عوامل موثر بر ماندگاری جمعیت بزرگسال در روستاها ی حاشیه کلانشهرها « نمونه دهستان سولقان ـ شهرستان تهران»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور

چکیده

مهاجرت از روستا به شهر به عنوان یک پدیده شایع و رایج محسوب می‌شود. این پدیده پیامدهای متعددی در روستاها (مبدا) و شهرها (مقصد) بر جای گذارده و مطالعات زیادی در این زمینه نیز انجام گرفته است. با وجود جریان گسترده مهاجرت از روستا به شهر هنوز هم تعداد قابل توجهی از روستاییان (بویژه بزرگسالان) در روستاها ساکن هستند. ولی تاکنون مطالعه ی در زمینه علل ماندگاری این گروه در روستاها , عدم مهاجرت آنان به شهر انجام نگرفته است. این تحقیق بدنبال شناخت علل ماندگاری و بقای جمعیت در روستاها است. تا مشخص نماید که چه عواملی در ماندگاری جمعیت بزرگسال روستایی نقش دارند؟ روستاهای دهستان سولقان که در نزدیکی کلانشهر تهران قرار دارند و هنوز تعداد قابل توجهی از جمعیت بزرگسال را در خود جای داده به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با جمع آوری داده‌های میدانی که توسط 160 پرسشنامه بدست آمده، علل ماندگاری یا عدم مهاجرت جمعیت بزرگسال روستایی در آن مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که جمعیت بزرگسال روستاهای مورد مطالعه تحت تاثیر دو عامل تشویق کننده‌های ماندگاری در روستا و اجبارکننده یا موانع مهاجرت از روستا به شهر، در روستا باقی مانده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors affecting the survival of the adult population in Metropolitan rural areas " case study: Rural district sooleghan Tehran township"

نویسنده [English]

  • ghadir firuz nia
چکیده [English]

Migration from rural to urban areas is a common phenomenon. Many consequences of this phenomenon in rural areas (origin) and cities (destination). Several studies have been conducted in the context of rural-urban migration. Despite the massive migration from rural to urban areas, is still a significant number of villagers (especially adults) living in rural areas. But so far, research in to the causes of Persistence of or survival of adult villagers in rural areas, and Absence migrated to the city, has not been done. Considering the contributing factors in Persistence of survival of adult villagers in rural areas. The purpose of this research is to find an appropriate response to this question. What factors contribute to the Persistence of survival of the rural adult population?
Sooleghan rural area located near metropolitan Tehran, and yet many of the adult population in its place as the case study Is selected this research. This research answered the following questions:
What factors are effected in the survival of the adult population in rural areas? for answer the above question, searching for answered the following questions.
1. What factors encourage and facilitate the sustainability of rural villagers affect adults.?
2. Obstacles to migration from rural to urban areas, to what extent the survival of the population are affected?
This study based on the descriptive analytically research method using extensive field studies and documents, including interview, observation and questionnaires completed 160 rural households in the causes of Persistence of or survival of adult villagers in rural areas.
The results showed that the adult population studied villages affected by contextual factors encouraged Persistence of the village and forced stay in the villages or barriers to migration from rural to urban, in the village remain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rural-urban migration
  • Persistence of
  • migration barriers
  • Forced stay in the villages
  1. احمدی، محمدرضا 1382. بررسی میزان تاثیر فعالیت‌های عمرانی ـ تولیدی بر مهاجرت روستاییان استان مرکزی ـ شهرستان اراک، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی.
  2. افتخاری، عبدالرضا رکن الدین و علی موحد 1377. «عملکردهای شهری در توسعه روستایی از دیدگاه یوفرد. مورد بخش زواره». مدرس علوم انسانی.شماره 8 پاییز 1377. صص64-84.
  3. تسلیمی، محمد سعید 1378. تحلیل فرایند خط مشی‌گذاری و تصمیم‌گیری، سمت، تهران.
  4. جی‌. هیکس‌. هربرت‌ و سی‌.ری‌ گولت‌، 1368. تئوری‌های سازمان و مدیریت، ترجمه‌ گویل کوهن، جلد اول، انتشارات اطلاعات، تهران.
  5. رفیع پور، فرامرز، 1370. کندوکاوها و پنداشته‌ها، شرکت سهامی انتشار، تهران.
  6. رضایی، فاطمه، 1387. کیفیت آموزش بزرگسالان مقطع راهنمایی شهر اصفهان در سال تحصیلی 88-1387 دانش و پژوهش در علوم تربیتی ـ برنامه‌ریزی درسی. دانشگاه آزاد واحد خوراسگان (اصفهان) شماره بیستم. صص 111- 128.
  7. رضاییان، علی، 1379. مبانی سازمان و مدیریت، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  8. زنجانی، جبیب‌ا...، 1371. جمعیت و شهرنشینی در ایران. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری. تهران.
  9. زنجانی، جبیب‌ا...، 1376.  تحلیل جمعیت شناختی. چاپ اول. سمت، تهران.
  10. زنجانی، جبیب‌ا...، 1380. مهاجرت ،سمت، تهران.

11. دهقانی، عباسعلی، 1383. بررسی عوامل موثر در تخلیه و تثبیت جمعیت روستاهای استان اصفهان. مرکز تحقیقات روستایی ایران. گروه تحقیقات روستایی استان اصفهان.

  1. ساکدن، روبرت و آلن ویلیامز،  1372. ترجمه منصور خلیلی عراقی، مبانی تحلیل هزینه- فایده، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

13. سعیدی، عباس و عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و حسن دارابی، 1385. نقش سرمایه‌گذاری‌های عمرانی دولت در تثبیت جمعیت روستایی (نمونه شهرستان کاشان). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 21، زمستان. شماره4، پیاپی 83. (صص53-71)

  1. شکویی، حسین. 1382. فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی جلد دوم کتاب اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، گیتاشناسی، تهران

15. عاشری، امامعلی، 1383. بررسی تاثیر فعالیت‌های عمرانی جهادسازندگی بر تثبیت جمعیت روستایی در مقطع زمانی 1355-1375 (مورد روستاهای بالای یکصد خانوار ارومیه). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. سال 19شماره 1 پیاپی 72 (صص118-134).

  1. کاوتسکی، کارل. 1381. مساله ارضی، ترجمه عبدالرحیم رشیدیان. نشر نی. تهران.
  2. کلارک،جان اینس. 1384. اصول و مبانی جغرافیای جمعیت. ترجمه مسعود مهدوی. نشر قومس. تهران.
  3. عظیمی، حسین. 1382. در جایگاه روستا در فرایند توسعه ملی - به کوشش فیروزنیا و افتخاری، 1382.
  4. فیروزنیا، قدیر و عبدالرضا رکن الدین افتخاری. .1382. جایگاه روستا در فرایند توسعه ملی .موسسه توسعه روستایی ایران. تهران.

20. فیروزنیا، قدیر. 1385. تبیین استمرار کارکرد اقتصادی روستاهای در معرض تخلیه جمعیتی شهرستان قزوین. رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی. دانشگاه شهید بهشتی دانشکده جغرافیا و علوم زمین.به راهنمایی محمد حسن ضیاء توانا و عبدالرضا رکن الدین افتخاری.

21. فیروزنیا، قدیر، محمد حسن ضیاء توانا و عبدالرضا رکن الدین افتخاری. 1386. تبیین فرایند تحول روستا با بهره‌گیری از نظریه «چرخه حیات». مدرس علوم انسانی. دوره 11 شماره 1. بهار. صص93 ـ 119.

  1. لهسایی‌زاده، عبدالعلی. 1368. نظریات مهاجرت، انتشارات نوید، شیراز.

23. صرافی، مظفر. 1383. جمعی از صاحب‌نظران «نظام اداره‌ی مردمی: زمینه ساز توسعه‌ی جامعه‌ی روستایی ایران» در مجموعه مقالات کنگره توسعه روستایی؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها، 73- 98، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی. تهران.

 

24. مندراس، ‌هانری، 1384. جوامع دهقانی، عناصر یک نظریه دهقانی، ترجمه پیروز ایزدی، سلسله انتشارات روستا و توسعه، وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی، تهران.

25. موسوی، سیدمحمد و غلامرضا فروهش تهرانی و مهدی گنجیان، 1383. بررسی عوامل موثر بر مهاجرت روستایی، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی وزارت جهادکشاورزی

26. میکانیکی، جواد، 1383. تحولات و فرایند تخلیه‌ی جمعیتی روستاهای شهرستان بیرجند، روستا و توسعه، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی، تهران. سال 7 شماره‌ی 3 صص 17-40 .

  1. نیکو اقبال، علی‌اکبر. 1378. برگزیده‌ی نطریه‌های سازمان و مدیریت، سمت، تهران.
    1. Bilsborrow e. richard, 1996. Migration, urbanisation and development:direction and issues, united nations population fund publishers.
    2. Gilg Andrew W. 1991. An Introduction to Rural Geography,Edward Arnold
    3. Pacione, Michael.Ma. 1985. Rural Geography Harper & row, Publishers London.
    4. Parnwell, Mike, 1993. Population movements and The Third World Routledge.
    5. Redlin, Meredith, Gary Aguiar, George Langelett, and Gerald Warmann 2010. ‟Why Are You Still Out There?‟Persistence among Deep Rural Communities in the Northern Plains. The Online Journal of Rural Research and Policy (2010): 1 ـ22.
    6. Rogers, Carolyn. C. 1999. Changes in the Older Population and Implications for Rural Areas .Food and Rural Economics Divison ,Economic Research Service ,U.S. Department of Agriculture Rural Development Research Report Number 90.