول
رفعیان، مجتبی؛ خدائی، زهرا؛ داداش­پور، هاشم. 1393. ظرفیت­سازی اجتماعات محلی به‌مثابهرویکردی در توانمندسازی نهادهای اجتماعی. فصلنامه جامعه­شناسی نهادهای محلی. سال اول. شماره دوم، صفحات 160-133.
علی­الحسابی،مهران. 1390.نقشسازمان­هایمردم‌نهادورهبرانمحلیدرتوسعۀروستایی،نمونۀ موردی:بندرلافت،فصلنامۀمسکنومحیطروستا،سالسی­ا­م،شماره­ی134،صفحات48-35.
فراهانی، حسین؛ عینالی، جمشید.1391. ارزیابی نقش سرمایه­ی اجتماعی در توسعۀ نواحی روستایی مطالعۀ موردی: دهستان مشهد میقات شهرستان اراک، نشریه­ی تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره­ بیست­و نه، صفحات 5-27.
کریمی موغاری، زهرا؛ ابونوری، اسماعیل؛ زبیری، هدی. 1391. بررسی نقش انسجام اجتماعی در توسعه­ی اقتصادی، فصلنامه­ی برنامه و بودجه، سال شانزدهم، شماره­ی چهار،  صفحات 214-138.

3.   خواجه شاهکوهی، علیرضا، حسینی، محمدحسن؛ طوسی، رمضان. 1393.ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی و تأثیر آن بر مشارکت شهروندان در امور شهری موردشناسی: شهر مینودشت، فصلنامه­ جغرافیا و آمایش شهری، سال چهارم، دورة دهم، صفحات 86-73.

10. گل شیری، زهرا؛ خادمی، حسین؛ تازه، مهدی. 1388. تأثیر انسجام اجتماعی بر میزان مشارکت روستاییان: مطالعه­ی موردی: بخش گندمیان، شهرستان بروجن، فصلنامه­ روستا و توسعه، سال دوازدهم، شماره­ یک، صفحات 167-147.
11. محبوبی قمی، امیرحسین؛ شریعتی، محمدرضا. 1383. نقش عوامل آموزشی ترویجی در جلب مشارکت روستاییان در حفظ و احیای مراتع، فصلنامه­ی جهاد، سال بیست­و چهارم، شماره­ دویست­و شصت­و چهار، صفحات 40-32.
12. سلمانی، محمد و همکاران. 1389.بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی در توسعۀ روستایی (مطالعه موردی: روستاهای باغستان و برون - شهرستان فردوس)، فصلنامۀ علوم اجتماعی، دوره چهار، شماره11،صحفات 40-19.

13.  پورطاهری، مهدی؛ عینالی، جمشید، رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا. 1389.نقش ظرفیت‌سازی در کاهش تأثیرات مخاطرات طبیعی (زلزله) در مناطق روستایی با تأکید بر روش‌های کمی (مطالعه موردی: مناطق زلزله‌زده شهرستان خدابنده)، دوره42، شماره 4، صفحات 39-23.

