سنجش و تحلیل وضعیت پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک AHP ،TOPSISو تحلیل خوشه ای (مطالعه موردی شهرستانهای مریوان سروآباد)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مربی دانشگاه پیام نور

2 عضوی هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

شناسایی ابعاد و شاخصهای موثر در ناپایداری سکونتگاههای روستایی، نقش به سزایی در تحقق اهداف توسعه پایدار روستایی دارد بدون تردید، سنجش و ارزیابی دقیق متغیرهای موثر در ناپایداری سکونتگاههای روستایی با استفاده از مطالعات میدانی و استفاده از مدلهای چند معیاره در برنامه ریزی جامع به برنامه ریزان ، سیاستگزاران و مسئولین امور اجرایی کشور کمک خواهد کرد بدین منظور این پژوهش با هدف شناسایی و سنجش عوامل موثر بر ناپایداری روستاها در منطقه کوهستانی و پایکوهی زاگرس (مطالعه موردی روستاهای شهرستانهای مریوان و سروآباد) انجام گرفته است. روش انجام تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده ، برای انجام پژوهش از مدلهایAHP، TOPSISو تحلیل خوشه ای استفاده شده ، داده ها با استفاده از مدل Expert choice وزن دهی شده و برای تعیین وضعیت پایداری محیطی – اکولوژیکی منطقه از مدلAHP و برای تعیین وضعیت پایداری انسانی از مدل تاپسیس و تحلیل خوشه ای استفاده شده، یافته های این تحقیق در بخش مدل AHP نشان داد که شهرستان سروآباد از لحاظ پایداری محیطی در وضعیت نامناسب و بسیار نامناسب قرار دارد و دهستانهای شهرستان مریوان از نظر پایداری محیطی در وضعیت بهتری قرار دارند اما یافته های در مدل TOPSIS حاکی از آن است که از لحاظ پایداری انسانی وضعیت روستاهای شهرستان سروآباد بهتر از وضعیت پایداری روستاهای مریوان می باشد بنابراین می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی در مهاجرتهای روستایی شهرستان سروآباد عامل محیطی و عامل اصلی مهاجرت در روستاهای مریوان عامل انسانی و بالاخص عامل فضایی – کالبدی می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The assessment and Evaluation of the stability in rural areas by Using AHP, TOPSIS and Cluster Analysis (Case Study: Marivan and Sarvabad county)

نویسنده [English]

  • saadi mohammadi 1
1
2
چکیده [English]

Identification of dimensions and effective indicators in instability of the rural settlements has a significant role in achieving the goals of sustainable rural development. undoubtedly, the measurement and accurate assessment of the variables affecting the instability of rural habitations using multi-criteria models in comprehensive planning will contribute planners, policy-makers and administration officials of the country. To achieve this end the present study has been conducted to identify and to assess the factors affecting the instability of the mountain and foothill villages in the region of Zagros (case studies are cities of Marivan and Sarvabad villages). The research methodology is descriptive - analytical through using models of EXPERT CHOICE,AHP, TOPSIS and cluster analysis, the data was weighed by using Expert Choice and to determine the status of environmental-ecological sustainability of the area, AHP model was used and also to determine the condition of human stability, TOPSIS and cluster analysis were used. The findings in the AHP model showed that in terms of environmental sustainability in rurals of Sarvabad city are placed in inappropriate and highly inappropriate and the villages of Marivan city in terms of environmental sustainability are placed in a better position, but the findings in TOPSIS model show Sarvabad villages in terms of human sustainability are better than the villages of Marivan in terms of stability status. Therefore it can be concluded that the main cause of migration from Sarvabad villages is environmental factor and the main cause of migration from Marivan villages is human factor, especially spacial - physical factor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stability
  • Measurement
  • models of AHP and TOPSIS
  • villages of Sarvabad and Marivan

مراجع

- بهرامی، رحمت ا... . 1389. چالش‌های عمده توسعه روستایی (مطالعه موردی استان کردستان). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 98، صص 142-125.
2- حاجی نژاد علی، علی عسکری، محمود محمودی و محمد شیرازیان. 1389. سنجش پایداری سکونت­گاههای روستایی با استفاده از سیستم‌های منطق فازی (مطالعه موردی بخش قوشخانه شهرستان شیروان). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره پانزدهم، صص 246-225.
3- حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی. 1390. کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای. چاپ اول، تهران، انتشارات علم نوین.
4- خسرو بیگی، رضا.، حمید شایان. حمدا... سجاسی قیداری و طاهره صادقلو. 1390. سنجش و ارزیابی پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند متغیره فازی– تاپسیس. پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره یکم، صص: 185-151.
5- رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. حمدالله سجاسی قیداری و طاهره صادقلو. 1392. تحلیل محتوایی جایگاه توسعه پایدار روستایی در برنامه‌های بعد از انقلاب اسلامی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره‌ی 45، شماره 3، صص 38-19.
6- رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. حمدالله سجاسی قیداری و طاهره صادقلو.1390. سنجش پایداری روستایی با استفاده از الگوی راهبردی (مطالعه موردی شهرستان خدابنده). مجله مدرس علوم انسانی برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره پانزدهم، شماره 1، صص: 104- 85.
7- رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و محسن آقایاری هیر.1386. سطح‌بندی پایداری توسعة روستایی: مطالعه موردی بخش هیر. پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 61، صص 44-31.
8- رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا.1384. تئوری‌ها و نظریه‌های برنامه‌ریزی روستایی. گروه جغرافیا و سنجش از، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
9- سعیدی، عباس. 1389. ده مقاله در شناخت سکونتگاههای روستایی. چاپ اول، تهران، انتشارات مهر مینو.
10- سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل. 1388. شالوده مکان‌یابی و استقرار روستاهای جدید. چاپ دوم انتشارات شهیدی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، معاونت عمران.
11-شایان، حمید. سید رضا حسین زاده و رضا خسرو بیگی.1389. ارزیابی پایداری توسعه روستایی، مطالعه موردی شهرستان کمیجان. فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 24، صص 120- 101.
12-مرکز آمار ایران. 1375، 1385 ،1390. فرهنگ آبادی‌های استان کردستان، شهرستان سروآباد، تهران، مرکز نشر آمار ایران.
13-مرکز آمار ایران. 1375، 1385، 1390. فرهنگ آبادی‌های استان کردستان، شهرستان مریوان، تهران، مرکز نشر آمار ایران.
14-نسترن، مهین. فرحناز ابوالحسنی و ملیحه ایزدی. 1389. کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت بندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان). مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 21، شماره 38، صص 100-83.
15-وزارت جهاد کشاورزی، دفتر برنامه‌ریزی توسعه روستایی. 1386. تدوین شاخص‌های توسعه پایدار روستایی در سطح ملی، منطقه‌ای و محلی، مرحله اول، گزارش اول، تهران.
16.Antonio, B., L.R. and L.P, F.M, 2014. Assessing rural sustainable rural development potentialities, Journal of environmental management, pp 160-167 avilable at www.elsevier.com
17.Adamo, S.B. 2003. Social Sustainability And Social Resiliens Rural Communities in DryLands, The Case of Jachal (Argentina) in the 19th and 20th Centuries,population research center and department sociology, University of Texas at Austin, march 27,29
18.Chibambo, and Marion, L.N. 2003. Records management: the key to good governance and sustainable development, university of Swaziland.
19.Doody, D.G. 2009. Evaluation of the Q-method as a Method of Public Participation in the Selection of Sustainable Development Indicators, Ecological Indicators, 9: 1129–1137.
20.Fan.W.S. 2013. Sustainable Development of the Rural Ecological Environment Planning Studies: A Case Study on Dongbaizhuangbeidui Village, advanced materials research vol 742, pp 432-436 available at www.scientific.net
21.Hopwood, B.M., and O.G. 2005. Sustainable development: mapping different approach, sustainable development, 13(2): 38-52.
22.Kumar Singh, R. 2009. An Overview of Sustainability Assessment Methodologies, Ecological Indicators, 9: 189–212.
23.Moles, R.F., Morrissey, W.J.. and O’Regan, B. 2008. Practical appraisal of sustainable development- Methodologies for sustainable measurement at settlement level, Environmental Impact Assessment Review, 28 (2-3): 144-165.
24.Morgan, S.L., Marsden, T., Miele, M., and Morley, A. 2010. Agricultural multifunctionality and farmers' entrepreneurial skills: a study of Tuscan and Welsh farmers. J. Rural. Stud. 26: 116-129.
25.Priscilla Altili, Annaalisa Cicerchia, and Pietro Zoppoli, 2010. Contents and measures of sustainable progress: the performance of Italy in a selection of synthetic indices, ministry of economy and finance, available: http://ssrn.com/abstract+1565365
26.Radclift M. 1997. Sustainable development Exploring the contradictions, London: Methuen
27.Szlanyinka, E. 2009. The role of cultural values in rural development. In: de Noronha Vaz, T. Nijkamp, P. Rastoin, J. (Eds.), Traditional Food Production and Rural Sustainable Development: a European Challenge. Ashgate Publishing, Surrey.
28.Wade, Z., ADAM, 2002. Developing a set of sustainability Indices for the state of Oregon, Athesis for the master of community and regional planning degree in the Department of planning, public policy and Management University of Oregon.
29.Winograd, M. 2010. Sustainable Development Indicators for Decision Making: Concepts, Methods, Definition and, International Centre for Tropical Agriculture (CIAT), Cali, Colombia
 
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار