نقش تنوع‌بخشی به فعالیت‌ها در پایداری اقتصاد روستایی مطالعه موردی: دهستان مرحمت‌آباد میانی، شهرستان میاندوآب

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 دانشگاه خوارزمی

چکیده

بروز بحران‌های محیطی مانند کم‌آبی در جوامع روستایی موجب زوال مهمترین رکن اقتصادی و بزرگترین منبع درآمد خانوارهای روستایی یعنی بخش کشاورزی می‌شود. با از بین رفتن کشاورزی بیکاری افزایش یافته و اقتصاد روستایی ناپایدار می‌شود. امروزه اغلب نظریه‌پردازان توسعه، جهت مقابله با بحران‌های محیطی و پایداری اقتصاد روستایی رویکرد متنوع‌سازی به فعالیت‌ها را پیشنهاد نموده‌ و این رویکرد را لازمه اقتصاد پایدار می‌دانند. پژوهش حاضر به بررسی نقش تنوع-بخشی فعالیت‌ها در پایداری اقتصاد روستایی می‌پردازد و از لحاظ هدف کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی است، به منظور جمع‌آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی در محدوده مورد مطالعه استفاده شد. قلمرو مکانی این تحقیق دهستان مرحمت‌آباد میانی است. 136 خانوار دهستان از طریق فرمول اصلاح شده کوکران و بر اساس نمونه‌گیری تصادفی ساده برای انجام تحقیق انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (تی تک نمونه‌ای، همبستگی و تحلیل مسیر) استفاده شد. نتایج نشان داد، بین تنوع اقتصادی و پایداری اقتصادی در دهستان مرحمت آباد میانی در سطح 0.01 درصد آلفا رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، بطوری که با افزایش تنوع اقتصادی در سطح روستاهای مورد مطالعه میزان پایداری اقتصادی آنها نیز افزایش می-یابد و همچنین، تنوع‌بخشی به فعالیت‌های اقتصادی در محدوده مورد مطالعه که بصورت خود جوش توسط روستاییان در اثر کاهش سطح آب دریاچه اورمیه اتفاق افتاده است، موجب افزایش فرصت‌های شغلی، زمینه‌های اشتغال، انگیزه جهت بهبود وضعیت کار و فعالیت، میزان اشتغال در زمینه خدماتی و افزایش سرمایه‌گذاری و کاهش مهاجرت جوانان روستایی در محدوده مورد مطالعه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ghyrzray employment and its role in sustainable rural economy Case Study: Marhamat Abad district center, Miyandoab Township

چکیده [English]

Most theories of development, the environmental crisis and the economic stability of rural diversification activities proposed approach and the approach is considered necessary for a sustainable economy. In this regard, the main problem of this study is the evaluation of the effects of diversification to activities in stability of rural economic. The present study is applied and its method is analytical- descriptive. The methods of data collection were field survey. The sample obtained by improved formula Cochran 126 households and for generalization, it upgraded to 136 households. The tools of data collection were questionnaire and interview and respondents were selected with randomly sampling. The data analysis has done quantitative and with using of Descriptive and Inferential statistics (one- sample test, correlational, and path analysis). The findings show, With reduction of water level of Urmia Lake of study area during recent decades faced with deterioration of agriculture that is the most important part of economic and the biggest income resource. For coping with this environmental and rural economic stability crisis, the rural people did the diversification of economic activities. These occupations can improve the situation of rural families and also, relative stability of rural economic. The diversification in economic activities in study area makes the increase of non-agricultural job opportunities, the growth of employment, and the increase of motivation for improving of work and activity situation, the increase of employment rate in servicing and investing, the availability of rural people to financial services, the increase of families' savings opportunities, public investments in various fields. However, more effect on employment and investment had less effect on production increase in village level. So as, agricultural productions have reduced because of dehydration and non-agricultural productions are not placed at appropriate level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diversification"
  • " Rural Economic"
  • " Economic Stability"
  • " Marhamamat Abad Miyani District"

مراجع

امینی، یر. 1373. توسعه پایدار؛ شناخت مفهوم، شناخت راه. مجله مجلس و راهبرد، شماره 12، صفحات: 118- 125.
بدری، علی و عبدالرضا رکن­الدین افتخاری. 1382. ارزیابی پایداری؛ مفهوم و روش، تحقیقات جغرافیایی، شماره 69.
پاپلی­یزدی، محمدحسین و محمدامیر ابراهیمی. 1387. نظریه­های توسعه روستایی، تهران، انتشارات سمت.
پناهی، فاطمه، ملک­محمدی، ایرج. 1392. اثرات مدیریت منابع آب کشاورزی بر فقرزدایی معشیتی در مناطق روستایی ایران، فصلنامه روستا و توسعه، سال 16، شماره 4. صفحات 1-17.
جوان، جعفر و حمید حیدری مکرر.1390. نقش چاهک­ها در متنوع­سازی اقتصاد روستایی (مطالعه موردی شهرستان زهک). پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 76، صفحات 49-66.
جوان، جعفر و همکاران.1390. پایدارسازی جمعیتی سکونت­گاههای روستایی شهرستان مشهد: با تاکید بر تنوع­بخشی. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 16، صفحات 132-126.
جوان، جعفر و همکاران.1390. نقش متنوع­سازی فعالیت­های اقتصادی در توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی: شهرستان سمیرم. فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال نهم، شماره 29.
رضوانی، محمد رضا. 1390. برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران. چاپ دوم. تهران، نشر قومس.
زاهدی، شمس السادات. 1388. توسعه پایدار. چاپ دوم. تهران، انتشارات سمت.
10.  سازمان برنامه و بودجه. 1388. مجموعه اسناد ملی توسعه در برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی. جلد دوم، اسناد توسعه ویژه (فرابخشی)، تهران.
11. سجاسی قیدار، حمداله، رومیانی، احمد، صانعی، سمیه. 1393. ارزیابی و تبیین کارکرد صنایع روستایی در توسعه مورد: دهستان صائین قلعه در شهرستان ابهر. فصلنامه اقتصاد و فضا، سال سوم، شماره 2، صفحات 105- 87.
12. شایان، حمید و علی­اکبر تقیلو، رضا خسرو بیگی. 1391. تحلیل نقش مشارکت مردم در پایداری اقتصاد روستایی- مطالعه موردی: دهستان ایجرود بالا، شهرستان ایجرود. جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 19، صفحات 71-94.
  شریف­زاده، احمد و مرادنژاد، حمید. 1381. گردشگری روستایی و توسعه پایدار روستایی. مجله جهاد، شماره 22، صفحات 62-52.
14. شیخی کوهسار، سمیه، (1390)، بررسی نقش سیاست تنوع­بخشی فعالیت­ها در توسعه پایدار روستایی دهستان سلطانعلی، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی. استاد راهنما: عبدالحمید نظری. دانشگاه پیام نور گنبد کاووس، گروه جفرافیا.
15. علوی­زاده امیر محمد، میر­لطفی، محمود رضا. 1392. نقش اقتصاد غیر­زراعی بر ماندگاری روستائیان در مناطق روستایی شهرستان سمیرم. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره 10.
16.  عینالی، جمشید. 1393. ارزیابی نقش گردشگری خانه­های دوم در تنوع­بخشی به اقتصاد روستایی (مطالعة موردی: دهستان حصار ولیعصر در شهرستان آوج(. مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، سال سوم، شماره پنجم.
17. فراهانی، حسین و سمیرا حاج حسینی. 1390. نقش کارآفرینی روستایی در توسعه پایدار روستایی. گیلان، مجموعه مقالات همایش ملی جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی.
18. فراهانی، حسین. 1385. ارزیابی پایداری در نواحی روستایی، مطالعه موردی: شهرستان تفرش، رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی. استاد راهنما: دکتر سید علی بدری. دانشگاه تهران، دانشگده جغرافیا و برنامه­ریزی، گروه جغرافیا.
19. فراهانی، حسین، ولائی، محمد، رسولی­نیا، ذکیه. 1392. ارزیابی اثرات بازار هفتگی ملکان بر پایداری اقتصادی نواحی روستایی (مطالعة موردی: دهستان مرحمت آباد شمالی، شهرستان میاندوآب). مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، سال ۲، شماره ۱، شماره پیاپی ۳.
20. قاسمی، مریم، جوان، جعفر. 1393. تبیین رابطة تنوع­بخشی فعالیت­های اقتصادی و توسعة پایدار روستایی مطالعة موردی: مشهد. پژوهش­های روستایی، دوره 5، شماره 2.
21. قدیری­معصوم، مجتبی و ضیانوشین محمدمهدی, خراسانی محمدامین. 1389. پایداری اقتصادی و رابطة آن با ویژگی­های مکانی- فضایی: مطالعة موردی روستاهای دهستان کوهین شهرستان کبودر آهنگ. فصلنامه روستا و توسعه، سال 13، شماره 2، صفحات 1-29.
22. محمدی­یگانه و محمد ولایی. 1393. تنوع­بخشی به اقتصاد روستاها جهت تحقق توسعه پایدار مورد: دهستان مرحمت­آباد شمالی شهرستان میاندوآب. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 2.