14. Aref, F., and Redzuan, M.R. 2009. Community leaders’ perceptions toward tourism impacts and level of building community capacity in tourism development. Journal of Sustainable Development, 2(3): P208.
15. Biswas, A.K. 1996. Capacity building for water management: some personal thoughts. International Journal of Water Resources Development, 12(4): 399-406.
16. Bowen, R., and Lawlers,S. 2009. Learning Approach to Sustainable Rural Development: Reflection from Hawkesbury, University of Western Sydney. 140-146.
17. Chambers, R., Karlan, D., Ravallion, M. And Rogers, P.  2012. Capacity Building theory, research and application". American Journal of Community Psychology, pp 452-460.
18. Crisp, B.R., Swerissen, H., and Duckett, S.J. 2000. Four approaches to capacity building in health: consequences for measurement and accountability. Health Promotion International, 15(2): 99-107.
19. Eade, D. 1997. Capacity-building: an approach to people-centred development: Oxfam.
20. Ellison, C.G., and Sherkat, D.E. 1995. The “semi-involuntary institution” revisited: Regional variations in church participation among black Americans. Social Forces, 73(4): 1415-1437.
21. Engel, P., Keijzer, N. and Land, T. 2012. A Balanced Approach to Monitoring and Evaluating Capacity andPerformance: A proposal for a framework. Discussion paper no. 58E, ECDPM.
22. Gibbon, M., Labonte, R., and Laverack, G. 2002. Evaluating community capacity. Health & social care in the community, 10(6): 485-491.
23. Green, B.L., and McAllister, C. 1998. Theory-based, participatory evaluation: A powerful tool for evaluating family support programs. Zero to Three, 18: 30-36.
24. Grindle, M.S., and Hilderbrand, M. E. 2005. Building sustainable capacity in the public sector: what can be done? Public Administration and Development, 15(5): 441-463.
25. Grossman,J. 2013. The Scientific Methods of Human Resources Productivity on Rural Regions, Mexico, Geoderma,pp: 35-42.
26. Iheriohanma, E. 2011. Capacity building, leadership question and drains of corruption in Africa: A theoretical discourse. Asian Social Science, 7(3): 131.
27. James,M(2013) Capacity building and Rural Development, International Journal of Rural and of Development, University Press Management, pp145-155.
28. Johnson, K., Hays, C., Center, H., and Daley, C. 2004. Building capacity and sustainable prevention innovations: A sustainability planning model. Evaluation and Program Planning, 27(2), 135-149.
29. Lambert, L. 2002. A framework for shared leadership. Educational leadership, 59(8), 37-40.
30. Laverack, G., and Thangphet, S. 2009. Building community capacity for locally managed ecotourism in Northern Thailand. Community Development Journal, 44(2), 172-185.
31. Li, V. C., Shaoxian, W., Kunyi, W., Wentao, Z., Buchthal, O., Wong, G.C., and Burris, M.A. 2001. Capacity building to improve women’s health in rural China. Social science & medicine, 52(2): 279-292.
32. Merino, S.S., and Carmenado, I.d.l.R. 2012. Capacity building in development projects. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46: 960-967.
33. Nanney, M.S., et al. 2012. "Project BreakFAST: Rationale, design, and recruitment and enrollment methods of a randomized controlled trial to evaluate an intervention to improve school breakfast program participation in rural high schools." Contemporary clinical trials communications 3: 12-22.
34. Purdey, A.F., Adhikari, G.B., Robinson, S.A., and Cox, P.W. 1994. Participatory health development in rural Nepal: clarifying the process of community empowerment. Health Education & Behavior, 21(3), 329-343.
 
35. Shaw, A., Sheppard, S., Burch, S., Flanders, D., Wiek, A., Carmichael, J., and Cohen, S. 2009. Making local futures tangible—synthesizing, downscaling, and visualizing climate change scenarios for participatory capacity building. Global Environmental Change, 19(4): 447-463.
36. Suldo, S.M., and Huebner, E.S. 2004. Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence? School Psychology Quarterly, 19(2): 93.
37. Taut, S. 2007. Studying self-evaluation capacity building in a large international development organization. American Journal of Evaluation, 28(1): 45-59.
38. Van der Plaat, M., and Barrett, G. 2006. Building community capacity in governance and decision making. Community Development Journal, 41(1): 25-36.
39. Wang, Z., and Dai, W. 2013. Women's Participation in Rural China's Self‐Governance: Institutional, Socioeconomic, and Cultural Factors in a Jiangsu County. Governance, 26(1), 91-118.
40. Watson, N. (2012). "Capacity building and life quality: The Theory and Practice of Community Development Change", Community Development Journal, 28, 154-165.
41. Hui,Y.T. Bao,H.H. and Siou,W. 2008, Combining ANP and TOPSIS concepts for evaluation the performance of property-liability insurance companies. Science Publications, Journal ofSocial Sciences 4 (1), Yuanpei University, Taiwan: 56-61.
مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 6، شماره 19
بهار 1395
صفحه 89-104

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار