سنجش رضایتمندی از شاخص های کیفیت زندگی در شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر جدید مهاجران)

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

2 دانشجوی جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
عمده‏ ترین هدف ایجاد شهرهای جدید ایران، تمرکز‌زدایی از شهرهای بزرگ است که دارای سرریز جمعیتی هستند. به منظور تحقق این هدف ایجاد شهرهای جدید باکیفیت زندگی بالا یکی از ایده‏ های غالب نزد متخصصان شهرسازی و برنامه‏ ریزان شهری است. چرا که شهرهای جدید از امکانات و عوامل رشد مساوی برخوردار نبوده‌اند و همین امر سبب به وجود آمدن تفاوت‌های آشکاری در کیفیت زندگی آن‌ها و مادر شهرها شده است. هدف تحقیق حاضر سنجش رضایتمندی از کیفیت زندگی شهر جدید مهاجران از دیدگاه ساکنین می‏ باشد. روش پژوهش به صورت توصیفی– تحلیلی و پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری در این پژوهش ساکنان شهر جدید مهاجران می‌باشند که با استفاده از فرمول کوکران 317 نفر نمونه انتخاب و پرسش‌نامه بین آن‌ها توزیع شده است. شاخص‌های تحقیق با نگاه ذهنی به ابعاد کیفیت زندگی، در 8 بعد اجتماعی، امنیت، اقتصادی، کالبدی، زیست‌محیطی، دسترسی به امکانات، زیباشناسی و بعد مدیریتی طبقه‌بندی و در نرم‌افزار SPSS با استفاده از آزمون T تک نمونه‌ای، و کندال تحلیل شده است. همچنین در تکمیل تحلیل‌ها از روش آنتروپی شانون برای وزن دهی شاخص‌های مورد بررسی و از مدل VIKOR جهت رتبه‌بندی محلات شهر جدید مهاجران بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که شهروندان از اکثر شاخص‏ های مربوط به کیفیت زندگی در شهر جدید مهاجران رضایت ندارند و فقط شاخص‌های زیباشناسی، زیست‌محیطی و اجتماعی را مطلوب ارزیابی کرده‌اند. بالاترین سطح رضایتمندی ساکنان به بعد زیست‌محیطی و پایین‌ترین سطح رضایتمندی به بعد مدیریتی تعلق دارد. نتایج به دست آمده از مدل VIKOR گویای این حقیقت می‌باشد که محلات فرهنگیان 1 و فرهنگیان 2 بالاترین سطح کیفیت زندگی و محلات شهید صدر و فضیلت پایین‌ترین سطح کیفیت زندگی را دارا هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Satisfaction measurement from life quality indicators in new cities(Case Study: New Town Mohajeran)

نویسنده [English]

  • Hossein Hatami Nejad 1
1 Assistant Professor Professor of Geography and Urban Planning Department of Tehran University
چکیده [English]

Abstract
The main objective of building new towns in Iran is decentralization of big cities contains a Population overflow. One of the dominant ideas among urban professionals and urban planners is creating new Town with a high quality of life in order to achieve this goal. Because the new Towns had not equal facilities and growth factors and this has caused the creation of significant differences in quality of their life and metropolis.
The purpose of this study is satisfaction measurement from life quality of Mohajeran new city from residents view. The study methods is descriptive-analytical and survey. The population in this study are residents of Mohajeran new town that 317 samples are selected by using of Cochran formula and the questionnaire have been distributed between them. Research indicators are classified with intellectual looking to aspects of life quality in 8 dimensions including of social, security, economic, physical, environmental, access to facilities, aesthetics and management dimension and are analyzed in SPSS software by using one-sample T-test and Kendall’s. As well as in complete of the analysis has been applied Shannon entropy method for weighting studied indices and VIKOR model for rating districts of Mohajeran new town.
The research result show that the citizens are not happy from the life quality in the Mohejeran new town and they have a favorable evaluation only from aesthetic, environmental and social indicators. The highest level of the residents satisfaction belongs to the environmental dimension and the lowest level of satisfaction belongs to the management dimension. The results of the VIKOR model suggest that Farhangian1 and Farhangian2 districts have highest level of life quality and Shahid Sadr and Fazilat districts have the lowest level of life quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life quality
  • Satisfaction
  • subjective indicators
  • Decentralization
  • Mohajeran new city

مراجع

  1. احمدیان، مهدی، وارثی، حمیدرضا، غلامحسینی، رحیم. 1392. تحلیل و ارزیابی عملکرد شهرهای جدید (نمونه مطالعه: شهر جدید مهاجران)، مجله پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی، سال سوم، شماره چهارم.
  2. اسمیت دیوید.ام. 1381. زندگی: رفاه انسانی و عدالت اجتماعی، ترجمه حسین حاتمی‌نژاد و حکمت شاهی اردبیلی، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 185.
  3. امینی، مهدی. 1385. شاخص‌های کیفیت زندگی شهروندی و نقش و وظایف دولت، هفتمین کنفرانس بین‌المللی مدیران کیفیت، مجموعه همایش‌های بین‌المللی اجلاس، تهران.
  4. پور طاهری، مهدی، رکن‌الدین افتخاری، عبداله و فتاحی، احداله. 1390. ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی(مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی، استان لرستان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 76.
  5. حاتمی‌نژاد، حسین، منوچهری میاندوآب، ایوب؛ بهارلو، ایمان، پوراحد، ابراهیم و حاتمی‌نژاد، حجت. 1391.  شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای (مطالعه موردی: محله‌های قدیمی شهر میاندوآب)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 80.
  6. حبیبی، آرش، ایزدیار، صدیقه و سرافرازی، اعظم. 1393. تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی، انتشارات کتیبه گیل.
  7. حبیبی، محسن. 1387. از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، چاپ نهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  8. خادم الحسینی، احمد، منصوریان، حسین؛ ستاری، محمدحسین. 1389. سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره  3.
  9. خدارحم بزی، افراسیابی‌راد، محمدصادق. 1388. سنجش و ارزیابی میزان موفقیت و کارایی شهرهای جدید(مطالعه موردی : شهر جدید صدرا)، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره دوم.
  10. خزاعی‌نژاد، فروغ، سیف‌الدینی، فرانک. 1391. ارزشیابی عملکرد شهر جدید اندیشه، مجله علمی- پژوهشی آمایش سرزمین، دوره چهارم، شماره 2.

11. خواجه، علیرضا، مهدوی، شهرام، سوری، فرشاد؛ صمدی، رضا. 1391. ارزیابی و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر کاشان)، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 30، ص 285-296.

  1. ربانی، رسول، 1387. جامعه‌شناسی شهری، اصفهان، دانشگاه اصفهان، چاپ سوم .
  2. رفیعیان، مجتبی، مولودی، جمشید، پورطاهری، مهدی. 1390. سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید(مطالعه موردی: شهر جدید هشتگرد)، فصلنامه مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره پانزدهم، شماره 3، ص 38-19.

14. زارعی، جواد. 1392. سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: منطقه 9 شهر تهران)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی احمد پوراحمد، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.

15. زبردست، اسفندیار و بنی عامریان، مهسا. 1389. بررسی ارتباط میان شاخص‌های عینی و ذهنی بعد خدمات عمومی کیفیت زندگی شهری در شهر جدید هشتگرد، فصلنامه معماری و شهرسازی‌، شماره 3.

  1. زیاری، کرامت‌اله . 1388. برنامه‌ریزی شهرهای جدید در ایران، تهران، انتشارات سمت، چاپ دهم.
  2. سالنامه آماری استان مرکزی. 1390. مرکز آمار ایران.

18. سجادیان، ناهید؛ نعمتی، مرتضی، شجاعیان، علی و دامن باغ، صفیه. 1392. تحلیلی بر شاخص‌های کیفیت زندگی شهری از نگاه شهروندان (مطالعه موردی: محلات کیانپارس، گلستان و عامری شهر اهواز)، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 7، شماره 3.

  1. سعیدی رضوانی، نوید؛ زبردست، اسفندیار و میریان، محمود. 1391. طرح تحقق‌پذیری شهرهای جدید، مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی.