مرکز آمار ایران.1390. سرشماری عموم نفوس مسکن. سالنامه آماری شهرستان میاندوآب.
مطیعی لنگرودی، حسن. 1388. برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران. چاپ چهارم. مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
25.  منافی­آذر، رضا و سمیه شیخی کوهسار.1390. ارزیابی سیاست متنوع­سازی اقتصاد روستایی با تأکید بر مشاغل غیرکشاورزی. مجموعه مقالات اولین همایش توسعه روستایی، دانشگاه گیلان، شهریور 1390.
26. ناصری، علیرضا، باسخا، مهدی، حسن­زاده، محمد، مسائلی، ارشک. 1388. بررسی تاثیر هزینه­های مختلف دولت بر اشتغال غیر­کشاورزی و فقر در مناطق روستایی ایران. پژوهش­های اقتصادی، سال 9، شماره 4، صفحات 41-64.
نصیری، اسماعیل.1387. صنایع روستایی، عاملی تاثیر گذار بر فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی: نمونه تجربی روستاهای شهر بومهن. فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره یک، صفحات 35-58.
نور­ی­پور، مهدی و منصور شاه ولی.1390. ارزیابی معیارهای پایداری شهرستان دنا بر اساس فرایند ارتباطات: کاربرد تحلیل سلسله مراتبی. فصلنامه پژوهش­های روستایی، سال دوم، شماره 1، صفحات 63- 92.
29. ولائی، محمد. 1392. تنوع بخشی به اقتصاد روستاها به منظور تحقق توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی: دهستان مرحمت­آباد شمالی شهرستان میاندوآب. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی. استاد راهنما: دکتر بهروز محمدی­یگانه. دانشگاه زنجان، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیا.
Erick T. Byrda, , ,
Holly E. Bosleyb, ,
Meghan G. Dronberger
Erick T. Byrda, , ,
Holly E. Bosleyb, ,
Meghan G. Dronberger
36. Byrd, Erick, Bosley, Holly, and Dronberger, Meghan. 2009. Comparisons of stakeholder perceptions of  tourism impacts in rural eastern North Carolina. Journal of tourism Management, 30 (1): 639- 703.
37. Che Mat, Siti, Hadijah,. Zafarullah, Abdul, Jalil, Ahmad, Harun,  Mukaramah. 2012. Does Non-Farm Income Improve The Poverty and Income Inequality Among Agricultural Household In Rural Kedah?. International Conference on Applied Economics (ICOAE) 2012, pp 269-275.
38. Christiaensen, Luc, Joachim, De, Weerdt,. Todo, Yasuyuki. 2013. Urbanization and Poverty Reduction, The Role of Rural Diversification and Secondary Towns. The World Bank Africa Region, Office of the Chief Economist. 
39. Coorme, 1999. Quest for a sustainable society, Pergamum. Oxford.
40. Dmurger, Sylvie, Fourniera, Martin, and Weiyong, Yang. 2010. Rural households' decisions towards income diversification: Evidence from a township in northern China. China Economic Review 21 ,S32–S44.
41. Haggblade, Steven, Peter, Hazell, and Thomas, R. 2010.  The Rural Non-farm Economy: Prospects for Growth and Poverty Reduction. World Development, 38(10): 1429–1441.
42. Janvry, Alain, and Sadoulet, Elisabeth. 2005. Rural poverty in Latin America dterminants and exit paths. Food Policy, 25: 389-409.
43. Lange, Andrej and Piorr, Annette and Siebert, Rosemarie and Zasada, Ing. 2013. Spatial Differentiation of Farm Diversification: Howrural attractiveness and vicinity to cities determine farm households’ response to the CAP. Land Use Policy, 31: 136-144.
44. Mayser, Ch. 2003. The Status of Ecological Diversity in Sustainable Development. Translated by Koocheki. A.R., Mahdavidamghani, A., Ferdowsi University of Mashhad.
45. Piramoon, L., and Rezaei-Moghaddam, K .2014. Investigating the economic and environmental effects of tourism on rural areas in Iran. Journal of Middle East Applied Science and Technology (JMEAST), 21: 712-715.
46. Rid, Wolfgang and Ezeuduji, Ikechukwu O. and Pröbstl-Haider, Ulrike. 2014.
Segmentation by Motivation for Rural Tourism Activities in The Gambia. Tourism Management, 40: 102-116.
47. Santos, Paulo and Barrett, Christopher. 2010. Identity, Interest and Information Search in a Dynamic Rural Economy. World Development, 38 (12): 1788–1796.
 
 
 
مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 6، شماره 20
تابستان 1395
صفحه 129-144

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار