تحلیل عوامل محرک انسانی اثرگذار بر تغییرات کاربری زمین در شهرستان چالوس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

کاربری زمین و تحولات مربوط به آن نتیجه یک شبکه پیچیده تعامل بین نیروهای بیوفیزیکی و اجتماعی- اقتصادی در فضا و زمان است. در این میان، انسان به واسطه ی فعالیت‌های خود به‌عنوان یکی از محرک های تغییر کاربری شناخته می‌شود. به منظور مدلسازی این محرک از روش های تحلیل مختلفی در بحث تغییرات کاربری زمین استفاده می‌شود. این روشها در زمینه‌ی تغییر کاربری زمین عمدتاً به دنبال ارائه‌ی مدل پیش‌بینی تغییرات هستند و کمتر مدلی با توانایی ارائه‌ی کاربری متناسب با توجه به شرایط منطقه‌ای در این مقیاس ارائه شده است. برای رفع این خلاء، از مدلی تحت عنوان الگوی بهینه تخصیص کاربری زمین(OLUAP) استفاد شده تا از طریق آن به مسئله‌ی چگونگی تأثیر محرک‌های انسانی در تغییر کاربری زمین در زمان آینده در مقیاس منطقه‌ای پرداخته شود. مدل مورد استفاده در تغییر کاربری در این تحقیق، میزان تناسب تغییر در هر مکان را بر مبنای شاخص‌ها و ویژگی‌های مکانی مطرح می‌کند و تنها رویکرد بهینگی اقتصاد را در نظر نمی‌گیرد. در واقع این مدل، مکان پایه محسوب شده و با توجه به شرایط مکانی منطقه مطلوب‌ترین تغییر انواع پهنه‌های کاربری را مشخص می‌کند. از این رو، مقاله پیش رو تلاش دارد تا با استفاده از این مدل مزبور، به تدوین الگوی بهینه تخصیص کاربری زمین از طریق عوامل محرک انسانی در شهرستان چالوس بپردازد. نتایج یافته ها نشان می‌دهد بخش شمال غربی و همچنین مرکزی منطقه به دلیل برخورداری بالا از خدمات و زیرساخت‌ها نسبت به دیگر مناطق برای استقرار پهنه‌های شهری و صنعتی مناسب‌تر تشخیص داده‌شده و این دو کاربری دارای اولویت‌های اول و دوم تخصیص در این ناحیه هستند. از سوی دیگر با توجه به شرایط محیط انسان‌ساخت و همچنین شرایط ویژه‌ی زیست‌محیطی، مدل زمین‌های پست جنوبی و بخش‌های شمالی (به استثنای نوار ساحلی) را به‌صورت پراکنده به اولویت‌های اول و دوم استقرار پهنه‌های کشاورزی و طبیعی تخصیص داده است. به طور کلی نتایج یافته ها در منطقه نشان می دهد که بایستی برای تخصیص الگوی بهینه کاربری زمین در نقاط مختلف بایستی به ویژگی‌ها و امکانات منطقه، چیدمان زیرساخت‌ها و... توجه شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis into Human Drives of Land Use Changes in Chaloos County

نویسندگان [English]

  • Hashem Dadashpoor
  • Abdullah Zarei
Asistant Professor of Tarbiat Modares University
چکیده [English]

An Analysis into Human Drives of Land Use Changes in Chaloos County Abstract Human and his activities are known as one of the drives for land use changes through. Therefore, different analysis methods are used in modeling land use changes in order to model such drive. However, as a method to recognize land use pattern in the future, regional models of land use changes have been developed in recent decades based on quantitative and eventual methods. Distinction between different models in this field is resulted by the type of approach to the concept of land use change and the type of indexes used in the modeling process. In this study, spatial modeling was introduced based on microeconomic concept in order to maximize the gains resulting from changes and the way to influence priorities for establishment of land use zones was also specified. This model will adjust cost-benefit function by spatial factors using spatial models and analyses and will calculate priorities for the establishment of a variety of zones based on regional conditions. The results of this model shows that specific conditions of Chaloos county due to environmental constrains have caused to allocate a major portion of the city to environmental and agricultural developments so that it places spatial limits to the establishment of urban and industrial development in the region. Northern coast and central parts of the county are the merely economical parts for the establishment of these two kinds of land use. Keywords: Land Use Changes, Human Driving Forces, Modeling, Chaloos County.

کلیدواژه‌ها [English]

  • land use changes
  • Human Driving Forces
  • modelling
  • Chaloos County

مراجع

  1. احمدی، شاپورآبادی. محمدعلی احمد تقدیسیو ا رضوانی. 1392. شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کارکردی نواحی روستایی استان قم. آمایش سرزمین، دوره پنجم، شماره یکم، تهران: صفحات  181-209.
  2. بابایی اقدم، فریدون. آسمین ابراهیم‌زاده. 1391. مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی زراعی و بایر به سطوح ساخته شده در منطقۀ شهری اردبیل با استفاده از مدل CLUE_S. جغرافیا و توسعه، دوره دهم، شماره بیست و ششم، سیستان و بلوچستان: صفحات  21-34.
  3. بختیاری فر، مهرنوش. محمد سعدی مسگری و محمد کریمیو ابوالقاسم چهرقانی. 1390. مدل‌سازی تغییر کاربری ﺯﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ روش‌های تصمیم‌گیری ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎﺭﻩ ﻭ GIS. محیط‌شناسی، دوره سی و هفت، شماره پنجاه و هشت، تهران: صفحات  43-52.
  4. برگ گل، ایرج. 1380. مدل‌سازی کاربری اراضی کناره راه. رساله دکتری. اساتید راهنما: غلامرضا شیرازیان و محمود عامری. اساتید مشاور: منوچهر فرج زاده و حمید بهبهانی. دانشگاه علم و صنعت، دانشکده مهندسی عمران.
  5. بریاســولیس، هلــن. 1388. الگــوی تحلیلــی تغییــر کاربری زمین:رویکردهای نظری و مدلسـازی. ترجمــه مجتبــی رفیعیــان و مهــران محمــودی. چاپ اول، تهران، آذرخش.
  6. پیله‌ور،علی‌اصغر. سینا عطاییو عبداله زارعی. 1391. بررسی تأثیر میان­کنش فضایی بر تعادل فضایی در ساختار شهری بجنورد با استفاده از فن چیدمان فضا. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره چهل و چهار، شماره هفتاد و نه، تهران: 87-102.
  7. داداش پور، هاشم و عبدالله زارعی. 1391. پیش‌بینی تغییرات توسعۀ شهری شهرستان نوشهر با استفاده از مدل LUCIA. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره سه، شماره یازده، مرودشت: صفحات  37-58.
  8. داداش پور، هاشم. عبدالله زارعی و مجتبی رفیعیان 1392. ارائه الگوی یکپارچه تخصیص کاربری زمین بر مبنای توان اکولوژیکی در شهرستان نوشهر. مطالعات شهری، دوره سه، شماره نه، کردستان:صفحات  31-44.
  9. داداش پور،هاشم،رضاخیرالدینومرتضییعقوب خانی 1393.مدل‌سازیتغییراتکاربریزمیندرکلان‌شهرتهران بااستفادهازمدلمولند.فصلنامهبرنامه‌ریزیمنطقه‌ای، دوره چهار، شماره شانزده، مرودشت:صفحات  1-24.
  10. فتحی زاده، حسن. احمد نوحه‌گر و مرزبان فرامرزیو مهدی تازه. 1392. بررسی تغییرات کاربری اراضی بر اساس تجزیه و تحلیل متریک‌های سیمای سرزمین با استفاده از سنجش‌ازدور و GISدر منطقه خشک و نیمه‌خشک دهلران. آمایش سرزمین، دوره پنجم، شماره یکم، تهران:صفحات  79-99.
  11. مهندسین مشاور مازندطرح. 1391. برنامه آمایش استان مازندران، گزارش مرحله اول. ساری: معاونت برنامه‌ریزی استانداری.
    1. Anderson,Simon,P.,AndreDePalma,andJacquesFrançoisThisse.1992.Discretechoicetheoryofproductdifferentiation:MITpress.
    2. Aspinall,R.J.andHill, M.J.2008.Landusechange:science,policy,andmanagement:CRCPress.
    3. Aspinall,Richard.2004. "Modellinglandusechangewithgeneralizedlinearmodels-amultimodelanalysisofchangebetween1860and2000inGallatinValley,Montana."JournalofEnvironmentalManagementno.72(1–2):91-103.
    4. Dayal,E.1992."AgriculturalLocationTheory."NewDimensionsinAgriculturalGeography:Historicaldimensionsofagriculture1:351.
    5. Démurger,Sylvie.2001."InfrastructureDevelopmentandEconomicGrowth:AnExplanationforRegionalDisparitiesinChina?"JournalofComparativeEconomics,29(1):95-117.
    6. Eberts,Randall,W.1990."Publicinfrastructureandregionaleconomicdevelopment."EconomicReview, 261):15-27.
    7. Gonçalves,J.andT.Dentinho.2007."Aspatialinteractionmodelforagriculturaluses."InModellingLand-UseChange,133-144.SpringerNetherlands.
    8. Hansen,H.S.2007."Anadaptiveland-usesimulationmodelforintegratedcoastalzoneplanning.". TheEuropeanInformationSociety:35-53.
    9. Hansen,H.S.2008."LUCIA-AToolforLandUseChangeImpactAnalysis."KartogPlan.
    10. Hansen,H.S.2"ModellingthefuturecoastalzoneurbandevelopmentasimpliedbytheIPCCSRESandassessingtheimpactfromsealevelrise."LandscapeandUrbanPlanning,98(3):141-149.
    11. Irwin,E.G.andGeoghegan, J.2001. "Theory,data,methods:developingspatiallyexpliciteconomicmodelsoflandusechange."Agriculture,Ecosystems&Environmentno.85(1):7-24.
    12. Jackson,L.E.Bird,S.L.,Matheny,R.W.,O'Neill,R.V.,White,D.,Boesch,K.C.andKoviach, J.L.2004."ARegionalApproachToProjectingLand-UseChangeandResultingEcologicalVulnerability."EnvironmentalMonitoringandAssessmentno.94:231-248.
    13. Kaiser,E.J.,Godschalk,D.R.andChapin, F.S.1995.UrbanLandUsePlanning:UniversityofIllinoisPress,Urbana-Champaign.
    14. Koomen,E.andJ.Stillwell.2. "ModellingLand-UseChange."In,editedbyEricKoomen,JohnStillwell,AldrikBakemaandHenkJ.Scholten,1-22.SpringerNetherlands.
    15. Koomen,Eric,andJoostBuurman.2002. EconomicTheoryandLandPricesinLandUseModeling.PaperreadatConferenceonGeographicInformationScience,atPalma.
    16. Kroll,Franziska,andDagmarHaase.2010."Doesdemographicchangeaffectlandusepatterns?:AcasestudyfromGermany."LandUsePolicyno.27(3):726-737.
    17. Lambin,EricF.,HelmutJ.Geist,andErikaLepers. 2003. "DynamicsofLand-UseandLand-CoverChangeinTropicalRegions"AnnualReviewofEnvironmentand Resources, 205-241.
    18. Lambin,EricF.,andMeyfroidt, P.2010."Landusetransitions:Socio-ecologicalfeedbackversussocio-economicchange."Landusepolicy, 27(2):108-118.
    19. Lambin,Eric, F.andHelmutGeist, J.2006.Land-UseandLand-CoverChange:LocalProcessesandGlobalImpacts,GlobalChange-TheIGBPSeries.Berlin,Heidelberg:Springer-VerlagBerlinHeidelberg.
    20. Marohn,Siripalangkanont,C.P.Berger,T., Lusiana,B.andCadisch, G.2010.Integratedlandusemodellinginaninterdisciplinaryproject:TheLUCIAmodel.
    21. McCann,Philip,andStephenSheppard. 2003."Therise,fallandriseagainofindustriallocationtheory."RegionalStudies. 37(6-7):649-663.
    22. O'Kelly,M.andBryan, D.1996."Agriculturallocationtheory:vonThunen'scontributiontoeconomicgeography."ProgressinHumanGeography, 20(4):457-475.
    23. Parr,JohnB.,andAislingReynolds-Feighan.2000."LocationTheory:AnalysisandApplicationsGuestEditors'Introduction."UrbanStudies,373):439-442.
    24. Pratt,AndyC.2009."SocialandeconomicdriversoflandusechangeintheBritishspaceeconomy."Landusepolicy,26:S109-S114.
    25. Ready,Richard,andDennisGuignet.MethodologyforprojectinglandcoverchangeintheCARARegion2006.Availablefromhttp://www.cara.psu.edu/about/LndUse\_Methodology.pdf.
    26. Schaldach,Rudiger,andJorgA.Priess.2008."IntegratedModelsoftheLandSystem:AReviewofModellingApproachesontheRegionaltoGlobalScale."LivingReviewsinLandscapeResearch,2(1):1-34.
    27. Shao,J.a,C.fWei,andD.tXie.2006."AnInsightonDriversofLandUseChangeatRegionalScale."ChineseGeographicalScienceno.16(2):176-182.
    28. Sohl,TerryL.ThomasR.Loveland,BenjaminM.Sleeter,KristiL.Sayler,andChristopherA.Barnes.2010."Addressingfoundationalelementsofregionalland-usechangeforecasting."LandscapeEcology, 25(2):233.
    29. Stevens,BenjaminH.1968."Locationtheoryandprogrammingmodels:ThevonThünencase."PapersinRegionalScience.21(1):19-34.
    30. vanderVeen,Anne,andHenriëtteSOtter.001."Landusechangesinregionaleconomictheory."EnvironmentalModeling&Assessment,6(2):145-150.
    31. Veldkamp,A.andLambin, E.F.2001."Predictingland-usechange."AgricultureEcosystemsandEnvironment.85:1-6.
    32. Xiao,Sisi,XianjinHuang,andBuzhuoPeng.2007."CoordinativedevelopmentbetweenlandusechangeandregionalPopulationResourcesEnvironment-DevelopmentSystem—AcasestudyofJiangsuProvince."ChineseGeographicalScience.17(4):289-296.
    33. Zondag,Barry,andBorsboom, J.2009.Drivingforcesoflandusechange.InERSAconference.Poland.
مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 6، شماره 20
شهریور 1395
صفحه 17-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار