بررسی توسعه کالبدی ـ فضایی شهرهای ساحلی با تأکید بر توسعه پایدار مطالعه موردی: شهر بندرترکمن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

2 استادیار دانشگاه

3 اسادیار دانشگاه

چکیده

توسعه ی کالبدی ـ فضایی روندی متحول برای پاسخگویی به نیازها و خواست های شهروندان است که در برگیرنده فضاهای کالبدی جهت کارکردها و فعالیتهای نوین می باشد. هدف این پژوهش از یک سو بررسی روند توسعه ی کالبدی ـ فضایی شهر بندرترکمن در ادوار مختلف و از دیگر سو بررسی رابطه ی بین ظرفیت های محیطی ساحل با میزان توسعه ی کالبدی ـ فضایی شهر می باشد. به منظور دستیابی به هدف مذکور از دو روش تحلیل مکانی جهت بررسی روند توسعه و نیز روش پیمایشی استفاده گردید. جامعه ی آماری این تحقیق شهروندان و مسئولان و کارشناسان بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران 250 نفر تعیین شده و نمونه ها نیز به صورت تصادفی ساده انتخاب شده-اند. در همین راستا در گام نخست؛ ابتدا به بررسی روند توسعه ی شهر در ادوار مختلف زمانی با استفاده از نقشه های تهیه شده، سپس به بررسی رابطه ی بین میزان سرانه و تراکم جمعیت و همچنین به تحلیل شکل و چگونگی توسعه ی شهر با استفاده از مدل کمی آنتروپی پرداخته شد که نتایج حاصل از این تکنیک نشان می دهد؛ در بخش تحلیل مکانی، توسعه ی کالبدی ـ فضایی شهر طی دوره های مختلف زمانی از گسترش موزون و برنامه ریزی شده برخوردار نبوده و رشد شهری بی قواره (اسپرال) بوده است و علت آن را می توان در مهاجرت بی رویه روستاییان به شهر پس از یکجانشین کردن ترکنمن ها جستجو نمود. در گام بعدی با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی، نقش ظرفیت‌های محیطی ساحل در توسعه ی کالبدی ـ فضایی شهر به وسیله ی نرم افزار Spss مورد سنجش قرار گرفت، همچنین نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان می دهد که اگرچه بین ظرفیت های محیطی ساحل با توسعه ی کالبدی ـ فضایی شهر رابطه ی 99درصدی و معنادار وجود دارد، اما متأسفانه عملکرد مدیران و مسئولان شهری در استفاده از توان های محیط ساحل مثبت تلقی نمی گردد و توزیع امکانات و خدمات در نواحی مختلف شهری عادلانه نبوده و محلات مختلف در برخورداری از امکانات و خدمات شهری تفاوت 99 درصدی و معناداری را نشان می دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Physical-Spatial Development of Coastal Cities(Case Study: Bandare torkeman City)

نویسندگان [English]

  • aliakbar najafikani 2
  • abdolazim ghanghermeh 3
2 asistent profesor
3 asistent profesor
چکیده [English]

Physical and spatial development is an evolved Process to meet the needs that include Physical spaces for functions and new activities. The purposes of this study are to investigate the physical-spatial development of the Bandartorkman city during the different periods of time and to investigation of the relationship between coast environmental capacities with physical-spatial development. Two methods of spatial analysis to study the development and the survey (questionnaire) were used in order to achieve the goals. Survey of citizens and officials and experts have been determined using Cochran's formula 250 samples were selected randomly as well. In this regard, the process of city development in different periods of time were studied by using maps and then the investigation of relationship between per capita and density of population was performed as well as the analysis of form and How to develop of the city with Quantitative Entropy model in the first stage, that shows the results of this technique in the analysis of the spatial, physical development during different periods of time to develop rhythmic and urban spatial planning and urban growth was not ugly (Aspral) and it can cause uncontrolled migration of villagers to cities in search of Torkman's to be sedentary. In the next stage, the role of Coast environmental capacities in physical-spatial development of city were examined by spss software and using descriptive and inferential statistics. Also, Results of correlation analysis show that although there is significant relation to 99 percent between environmental capacities with the physical-spatial development of city but unfortunately, the officials and city managers performances in the use of Existing capabilities are not positive and distribution facilities and services in different areas and neighborhoods in the city just did not have the facilities and utilities 99 percent difference between show.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical- Spatial Development
  • Coastal Cities
  • sustainable development
  • Bandare torkeman City
  1. آنا­مرادنژاد، رحیم‌بردی. 1387. نگرشی جغرافیایی به شهر بندرترکمن، گرگان، مختومقلی فراغی.
  2. ابراهیم­زاده، عیسی. قاسم رفیعی. 1388. تحلیلی بر الگوی گسترش کالبدی - فضایی شهر مرودشت با استفاده از مدل­های آنتروپی شانون و هلدرن و ارایۀ گسترش مطلوب آتی آن. پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره چهل و یک، شماره شصت و نه، تهران.
  3. پور­محمدی، محمدرضا. محمد جام­کسری. 1389. ارزیابی ناپایداری در توسعۀ فضایی متروپل تبریز، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره چهار، اصفهان.
  4. پور­محمدی، محمدرضا. فیروز جمالی و اکبر اصغری زمانی. 1387. ارزیابی گسترش فضایی­- کالبدی شهر زنجان با تأکید بر تغییر کاربری زمین طی دوره­ی 1384-1355 (2005-1975)، پژوهش‌های جغرافیایی، دوره چهلم، شماره شصت و سه، تهران.
  5. حبیبی، سید محسن. 1380. فضای شهری: برخورد نظریه­ای. صفه، دوره یازده، شماره سی و سه، تهران.
  6. حبیبی، محمد­علی. 1387. بررسی عوامل مؤثر بر گسترش فیزیکی شهر طبس بعد از زلزله سال 1357. رسالۀ کارشناسی ارشد جغرافیا. استاد راهنما: دکتر عیسی ابراهیم­زاده. دانشگاه سیستان­ و ­بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیای طبیعی.  
  7. حسین­زاده دلیر، کریم. 1380. برنامه­ریزی ناحیه­ای. تهران، سمت.  
  8. حسین­زاده دلیر، کریم. سعید ملکی. 1387. تبیین شاخص­های پایداری مناطق شهری با رویکرد توسعه پایدار در شهر ایلام، جغرافیا و برنامه­ریزی، دوره سیزده، شماره­ بیست و شش، تبریز.
  9. حسین­نیا، نسترن. متین عاشوری ­چهارده. 1390. ارزیابی شاخص­های پایداری در اقتصاد شهر ساحلی با تأکید بر مدل تعادل اقتصاد دریایی و محیط­زیست، اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، مشهد مقدس.  

10. حسینی، سیدعلی. رضا ویسی و مریم محمدی. 1391. پهنه­بندی جغرافیایی محدودیت­های توسعه کالبدی شهر رشت با استفاده از GIS، چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس.

11. خضری، امیر. 1385. بررسی و تعیین مکان بهینه جهت گسترش کالبد شهر سردشت با توجه به محدودیت­های جغرافیایی با استفاده از GIS و RS، رسالۀ کارشناسی­ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری. استاد راهنما: دکتر اسماعیل چاووشی و دکتر یداله کریمی­پور. دانشگاه تربیت معلم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.

12. دیوسالار، اسداله. علی شیخ اعظمی. 1390. برنامه­ریزی فضایی توسعۀ پایدار شهرهای ساحلی؛ نمونه موردی: شهر ساحلی نور، جغرافیا و توسعه، دوره نهم، شماره بیست و یک، سیستان و بلوچستان.

  1. رجب­پور کاری، حسن. 1387. روند شکل­گیری و توسعۀ فضایی شهر بابلسر، اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره هفدهم، شماره شصت و شش، تهران.

14. فرج­زاده، کرامت‌اله. 1385. تحلیل فضایی الگوی توسعه فیزیکی شهر یاسوج، رسالۀ کارشناسی ارشد شهرسازی. استاد راهنما: دکتر مظفر صرافی. دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه شهرسازی.

  1. فکوهی، ناصر. 1383. انسان­شناسی شهری، تهران، نی.  
  2. قالیباف، محمدباقر. حسنعلی غفاری و علی اصغر رجبی و مجید شرافتی­نژاد. 1388. نقش و تأثیر فرهنگ و مدیریت بهداشت و ایمنی و محیط­زیست در دستیابی به شهرهای پایدار، سومین همایش ملی مهندسی ایمنی و مدیریت HSE، تهران.

17. قرخلو، مهدی. سعید زنگنه­شهرکی. 1388. شناخت الگوی رشد کالبدی ­- فضایی شهر با استفاده از مدل­های کمی؛ مطالعه‌موردی: شهر تهران، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، دوره بیستم، شماره دو، اصفهان.

18. متوسلی، بهنام. 1391. بررسی میزان اثرات شهرک­های صنعتی در توسعه پایدار شهری (مورد: شهرمهریز). رسالۀ کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری. استاد راهنما: دکتر علی­اکبر نجفی کانی. دانشگاه گلستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.

  1. محمودی­نژاد،‌هادی. شیما علومی. 1387. بررسی ابعاد توسعه در شهرسازی و معماری شهری، آینه خیال، شماره دوازده، تهران.
  2. معصومی اشکوری، سیدحسن. 1385. اصول و مبانی برنامه­ریزی منطقه­ای. چاپ سوم، تهران، پیام.
  3. مکنون، رضا. 1374. توسعه پایدار، بنا، شماره­ یک، تهران.
  4. مهندسین مشاور بعد تکنیک. 1390. طرح جامع شهر بندرترکمن.
  5. مهندسین مشاور فجر توسعه. 1378. طرح‌هادی شهر بندرترکمن.

24. نجفی­کانی، علی­اکبر. بهنام متوسلی. 1393. نقش شهرک‌های صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی شهری و منطقه‌ای، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره بیست و چهار، گرمسار.

25. یوردخانی، مختار. علیرضا استعلاجی. 1389. جایگاه برنامه­ریزی فضایی کالبدی برای سکونت­گاه‌های شهری و روستایی، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره دوم، شماره چهار، گرمسار.

26. Boateng, Isaac. 2010. Spatial Planning in Coastal Regions: Facing the Impact of Climate Change, International Federation of Surveyors (FIG), 55, Denmark.

27. Brews, Peter. Devavrat Purohit. 2007. Strategic Planning in Unstable Environments Journal - Long Range Planning, 40 (1), USA.

28. Buzbee, William Wade. 1999. Urban Sprawl, Federalism, and the Problem of Institutional Complexity, Fordham Law Review, 68 (1), New York.

29. Hudson, Robert E. 1964. City and Region, A Geographical Interpretation, Routledge, London.

30. Kline, Elizabeth. 2000. Planning and Creating Eco-Cities: Indicators as a Tool for Shaping Development and Measuring Progress, Local Environment, 5 (3), London.

31. Redcliff, M. 2000. Sustainability: Life Chances and Livelihoods. Routledge, London.

32. RTPI. 2001. A New Vision for Planning: Delivering Sustainable Communities, Settlements and Places, Royal Town Planning Institute, London.

33. White, Rodney R. 2002. Building the Ecological City, Wood head Publishing, CRC Press.

34. Zetter, John. 1992. Coastal Zone Planning and Management, Coastal Planning, Recent Policy Development, London.

35. NajafiKani, Ali Akbar. Mohammadi, Z. 2015. Examine the Role of Urban Management in the Development of Small Towns (Case Study: Bandare Torkeman City), Current World Environment, 10(1), India.