واکاوی و تبیین اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهربابک-کرمان)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، ایران

2 استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

امروزه با توسعه جوامع و بهبود سطح زندگی، موضوع کیفیت زندگی اهمیت قابل ملاحظه‌ای یافته است. چرا که هدف نهایی توسعه، دست‌یابی به یک زندگی مطلوب است. بنابراین پژوهش در مورد کیفیت زندگی و عوامل مؤثر بر ارتقای آن در پیش برد برنامه‌های توسعه پایدار مناطق شهری و روستایی انکار نشدنی است. بر این اساس، هدف از این پژوهش بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی شهری می‌باشد چرا که گردشگری به عنوان صنعت هزاره سوم یکی از پردرآمدترین صنایع دنیا و عاملی بر رونق اقتصادی، رفاه و توسعه یک کشور است. روش تحقیق در این بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن از طریق روش‌های میدانی به‌دست‌آمده است. جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان ساکن در شهر بابک می‌باشند که با استفاده از فرمول کوکران، نمونه‌ای به حجم 381 نفر با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب گردیده است. همچنین آزمون پیش‌آهنگی برای بدست آوردن ضریب اعتبار پرسشنامه انجام گرفت که ضریب اطمینان آلفای کرونباخ آن 81/0 به دست آمد که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش می‌باشد. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردیده است. نتایج تحقیق حاصل از خروجی آزمون T در سطح 95 درصد اطمینان نشان می‌دهد که منطقه مورد مطالعه از سطح کیفیت زندگی مناسبی برخوردار می‌باشد. همچنین نتایج آزمون تحلیل عاملی تأییدی نشان از اثربخشی گویه های کیفیت زندگی از فعالیت‌های گردشگری دارد. بر اساس آزمون همگونی کای دو مشخص گردید که مابین گردشگری و مؤلفه‌های کیفیت زندگی در سطح 99 درصد رابطه معنادار و مستقیمی پابرجاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyze and explain the effects of tourism on the quality of life (Case study: Babak city-Kerman)

چکیده [English]

Today the issue of quality of life has become important with the development of societies and improvement of living standards, because the ultimate goal of development is to achieve a optimal living. So it is inalienable the research about quality of life and effective factors on its promotion in order to advance the sustainable development programs of urban and rural areas. Accordingly, the aim of this research is evaluation of the effects of tourism on the quality of life of citizens, because the tourism industry as the industry of third millennium is one of the most profitable industries in the world and the factor of economic growth, prosperity and development of a country. The research method is analytical- descriptive and data and information are collected through the field methods. Statistical population is the residents in the city of Babak that it has been selected sample of 381 people with stratified sampling and using the Cochran formula. In this regard, a pilot test has been conducted to obtain the reliability coefficient of questionnaire and its cronbach's alpha reliability coefficient 0.81, indicates that research tools is suitable. For data analysis is used descriptive and analytic statistics. The results Obtained from output of the T-test at 95% confidence show that the studied area has suitable quality of life. Also the results of confirmatory factor analysis showed the effectiveness of items of the quality of life of tourism activities. On the basis of homogeneity of the chi-squared test showed that there is a significant and direct relationship between tourism and items of quality of life in level of 99%.

کلیدواژه‌ها [English]

  • tourism
  • Quality of Life
  • Urban Economy
  • Factor analysis
  • Shahr-e-Babak
  1. ازکیا، مصطفی، ایمانی، علی. 1387. توسعه پایدار روستایی، تهران، انتشارات اطلاعات.
  2. بذرافشان، جواد، آقائی، واحد. 1389. نقش گردشگری در تحول اقتصادی- اجتماعی استان سیستان و بلوچستان، چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، ایران، زاهدان.
  3. بریمانی، فرامرز، بلوچی، عثمان. 1392. ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از سامانه‌های هوشمند (مطالعه موردی: دهستان مهبان شهرستان نیک شهر)، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره 4، شماره 3، صفحات 613-585. تهران
  4. پورزرندی، حسین. 1392. بررسی اثرات گردشگری بر اقتصاد شهری، همایش ملی اقتصاد شهری و توسعه پایدار، اهواز، سازمان شهرداری اهواز.
  5. تاج علی، معصومه. 1385. بررسی اثرات اقتصادی گردشگران در جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی، استاد راهنما: فاطمه بزازان، دانشگاه الزهرا، تهران.
  6. جهانیان، منوچهر، زندی، ابتهال. 1389. بررسی پتانسیل‌های اکوتوریسم مناطق کویری و بیابانی اطراف استان یزد با استفاده از الگوی تحلیلی SWOT، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 74. تهران
  7. رضوانی، محمدرضا، متکان، علی‌اکبر، منصوریان، حسین، ستاری، محمدحسین. 1389. توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره دوم، صفحات 110-87. اصفهان
  8. رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین. 1387. سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، مؤسسه پژوهش‌های برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، سال 11، شماره 3، صفحات 26-1.
  9. رهنمایی، محمدتقی، فرجی ملائی، امین، حاتمی‌نژاد، حسین، عظیمی، آزاده. 1391. تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری در شهر بابلسر، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، شماره 5، صفحات 76-49. سیستان و بلوچستان

10. سماکوش، سعید، خاکساری، علی، لطیفی، غلامرضا، دامادی، محمد. 1392. ارزیابی نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی- محیطی شهر بابلسر، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره سوم، صفحات 31-17.

11. سیف‌الدینی، فرانک، شعبان فرد، محمد، حسینی، علی، رشیدی، مصطفی. 1388. سنجش کیفیت و ظرفیت گردشگری شهری بر اساس الگوی رفتاری گردشگران و جامعه میزبان نمونه موردی: شهر اصفهان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 71، صفحات 88-67.

12. صیدایی، سید اسکندر، قنبری، یوسف، جمینی، داود، بسحاق، محمدرضا. 1392. سنجش پایداری کشاورزی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان روانسر)، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 6، صفحات 106-87. کرمانشاه

  1. طیب، علیرضا. 1379. جایگاه ملاحظات فرهنگی در برنامه‌ریزی علمی برای گردشگری، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره‌های 158-157. تهران

14. علی زاده، جابر، برقی، حمید، رحیمی، حمزه، افشاری پور، علی. 1391. سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از تکنیک روش تشابه به گزینه ایده آل فازی (مطالعه موردی: دهستان میانده- استان فارس)، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره 4، شماره 3، صفحات 640-615. تهران

15. غفاری، غلامرضا، امیدی، رضا. 1388. کیفیت زندگی در برنامه‌های عمرانی و توسعه ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره 30 و 31، صفحات 33-9. تهران

16. کوکبی، افشین، پورجعفر، محمدرضا، تقوایی، علی‌اکبر. 1384. برنامه‌ریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری، تعارف و شاخص‌ها، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 12، صفحات 13-6. تهران

17. لطفی، صدیقه. 1388. مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره چهارم، 80-65. تهران

18. محمدی یگانه، بهروز، چراغی، مهدی، ولائی، محمد. 1392. نقش گردشگری مذهبی در توسعه روستایی، با تأکید بر کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 30، 25-7. تهران

  1. مدهوشی، مهرداد، ناصرپور، نادر. 1382. ارزیابی موانع توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 28، صفحات 58-25.

20. موسوی، میرنجف، حسنی، محمد. 1391. تحلیل سرمایه اجتماعی شهروندان و تأثیر آن بر کیفیت زندگی (مورد مطالعه: محله‌های شهر میاندوآب)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 4، صفحات 220-197. تهران

21. مؤذن، احمد، علیزاده، محمدباقر. 1391. بررسی کیفیت زندگی شهری: مدلی برای سنجش و رتبه‌بندی استآن‌های ایران با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره سیزدهم، شماره 3، صفحات 174-149. تهران

  1. مؤمنی، مصطفی. 1386. توسعه شهرنشینی و صنعت گردشگری در ایران (از مفهوم تا راهکار)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، چاپ اول.

23. میرزایی، رحمت. 1388. تأثیر توسعه گردشگری روستایی بر اشتغال در منطقه اورامانات کرمانشاه، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره 4، صفحات 76-49.

24. Collados, C. and Duane T. 1999. Analysis Natural Capital Quality of Life: A Model for Evaluating the Sustainability of Alternative Regional Development Paths, Ecological, PP. 441- 460.

25. Costanza, R., 2007. Quality of Life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being, Ecological Economics, 61(2-3).

26. Das, D. 2008. Urban Quality of Life: A case study of Guwahati, Social Indicators Research, 88.

27. Dissart, J. and Deller, S. 2000. Quality of Life in the Planning Literature, Journal of Planning Literature, 15, PP. 135-161, Pal, A.K.

28. Eiser, C., 2004. Children with Cancer the Quality of Life, University of Sheffield, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, London.

29. Epley, R. Donald and Menon, M. 2007. AMethod of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Soc Indic Res, 88.

30. Glatzer, W. 2006. Quality of Life in the European Union and the United States of America: Evidence from Comprehensive Indices, Applied Research in Quality of Life, 1.

31. Harpham, T. et al. 2001. Healthy City Projects in Developing Countries: The First Evaluation, South Bank University, SW8, 2 JZ, UK, London.

32. Higham, J. and Lueck, M. 2002. "Urban Ecotourism: A Contradiction in Terms?" Journal of Ecotourism, 1, Pp. 36-59.

33. Howie, F., 2003. “Managing tourist destination”, Thomson Learning EMEA.

34. Kamp Irene, V., Leidelmeijer Kees, M.G. and Hollander A. de, 2003. Urban Environmental Quality and Human Well-being towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts, a Literature Stud. Landscape and Urban Planning 65: 5-18.

35. Karar, Arnab. 2010. Impact of Pilgrim Tourism at Haridwar, Anthropologist, pp 99-105.

36. King, E.M., and Jago, L.K. 2003. “urban tourism development and major events in Australia”, Centre for Hospitality and Tourism Research Victoria University.

37. Lee, T.H. and Liu, R.T. 2011. Strategy formulation for the recreational areas of Central Taiwan: An application of SWOT (strengths, weaknesses, opportunities, threat) analysis Journal of Hospitality Management and Tourism, 2(3): 38-47.

38. Lee, Y.-J., 2008. Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, 43(7).

39. Massam, B.H. 2002. Quality of Life: Public planning and private living, Progress in Planning, 58, PP. 141–227.

40. Meyre, D. 1987. Community-Relevant Measurement of Quality of Life a Focus on Local Trends, University of Texas at Austin, Urban Affalrs Quarterly, 23(1): 108-125.

41. Pal, A.K., Kumar, U.C., 2005. Quality of Life Concept for the Evaluation of Societal Development of Rural Community in West Bangal, India, Rural Development, Vol. xv, No. 2.

42. Ruetsche, J. 2006. “Urban Tourism, What Attracts Visitors to Cities?”http://www.uwex.edu/ces/cced.

43. Santos, L. and Martins, I. 2007. Monitoring Urban Quality of Life: The Porto experience, Social Indicators Research, 80.

44. Stefania, M.C., and Florin, M., and Daniela, A.R. 2009. “Urban Tourism“, economic. Oradea .or/ anile/volume/2009/v2-economy.../27.pdf.

45. Theofilou P. 2013. Quality of Life: Definition and Measurement. Europe’s Journal of Psychology; 9(1): 150-162.

46. Tohidy, F., 2011. Economic Impact of Tourism Industry, International Journal of Business and Management, 6 (8): 206- 215.

47. UNWTO. 2013. Why tourism? Retrieved Match 17th, 2013 from http://www2.unwto.org/en/content/why-tourism.

48. World Tourism Organization. 2009. Information retrieved April 11, 2007 http://www.unwto.org/index.php.