بررسی روند توسعه درون شهری با تاکید بر تغییرات تراکم و کاربری اراضی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه زنجان

2 کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه زنجان

3 کارشناس‌ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده

در دهه‌های اخیر برنامه‌ریزان و مدیران شهری به منظور مقابله با گسترش پراکنده وار شهرها، از یک جهت و از جهت دیگر برای احیاء بافت فرسوده و قدیمی مرکز شهر، پیکان رشد و توسعه‌ شهر را به طرف این مناطق نشانه رفته‌اند. این روند بازگشتی یا توسعه‌ی درونی، شهرها را هرچه بیشتر به توسعه پایدار شهری نزدیک می‌کند. احیاء مراکز شهری نیازمند ایجاد تغییر و تحول به‌ویژه تحول در تراکم و کاربری زمین شهری است. عموماً چگونگی تغییرات تراکم و کاربری اراضی شهری، منعکس‌‌کننده تصویری گویا از نظر سیمای شهری است. در این تحقیق با استفاده از تغییرات دو شاخص تراکم و کاربری اراضی به بررسی روند توسعه درونی در بخشی از بافت فرسوده شمالی مرکز شهر زنجان پرداخته شده است. دوره مورد بررسی بین سال‌های 1375-1388 است. برای بررسی روند فوق از تغییرات کاربری اراضی و اطلاعات پایه‌ای پروانه‌های ساختمانی صادره در این دوره استفاده شده است. با بهره‌گیری از روش Crosstab برای ارزیابی روند تدریجی تغییرات، نتیجه به‌دست آمده حاکی از آن است که شرایط ایجاد شده در شهر در دوره مورد بحث، با شاخص‌های توسعه درونی، سازگاری‌های لازم را دارا است. اما به‌دلیل مشکلات و موانع موجود بر سر راه تسریع فعالیت‌ها، توسعه درونی دارای یک روند تدریجی و آهسته در بافت فرسوده شهر زنجان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on the Process of Brownfield Redevelopment with an Emphasis on the Change in Density and Land Uses Case Study: The old Texture’s North of Zanjan (1375-1388)

نویسندگان [English]

  • M. Ahadnejad Raveshti 1
  • L. Ahmadi 2
  • A. Shami 3
  • T. Heydari 4
چکیده [English]