20. سلمانی، حسن، تقوایی، علی‌اکبر و رفیعیان، مجتبی. 1391. سنجش کیفیت زندگی در محیط سکونتی فرسوده و بصری سازی آن (مورد شناسی: محله‌ هاشمی در منطقه 10 تهران)، مجله جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، شماره 4.

  1. شرکت عمران شهرهای جدید. 1389. بروشور طرح‌های در دست مطالعه و اجرا شرکت عمران شهر جدید مهاجران.
  2. شیعه، اسماعیل. 1382. مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.

23. قالیباف، محمدباقر، روستایی، مجتبی، رمضان زاده لسبویی، مهدی و طاهری، محمدرضا. 1390. ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: محله یافت‌آباد)، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال نهم، شماره 31.

24. قرخلو، مهدی . 1388. ارزیابی عملکرد شهرهای جدید در جذب جمعیت کلان‌شهرها(مطالعه موردی : شهرهای جدید اطراف تهران)، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 67.

25. لطفی، صدیقه. 1388. مفهوم کیفیت زندگی شهری، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری، فصلنامه علمی و پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره 4، تهران.

26. محمدی، علی. 1390. کاربرد مقایسه‌ای روش‌های تاپسیس تخصیص خطی و تاکسونومی در ارزیابی مالی، پژوهشنامه اقتصادی، سال یازدهم، شماره اول، بهار 1390.

  1. مشهدی‌زاده دهاقانی، ناصر. 1387. تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران، چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.

28. وارثی، حمیدرضا و احمدی، صغری. 1390.  بررسی عملکرد شهرهای جدید با تاکید بر جمعیت‌پذیری (نمونه موردی: شهر جدید مجلسی)، فصلنامه جمعیت، شماره 75.

  1. Dajian. Z.h.u. 2010. Life quality is the uppermost goal of sustainable development, 2010 World Expo and Urban Life Quality in terms of Sustainable Development, china- Zhongshan North.
  2. Lee. Y-j, 2008. Subjective quality of Life Measurement In Taipei, Building And Environment, 43: 216-345
  3. Oktay. Derya and Ahmet Rustemli, 2010, Measuring the Quality of Urban Life and Neighborhood Satisfaction: Findings from Gazimagusa, Famagusta, Area Study- International Journal of Social Science and Humanity Studies, 2:2.
  4. Opricovic, Serafim, Tezeng, Gwo Hshiung, 2007. Extended VIKOR Method in Comparison With Outranking Methods- European Jounal of Operational Research, 178: 514-529.
  5. Baycan Levent. T, Nijkamp. P, 2006. Quality of Urban Life a Taxonomic Perspective- Journal of Studies in Regional Science, 36: 399-411.
  6. Bllesteros. B.C, Sanchez, L.M.G. and Lorenzo, J.M.P. 2012. Effects of Different Modes of Local Public Services Delivery on Quality of Life In Spain- Journal of Cleaner Production, 37: 69-81.
  7. D. Streimikiene, 2015, Quality of Life and Housing- International Journal of Information and Education Technology, 5: 2.
  8. Das, Daisy 2008. ”Urban Quality of Life: A Case study of Guwahati “Journal of Social Indicator Research, 88: 297-310.
  9. Ivan Brown, Chris Hatton, and Eric Emerson, 2013. Quality of Life Indicators for Individuals with Intellectual Disabilities: Extending Current Practice, Intellectual and Developmental Disabilities, 51 (2): 316–332.
  10. Lotfi, Sedigheh and Solaimani, K. 2009. An Assessment of Urban Quality of Life by Using analytic hierachy process approach, Case study: Comparative Sstudy of quality of life in the North of Iran- Journal of Social Sciences, (5): 12-23
  11. Marans Robert. W. 2012. Q     uality of urban life studies: an overview and implications for environment-Behavior Research, Procardia, Social and Behavioral Sciences, 35: 9–22.
  12. Riduan. Ngesan, Mohd and Hafazah Abdul Karim, 2012. Impact of night commercial activies Towards–Quality of Life Urban Residents, Procedia– Social and Behavioral Sciences, 35: 544-555.
 

 

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 7، شماره 23
بهار 1396
صفحه 53-68

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار