ارزیابی تغییر دمای بیشینه و کمینه فصلی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد اقلیم شناسی، مدرس دانشگاه پیام نور

3 مدرس دانشگاه پیام نور

چکیده

فرایند گرم شدن زمین در خلال قرن اخیر، افزون بر تاثیراتی که بر میزان هریک از فراسنجهای جوی داشته بر زمان وقوع هر یک از این فراسنجها نیز می تواند موثر و نقش آفرین باشد. روند دما در چند دهه گذشته در حال افزایش بوده و این تغییرات در گستره هایی همانند ایران که در کمربند خشک و نیمه خشک جهان جای گرفته اند چشمگیرتر است. در این پژوهش با استفاده از آزمون آماری من- کندال که از مهمترین روشهای پیشنهادی سازمان هواشناسی جهانی برای تحلیل سریهای زمانی است؛ روند دماهای بیشینه و کمینه فصلی ایران تحلیل می شود. بدین منظور، در این پژوهش از پایگاه داده‌های یاخته‌ای در مقیاس جهانی، موجود در تارنمای http://hydro.engr.scu.edu/files/، داده‌های روزانه دمای بیشینه و کمینه با تفکیک مکانی 5/0*5/0 درجه دریافت و با استفاده از نرم‌افزار Grads به فایل (.TXT) قابل استفاده در نرم‌افزار Mat lab تبدیل شد. در ادامه، کد نوشته شده من-کندال، برای محاسبه روند آستانه 95% در Mat lab برای ماتریسی به ابعاد 2058*21550 اجرا شد. برای نمایش گرافیکی نتایج نیز از نرم‌افزار Arc GIS استفاده گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد، دمای بیشینه شمال غرب ایران و جنوب شرق در هر چهار فصل بدون روند است و در فصل زمستان کمترین پهنه را قسمت شمال‌شرقی ایران به خود اختصاص می‌دهد. در فصل پاییز روند افزایشی دمای بیشینه در نواحی شرقی ایران و فارس نمود بیشتری دارد، این در حالی است که در نواحی مرکزی ایران و شمال‌غرب دمای بیشینه پاییز بدون روند است. دمای کمینه در اکثر مناطق ایران روندی افزایشی دارد. در این خصوص، روند افزایشی دمای کمینه در فصل زمستان در نواحی شمال غرب، زاگرس و جنوب شرق ایران کاملا آشکار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the seasonal maximum and minimum temperature change of Iran

نویسنده [English]

  • Amir hossein Halabian 1
چکیده [English]

The global warming process during last century has not only affected on amount of atmospheric parameters but also affected on onset and end of each atmospheric parameters. The air temperature trend has been increasing during recent decades, especially in the regions such as Iran which is located in dry and semi-dry world belt. In this investigation, using Mann – Kendall statistical test, which is one of the proposed methods of World Meteorological Organization (WMO) for time series analysis, the trend of seasonal maximum and minimum temperatures in Iran will be studied. Hence, In this research, the daily data of maximum and minimum temperature with spatial resolution of 0.5 *0.5 degree received from cell database in the world scale, available in data base: http://hydro.engr.scu.edu/files/ , and converted to utilizable file (.TXT) in mat lab software by using Grads software. In continuation, Mann-Kendall script code, executed for a 21550*2058 matrix to calculating the threshold trend of 95% in Mat lab. We use from Arc GIS software for graphical representation of results. The results of this research indicate that the maximum temperature of northwest and southeast of Iran is without trend (trendless) in every four seasons, and in the winter , north-eastern of Iran have the least area . In the autumn, the increasing trend of maximum temperature seem more in the eastern area and Fars, whereas, the maximum temperature of autumn in without trend (trendless) in central and northwest area of Iran. The minimum temperature has increasing trend in the most regions of Iran. In this relation, the increasing trend of minimum temperature in winter is completely obvious in northwest, Zagros and southeast of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Maximum and Minimum temperature
  • Mann-Kendall
  • Seasonal
  • Trend
  • Iran
  1. اسدی، اشرف. علی، حیدری .1389. تحلیل تغییرات سری­های دما و بارش شیراز طی دوره 1951-2005، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره 1، اصفهان.
  2. جهانبخش سعید، سیما، رحیمی بندرآبادی، عباس، حسینی، سمیه، رضایی، تورج، خوش­زمان. 1389. بررسی تغییرات بارندگی و دمایی در حوضۀ کرخه، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین­المللی جغرافیدانان جهان اسلام (ICIWG)، ایران، زاهدان.
  3. حجازی­زاده، زهرا، نادر، پروین. 1388. بررسی تغییرات دما و بارش تهران طی نیم قرن اخیر، جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه­ای، پیش شماره پاییز و زمستان، تهران.
  4. خلیلی، علی، جواد، بذرافشان. 1383. تحلیل روند تغییرات بارندگی سالانه، فصلی و ماهانه پنج ایستگاه قدیمی ایران در یکصد و شانزده سال گذشته، بیابان، شماره 1، تهران.
  5. خوشحال دستجردی، جواد، یوسف، قویدل رحیمی. 1387. کاربرد آزمون ناپارامتری من-کندال در برآورد تغییران دمایی استان اصفهان، فضای جغرافیایی، شماره 22، اهر.
  6. روشنی، محمود. 1382. بررسی تغییرات اقلیمی سواحل جنوبی دریای خزر، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، استاد راهنما: دکتر قاسم عزیزی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیا.
  7. شیرغلامی، هادی، بیژن، قهرمان. 1384. بررسی روند تغییرات دمای متوسط سالانۀ ایران، علوم و فنون منابع طبیعی و کشاورزی، شماره اول، تهران.
  8. عزیزی، قاسم، محمود، روشنی. 1387. مطالعه تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر به روش من-کندال، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 64، تهران.
  9. کمالی، غلامعلی. 1375. تغییرات شدید بارندگی در نقاط مختلف کشور در ده سال اخیر، اولین کنفرانس منطقه ­ای تغییر اقلیم، تهران.
  10.  مسعودیان، سیدابوالفضل. 1390. آب و هوای ایران، چاپ اول، انتشارات شریعه توس، مشهد.
    1. Akinremi, O.O., Mcginn, S.M., and Cutforth, H.W. 1998. Precipitation Trends on the Canadian Prairies, Journal of Climate, 12: 2996.
    2. Angel, J.R., and Huff, F.A. 1997. Changes in heavy rainfall in Midwestern United States, Journal of water Resources planning and management, July/August. 246-249
    3. Arora, Manohar, N.K. Goel and Pratap singh 2005. Evaluation of temperature trends over India, Hydrological Sciences–Journal–des Sciences Hydrologiques, 50(1) February 2005.
    4. Burauskaite-Harju, A. 2012. Anders Grimvall, Claudia von Bromssen, A test for network-wide trends in rainfall extremes, International Journal of Climatology, Int. J. Climatol. 32: 86–94.
    5. Chaouche, K. Luc Neppel, Claudine Dieulin, Nicolas Pujol, Bernard Ladouche, Eric Martin, Dallas Salas, and Yvan Caballero 2010. Analyses of precipitation, temperature and evapotranspiration in a French Mediterranean region in the context of climate change. C. R. Geoscience, 342: 234–243.
    6. Crochet, P. 2007. A Study of Regional Precipitation Trends in Iceland Using a High-Quality Gauge Network and ERA-4 0, Journal of Climate, 20: 4659-4677.
    7. Danneberg, J. 2012. Changes in runoff time series in Thuringia, Germany Mann-Kendall trend test and extreme value analysis; Adv. Geosci., 31: 49–56.
    8. Dhorde, A., Dhorde, A., and S. Gadgil, A. 2009. Long-term Temperature Trends at Four Largest Cities of India during the Twentieth Century, J. Ind. Geophys. Union, 13(2): 85-97.
    9. Gemmer, M., and Becker, S., and Jiang, T. 2004. Observed monthly precipitation trendsin China 1951–2002, Theor. Appl. Climatol. 77: 39–45
    10. http://hydro.engr.scu.edu/files
    11. Karmeshu, N. 2012. Trend Detection in Annual Temperature & Precipitation using the Mann Kendall Test – A Case Study to Assess Climate Change on Select States in the Northeastern United States, Supervisor, Dr. Frederick N. Scatena, Professor and Department Chair, Master’s thesis submitted in partial fulfillment of requirements for Master of Environmental Studies, Department of Earth & Environmental Science, University of Pennsylvania, August 2012.
    12. Keily, G., Albertson, J.D., and Parlange, M.B. 1998. Recent Trends in Diurnal Variation of Precipitation at Valentia on the West Coast of Ireland. Journal of Hydrology. 207 3-4: 270-279
    13. Kunkel, K.E. 2003. North American Trends in Extreme Precipitation, Natural Hazards, 29: 291–305.
    14. Liebmann, B., Vera, C.S., Leila Carvalho, M.V., Camilloni, I.S.A., Hoerling, M.P., Allured, D. Barros, V.R., Ba´ Ez, J.N. and Bidegain, M. 2004. An Observed Trend in Central South American Precipitation, Journal of Climate, 17: 4357-4367.
    15. Lukoye Makokha, G., and Shisanya, Ch.A. 2011. Trends in Mean Annual Minimum and Maximum near Surface Temperature in Nairobi City, Kenya, Advances in Meteorology, Volume 2010, Article ID 676041, 6 pages, doi:10.1155/2010/676041.
    16. Matyasovszky, I., Bogardi, I., Bardossy, A., and Duckstein, L. 1993. Estimation of Local Precipitation Statistics Reflecting Climate Change, Water Resources Research. 29: 3955-3968
    17. Piccarreta, M., Capolongo, D., and Boenzi, F. 2004. "Trend Analysis of Precipitation and Drought in Basilicata from 1923 to 2000 within Southern Italy Context". International journal of climatology, 24: 907-922.
    18. Safari, B. 2012. Trend Analysis of the Mean Annual Temperature in Rwanda during the Last Fifty Two Years, Journal of Environmental Protection, 2012, 3, 538-551, doi:10.4236/jep.2012.36065.
    19. Shafiqur Rehman, Luai M. Al-Hadhrami 2011. Extreme Temperature Trends on the West Coast of Saudi Arabia, Atmospheric and Climate Sciences, 2: 351-361.

Su, B.D., Jiang, T., and Jin, W.B. 2006. Recent trends in observed temperature