In recent decades, in order to confront with the sporadic development of cities as well as to revitalize the old textures of the city centers, the city managers have turned their attentions towards these parts of the cities. These recursive or Brownfield redevelopments make the cities closer to a stable development process. Developing city centers, demands a significant change especially in the density and land use. In general, the density and land use changes reflects a clear picture of the city. In this research work, by investigating the changes in these two indices, the process of brownfield redevelopment of a part of old texture’s north in Zanjan is studied. The time period for this study is 1996-2009.To this goal some basic data on land use changes and the issued construction licenses have been used.Using an analytical model(crosstab)to evaluate the step-by-step changes, the results indicate that the resulting city conditions reasonably coincide with indices of the Brownfield redevelopment. Due to some obstacles and problems, however, these developments have occurred under a slow pace in the mentioned part of the city.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brownfield Redevelopment
  • land use
  • Density
  • Crosstab Model
  • old texture
  • Zanjan
-آرمانشهر مهندسین مشاور معمار و شهرساز. ۱۳۸6. طرح تفصیلی زنجان، سازمان مسکن و شهرسازی استان زنجان، جلد اول.
2-آرمانشهر مهندسین مشاور. 1388. بافت فرسوده شهر زنجان، جلد اول و دوم.
3-اصل ۱۲۳ قانون ‌اساسی (قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن)، (مصوب ۲/۳/۱۳۸۷) در نامه‌ رئیس مجلس شورای اسلامی (جناب آقای غلامعلی حداد عادل)، (۱۳۸۷)، به شماره ۱۴۹۰۱/۶۹۱ تاریخ ۶/۳/۱۳۸۷ به رییس محترم جمهور جناب آقای احمدی‌نژاد.
4-آیینی، محمد. ۱۳۸۸. ارتقای بهره‌وری زمین شهری، ره‌آورد بهسازی و نوسازی بافت فرسوده‌ی شهری، (فصل‌نامه اقتصاد مسکن)، شماره ۳۹.
5-آیینی، محمد ۱۳۸۷. توسعه‌ درونی شهرها، روزنامه همشهری
6-احدنژاد روشتی، محسن. 1379. ارزیابی و مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای چند زمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی، رساله کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
7-احد نژاد روشتی، محسن. 1388. مدل‌سازی آسیب پذیری شهرها در برابر زلزله، نمونه موردی شهر زنجان رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران.
8-توکلی‌نیا، جملیه، محمدی، علیرضا. 1388. فرسایش کالبدی- کارکردی در بافت مرکزی شهرها اهداف و اصول راهبردی بهسازی، نوسازی و بازسازی مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر زنجان، پژوهش‌های دانش زمین، سال اول، شماره 1، بهار 1389.
9-حکمت نیا، حسن. 1389. برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهر بهاباد با استفاده از الگوی تحلیلSWOT  .فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی شماره دوم، زمستان 1389.
10-حبیبی، محسن و مقصودی، ملیحه. 1384. مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران
11-حیدری، جهانگیر، سلیمانی، محمد. 1391. توسعه درون‌شهری، انتشارات آذرخش
12-زیاری، کرامت‌اله، بشارتی‌فر، صادق، رشیدی‌فرد، سیدنعمت‌اله. 1389. ارزیابی کاربری اراضی دهدشت، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط،شماره 10
13-شراینی، حسین. 1382. ساماندهی مکان، انتشارات دانش آفرین.
14-ضرابی، اصغر.، غلامی بیمرغ، یونس.، موسوی، سیدعلی. 1388. بررسی کاربری اراضی شهر نورآباد ممسنی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجله مطالعات و پژوهش‌های منطقه‌ای، سال اول، شماره اول، تابستان 1388.
15-عباس‌زاده، محمد. ۱۳۸۵. ارزیابی آثار افزایش تراکم ساختمانی بر محیط شهری زنجان، نمونه موردی محلات داوود قلی، اعتمادیه، پایین‌کوه. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد شهرسازی، راهنما: محمدرضا پورمحمدی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
16-عزیزی، محمدمهدی. 1388. نقش و جایگاه تراکم ساختمانی در توسعه شهری، مجموعه مقالات اولین سمینار ساخت ‌و ساز در پایتخت.
17-عندلیب، علیرضا. 1389. اصول نوسازی شهری، رویکردی نو به بافت‌های فرسوده،چاپ اول، نشر آذرخش.
18-عبدی، محمدعلی.، مهدی‌زادگان، سیما. 1389. توسعه درون‌شهری، گزارش تحقیقاتی، چاپ اول، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
19-فخر احمد، سیدمهدی. 1384. برنامه‌ریزی توسعه آتی شهر با تاکید بر تعیین کاربری اراضی بلااستفاده درون‌شهری ،پایان‌نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه تربیت مدرس تهران.
20-قربانی، رسول. 1383. رساله دکتری با عنوان تراکم و ساماندهی فضاهای شهری، مطالعه موردی شهر تبریز، راهنما: محمدرضا پورمحمدی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
21-معاونت امورمسکن و ساختمان ۱۳۸۶. تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶، نامه‌ وزیر مسکن و شهرسازی (جناب آقای محمدسعیدی کیا) به روسای سازمان‌های مسکن و شهرسازی استان‌ها.
22-مشکینی، ابوالفضل، حیدری، تقی، احدنژاد، محسن. 1389. بازیافت زمین در بافت فرسوده با رویکرد تأمین نیاز مسکن شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان)، مجله فضای جغرافیایی، شماره 32، زمستان 1389.
23-مهدوی، مسعود 1377. اصول و مبانی جغرافیای جمعیت، تهران، نشر قومس.
24.Adams, D., and Watkins, C. 2002. Greenfield, brownfield Housing development European urban and regional research center, Black wall publishing
25.Fanfang, C. 2007. Recovering urban land: A framework to improve brownfield redevelopment practices, case of Shenzehen, China, international institute for Geo – information science and earth observation Enscheda, the Netherlands
26.Gareth, Th. 2008. Brownfield regeneration, published in the Encyclopedia of earth.
27.Richard C. Hula. 1999. An Assessment of Brownfield Redevelopment Policies: The Michigan Experience.published by The Price water house Coopers Endowment for The Business of Government.
28.RCI Consulying Gsp group. 2006. Brownfield redevelopment strategy
29.Shannon, Van Zandt. 2010. Brown fields Redevelopment for Affordable Housing. Plan 656 Housing and Community PRATIK MHATRE.
30.Vermont small business development center. 2010. Vermont brownfield redevelopment Handbook.
31.Westphal M., Lynne, M., Levengood, Jeffrey, W., Alaka, S., Stotz, D. and Douglas, F. 2005. Brownfield Redevelopment: a Hidden opportunity for conservation biology. Policies for Managing Urban Growth and Landscape Change: A Key to Conservation in the 21st Century.
32.www.zanjan.ir