حکمروایی شایسته مبتنی بر سرمایه اجتماعی در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 دانشگاه گلستان

چکیده

توسعه پایدار روستایی نیازمند یک نظام مدیریت و حکمرانی کارآمد مبتنی بر ظرفیت‌ها و منابع محلی است. امروزه، پیامد سازنده سرمایه اجتماعی بر استقرار و ثبات ساختارهای مردم‌سالار محلی در مناطق شهری و روستایی مورد توجه قرار گرفته است. در پرتو چنین مباحثی درباره تقویت مدیریت محلی در مناطق روستایی، این پرسش مطرح است است که آیا رابطه معنی‌داری بین سرمایه اجتماعی و حکمرانی شایسته در این مناطق وجود دارد و در صورت مثبت بودن پاسخ، نوع و شدت روابط ممکن بین این دو و زیرمولفه‌های شاکله چگونه است. این تحقیق با هدف بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و حکمروایی شایسته در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار با استفاده از روش تحقیق پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 12654 نفر از سرپرستان خانوار روستایی در شهرستان جویبار بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای 314 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (7/0) سنجیده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه نیز توسط گروهی از صاحب‌نظران تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌فزار SPSS انجام شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که 1/47 درصد از پاسخگویان سطح حکمروایی شایسته در روستاها را در حد مناسب و3/50 درصد سرمایه اجتماعی را در سطح متوسط ارزیابی کرده‌اند. بر اساس ضرایب همبستگی، با گسترش شبکه اجتماعی، اعتماد، آگاهی اجتماعی و شاخص سرمایه اجتماعی کل، میزان قانون‌مندی و عدالت‌محوری، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، شفافیت کارآیی و اثربخشی و شاخص حکمروایی شایسته نیز افزایش می‌یابد. در کل یافته‌های تحقیق نشان داد که شاخص سرمایه اجتماعی رابطه مثبت و معنی‌داری با شاخص حکمروایی شایسته در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Good Governance based on Social Capital in Rural Management in Joibar County

نویسنده [English]

  • mohamad sharif sharifzadeh 1
چکیده [English]

Sustainable rural development requires an efficient system of management and governance based on local capacities and resources. Nowadays, the constructive impact of social capital on the establishment and the stability of local democratic structures in rural and urban areas is considered. In the light of current discussions on enhancement of local management in rural ares, the research question raises if there is any relationship between social capital and good governance, and if so, what type and strength do possible correlations display and how do different levels of relationships in terms of social capital and the sub-components of good governance appear.This survey research was aimed to investigate the relationship of social capital and good governance in rural management in Jouybar County. Statistical population of this research was included all head of rural families in Jouybar County (N=12654). Sample size was determined by Cochran formula (n=314). The respondents were selected through cluster sampling technique, randomly. A researcher–made questionnaire were used to collect data. Reliability of the questionnaire was measured by Cronbach's alpha coefficient (α= .7). Formal and content validity of the questionnaire was confirmed based on opinions of a expert panel. Using SPSS 16.0, data were analyzed. According to descriptive findings, 47/1% of respondents have assessed the level of good governance in rural management as good. Also, most of the of respondents (50/3%) have assessed the level of social capital in their villages as moderate. Correlation coefficient showed a significant relationship between some of the components of social capital in rural areas, including social network, trust, social awareness and total index of social capital (as predictor variables) and some of the components of good governance in rural management, including law obedience, justice and equality, responsibility and accountability, transparency, efficiency and effectiveness. Totally, increase of social capital in villages led to improve of good governance in rural management in Jouybar County.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural management
  • Good Governance
  • Social Capital
  • Jouybar County

مراجع

  1. ازکیا، مرتضی و غلامرضا غفاری. 1380. بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان، نامه علوم اجتماعی، دوره 9، شماره  پیاپی 17، صص 3-13.
  2. اژدری­فرد، فاطمه و مصطفی احمدوند. 1390. واکاوی عملکرد شوراهای اسلامی در مسیر توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: شهرستان سمیرم)، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره سوم، صص 75-98.
  3. افتخاری، عبدالرضا رکن­الدین؛ جلال عظیمی آملی؛ مهدی پورطاهری و زهرا احمدی­پور. 1390. تبیین رابطه رهیافت حکمروایی خوب و توسعه پایدار روستایی در مناطق روستایی استان مازندران، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره 4، صص 1- 34.
  4. افتخاری، عبدالرضا رکن­الدین، جلال عظیمی آملی؛ مهدی پورطاهری و زهرا احمدی­پور. 1391. ارائه الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، شماره 2، صص 1-28.
  5. ایمانی جاجرمی، حسین و مجید عبداللهی. 1388. بررسی تحولات مدیریت روستایی در ایران از زمان مشروطیت تا زمان حاضر، فصلنامه راهبرد، شماره 52، ص 221.
  6. بزی، خدارحم؛ اکبر کیانی؛ یاسین حنیفی اصل و امیر راضی. 1390. تحلیل تفاوت­های مکانی سرمایه اجتماعی در مناطق شهری و روستایی مرزی کشور (مقایسه تطبیقی مراکز شهری و روستایی شهرستان ارومیه)، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره یازدهم، شماره 2، صص 74-102.
  7. پورمحمدی، محمدرضا؛ کریم حسین­زاده دلیر و عیسی پیری. 1390. حکمروایی مطلوب شهری بر بنیان سرمایه اجتماعی: آزمون نظم نهادی - فضایی ارتباطی و فاعلیت­مندی غیر اقتصادی (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)، مطالعه جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره 1، صص 35-52.
  8. تاجبخش، کیان؛ مراد تقفی و مسعود کوهستانی­نژاد. 1381. سرمایه اجتماعی و سیاست­های اجتماعی (بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران)، فصلنامه رفاه اجتماعی، ویژه­نامه سیاست اجتماعی، سال سوم، شماره 10، صص 155-200.
  9. حسام، مهدی؛ محمدرضا رضوانی و حدیثه آشور. 1393. سنجش رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاری­ها با رویکرد حکمروایی خوب روستایی (مطالعه‌ی موردی: روستاهای دهستان جنوبی شهرستان گرگان)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال چهارم، شماره مسلسل چهاردهم، صص 99-128.
10. دادورخانی، فضیله؛ محمد سلمانی؛ صامت فرهادی و زهره زارع. 1390. حکمروایی خوب راهبردی برای کاهش فقر روستایی، فصلنامه علمی- پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره 4، صص 103-120.

11. دربان آستانه، علیرضا، محمدرضا رضوانی، سیدحسن مطیعی و سیدعلی بدری. 1389. سنجش و تحلیل عوامل مؤثر در حکمروایی روستایی در حکومت­های محلی (مطالعه موردی: شهرستان قزوین)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 73، صص 99-118.

12. دربان آستانه، علیرضا و محمدرضا رضوانی. 1390. تبیین عوامل مؤثر بر حکمروایی روستایی در حکومت‌های محلی (مطالعه موردی: شهرستان قزوین)، مدیریت شهری، شماره 28، صص 179-198.

  1. رضایی، روح‌اله، لیلا صفا و زهره مقدمی. 1391. واکاوی عملکرد شوراهای اسلامی روستایی در شهرستان ابهر (مطالعه­ موردی: روستای خیرآباد)، مجله فناوری­های نوین کشاورزی، ویژه ترویج و آموزش کشاورزی، سال پنجم، شماره دوم، صص 45-62.
14. زنگنه، یعقوب؛ حسین قدرتی و داوود سمیعی­پور. 1390. بحثی پیرامون سرمایه اجتماعی و رابطه آن با مدیریت و اقتصاد شهری (مطالعه موردی: مشهد و سبزوار)، نشریه علمی- پژوهشی مدیریت شهری و روستایی، پژوهشکده مدیریت شهری و روستایی، شماره 27، صص 223-236.

  1. سردارنیا، خلیل­اله. 1390. اثر سرمایه اجتماعی بر حکمرانی خوب، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 259-260، صص 132-145.
16. شکوهی، محمد اجزا و مصطفی ایستگلدی. 1392. بررسی تحلیلی عوامل زمینه­ساز حکمروایی خوب (مطالعه موردی: شهر ترکمن)، مجله مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال چهارم، شماره چهاردهم، صص 31-49.

17. صالحی، رضا؛ مرتضی نعمتی و سعید امان­پور. 1393. بررسی سازوکار تأثیرگذاری شاخص­های سرمایه اجتماعی در حکمروایی مطلوب شهری با استفاده از Amos (مطالعه موردی: شهر نسیم شهر)، مجله  برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شماره اول (پیاپی12)، صص 1-24.

18. عنابستانی، علی‌اکبر. 1393. تأثیر سرمایه اجتماعی بر فرایند اجرای طرح‌های هادی روستایی در شهرستان خواف، پژوهش‌های روستایی، دوره 5، شماره 1، صص 159-190.

  1. کاظمیان، غلامرضا. 1386. درآمدی بر الگوهای حکمروایی شهری، جستارهای شهرسازی، شماره 19-20، صص 5-7.
20. مرادی، خدیجه و عبدالحمید پاپ­زن. 1391. ارائه الگویی به منظور شناسایی عوامل بسترساز موفقیت دهیاری­ها (مطالعه موردی: دهیاری­های دهستان بالادربند شهرستان کرمانشاه)، پژوهش­های روستایی، سال سوم، شماره دوم، صص 175-202.

21. مشکینی، ابوالفضل؛ سید موسی پورموسوی و سهراب موذن. 1393. ارزیابی الگوی مدیریت محله مبتنی بر شاخص­های حکمروایی مطلوب شهری (مطالعه موردی: محله اوین تهران)، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات، شماره 6، صص 31-42.

  1. نیکونسبتی، علی. 1391. حکمرانی و توسعه: گذشته، حال، آینده، فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه­ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 4، صص 129-154.
    1. Biox, C., and Daniel P. 1998. Social Capital: explaining its origins and effects on government and performance. Brirish Journal of Political Science, 3(10): 28-94.
    2. Chen, Jie and Chunlong Lu, 2007. Social Capital in Urban China: Attitudinal and Behavioral Effects on Grassroots Self-Government, in: Social Science Quarterly, 88, 2, 422-442.
    3. Kardos, Mihaela. 2012. The reflection of good governance in sustainable development strategies. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58: 1166-1173.
    4. Knack, Stephen. 2002. Social Capital and the Quality of Government: Evidence from the States. American Journal of Political Science, 46(4): 772-785.
    5. Mutersbaugh, Tad, Daniel Klooster, Marie-Christine Renard and Peter Taylor. 2005. Certifying rural spaces: Quality-Certified Products and Rural Governance. Journal of Rural Studies, 21: 381–388.
    6. Roy, Indrajit. 2007. Civil Society and Good Governance: (Re) Conceptualization the Interface. World Development, 36(4): 677-705.
    7. Shatifan, Nina, Rahmi Yunita, Riant Nugroho Dwidjowijoto and Muhamad Abas 2004. Strengthening Local Governance Central, Sulawesi and North Maluku. Thematic Assessment, 32(9): 1-33.
    8. Slangen, Louis, G., Cornelis van Kootena, and Pavel Sucháneka 2004. Institutions, social capital and agricultural change in Central and Eastern Europe. Journal of Rural Studies, 20 (2): 254-256.
    9. Ward, Neil and Kate McNicholas. 1998. Reconfiguring Rural Development in the UK: Objective 5b and the New Rural Governance. Joumal of Rural Studies,14(I): 27-39.
    10. Xia, Min 2011. Social Capital and Rural Grassroots Governance in China. Journal of Current Chinese Affairs, 40(2): 135-163.
 

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 7، شماره 23
بهار 1396
صفحه 105-122

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار