تحلیل فضایی از تأثیر دین داری بر سرمایه اجتماعی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی تهران

4 دانشگاه پیام نور ساری

چکیده

سرمایه‌ اجتماعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی و پتانسیل قدرت مردمی، مورد توجه بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است. به عقیده‌ی بسیاری از صاحب‌نظران، یکی از عوامل مهم در افزایـش سرمایه‌ی اجتماعی در جامعه، دین‌داری مردم است. در این تحقیق به بررسی نقش دین‌داری در افزایش سرمایه اجتماعی افراد پرداخته می‌شود. این موضوع به‌صورت تطبیقی میان نقاط شهری و روستایی شهرستان کوهدشت بررسی شده و تفاوت میان این دو جامعه از نظر دین‌داری و تأثیر آن بر سرمایه‌ی اجتماعی تجزیه و تحلیل شده است. روش تحقیق مقاله‌ی حاضر، توصیفی – تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. از این‌رو تعداد 400 پرسش‌نامه در نقاط شهری و روستایی شهرستان کوهدشت تهیه و جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شده است. دو نقطه‌ی شهری و ده نقطه‌ی روستایی به روش تصادفی به عنوان نمونه‌ی موردی انتخاب شده و با توجه به نسبت جمعیت نقاط شهری و روستایی، تعداد 185 پرسش‌نامه در نقاط شهری و تعداد 215 پرسش‌نامه در نقاط روستایی توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. با توجه به نوع متغیرها از دو آزمون T-Test مستقل و آزمون هم‌بستگی پیرسون استفاده شد. همچنین دین‌داری در این تحقیق در پنج بعد (فکری، اعتقادی، مناسکی، تجربی و پیامدی) و سرمایه‌ی اجتماعی در چهار بعد (اعتماد عمومی، اعتماد رسمی، مشارکت عمومی و مشارکت رسمی) بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که از لحاظ ابعاد دین‌داری و سرمایه اجتماعی، تفاوت معناداری میان نقاط شهری و روستایی وجود دارد. همچنین تأثیر دین‌داری بر افزایش سرمایه‌ اجتماعی در نقاط روستایی، بیش‌تر از نقاط شهری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Approach of Cultural Geography to the Role of Religion in Social Capital

نویسندگان [English]

  • J. Mohammadi 1
  • M. Evazlou 2
  • D. Eyvazlou 3
  • F. Rezaei 4
چکیده [English]

Social capital has been considered as one of the most important social issues and potential of people power by many scholars. According to many experts, it is one of many factors that play a role in increasing the social capital of the community, religious people. This study examines the role of religion in social capital will be discussed. This is a comparative study between urban and rural areas and between the two communities in Kouhdasht city social capital and its effect on increasing religiosity is analyzed. This paper describes research methods - analysis and documentation methods for data collection and field use. Thus, a total of 400 questionnaires were collected and prepared in urban, rural areas, and Kouhdasht. For data analysis, it was performed using SPSS statistical software. Depending on the parameters of the Pearson correlation test was used to test and independent T-Test. Also in this study, the five dimensions of religiosity (intellectual, doctrinal, ritual, experiential and outcome) and social capital in four dimensions (trust, confidence, official, public participation and informal participation) has been studied. The results indicate that the religious dimensions of social capital, there are significant differences between urban and rural areas. The impact of religion on social capital in rural areas than urban areas is increasing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Capital
  • Religiosity
  • Between City and Rural
  • Kouhdasht City
  1. احمدی، علی. 1384. جغرافیای فرهنگی، دو فصل­نامه معارف اسلامی و حقوق، شماره 19، پاییز 1383 تا تابستان 1384.
  2. افشانی، سید علیرضا؛ سمیه فاضل نجف‌آبادی؛ محمد حیدری و محمد نوریان نجف‌آبادی. 1389. پژوهشی در باب رابطه دین­داری و اعتماد اجتماعی، فصل­نامه علوم اجتماعی، شماره 49.
  3. انوری، حمیدرضا. 1373. پژوهشی راجع به تقدیرگرایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
  4. پناهی، محمد‌حسین و فریبا شایگان. 1386. اثر میزان دین­داری بر اعتماد سیاسی، فصل­نامه علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبایی)، شماره 37، تهران، بهار 86.
  5. پوراحمد، احمد. 1386. قلمرو و فلسفه­ جغرافیا. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
  6. تری، جردن و لستر راونتری. 1380. مقدمه‌ای بر جغرافیای فرهنگی. ترجمه سیمین تولایی و محمد سلیمانی. تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  7. حشمت یغمایی، محمدتقی. 1380. دین­داری نوجوانان و عوامل مؤثر برآن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
  8. ربانی، رسول و زهرا طاهری. 1388. تبیین جامعه­شناختی میزان دین‌داری و تأثیر آن بر سرمایه­ی اجتماعی در بین ساکنان شهر جدید بهارستان اصفهان، مجله­ی علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان 88.
  9. شریفی، طاهر. 1387. اعتماد اجتماعی و آموزه‌های دینی. پژوهش­نامه اعتماد اجتماعی. تهران، انتشارات مرکز راهبردی تشخیص مصلحت نظام.
  10. شکویی، حسین. 1365. جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی اجتماعی شهر. انتشارات جهاد دانشگاهی.
  11. فصیحی، امان‌اله. 1386. دین و سرمایه­ی اجتماعی، مجله­ی معرفت، سال شانزدهم، شماره 123.
  12. فوکویاما، فرانسیس. 1379. پایان نظم: بررسی سرمایه­ اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلام توسلی، تهران، نشر جامعه ایران.
  13. قادری، طاهره. 1378. مکتب نوسازی و معضل تبیین و تغییر و توسعه. ماه­نامه سیاسی- اقتصادی اطلاعات. شماره 141-142.
  14. قاسمی، وحید و زهرا امیری اسفرجانی. 1390. تبیین جامعه­شناختی تأثیر دینداری بر سرمایه­ اجتماعی درون­گروهی (مطالعه­ موردی شهر اصفهان)، مجله­ی جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و دوم، شماره دوم، تابستان 1390.
  15. کلانتری، خلیل 1387. پردازش و تحلیل داده هادر تحقیقات اجتماعی – اقتصادی (با استفاده از نرم افزار SPSS)؛ فرهنگ صبا؛ تهران.
  16. کلمن، جیمز. 1377). بنیادهای نظریه­ی اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
  17. کیانی هفت رنگ، کیانوش. 1368. بحثی پیرامون رابطه­ شهر و روستا در قرن بیست و یکم، مجله­ رشد آموزش جغرافیا، شماره 20.
  18. کلمن، جیمز. 1377. بنیادهای نظریه­ی کنش. ترجمه منوچهر صبوری. تهران، نشر نی.
  19. معیدفر، سعید و صادق‌اکبری. 1386. مناسبات روستا با شهر و اثرات توسعه­ای آن (مطالعه موردی: شهرستان ساوجبلاغ)، نشریه علوم جغرافیایی، جلد 6، شماره 8 و 9.
  20. ملاحسنی، حسین. 1381. بررسی رابطه­ی میزان سرمایه­ی اجتماعی و نوع دین­داری در بین دانش­آموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  21. موحد، مجید و احمد نوبخت. 1387. رابطه دین­داری و گرایش به جهانی شدن در میان کارکنان منطقه­ی ویژه انرژی پارس، مجله­ی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و هفتم، شماره اول، بهار 1387.
  22. نازک­تبار، حسین؛ محمدجواد زاهدی و هوشنگ نایبی. 1385. نقش دین­داری در ممانعت از بزه­کاری جوانان شهر تهران، فصل­نامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 22.
  23. ولکاک، مایکل و دیپا نارایان. 1384. سرمایه­ اجتماعی و تبعات آن برای نظریه توسعه، پژوهش و سیاست‌گذاری، سرمایه­ اجتماعی؛ اعتماد، دموکراسی و توسعه. گردآورنده: کیان تاج­بخش، ترجمه­ افشین خاکباز و حسن پویان. تهران، انتشارات شیرازه.
  24. ویلم، ژان پل. 1377. جامعه­شناسی ادیان. ترجمه­ عبدالرحیم گواهی. تهران، انتشارات تبیان.
  25. همیلتون، ملکم. 1377. جامعه­شناسی دین. ترجمه محسن ثلاثی. تهران، نشر تبیان.

26.Alesina, A. and La Ferrara, E. 2000. "Participation in Heterogeneous communities", The Quarterly Journal of Economics, 115: 847-904.

27.Bourdieu. P. 1986. The Forms of Capital. In J. Richardson (ed.) Handbook of Theory and Research for sociology of education. N.Y. Greenwood Press.

28.Candland, C. 2000. "Faith as social capital: Religion and community development in southern Asia", Policy Sciences, 33.

29.Ellwood, A. 1993. "The Social Function of Religion", The American Journal of Sociology. Vol. 19. PP 289- 307.

30.Greeley, A. 1997. "The Other Civic American, Religion and Social Capital", the American Prospect, 32.

31.Johnson R. Byron, and Jang, S.J. 2004.. Explaining Religious Effects on Distress Among African Americans. Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 43, pp. 239-260.

32.Kishimoto, H. 1961. An Operational Definition of Religion, Numen Vol 8, Fasc 3.PP 239-309.

33.Yeung, A. Birgitta. 2004. An Intricate Triangle- Religiosity, Volunteering, and Social Capital: The European Perspective, the Case of Finland. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, Vol. 33, pp. 401-422.

34.Jerve, Morten, A.L.F. 2001. Rural- urban linkages and poverty analysis. www. Undp.org