مکان یابی ساختمان‌های بلندمرتبه با تاکید بر نظریه رشد هوشمند شهری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی شهری دانشگاه فردوسی، واحد بین الملل

چکیده

امروزه سیاست‌های شهرنشینی از الگوی رشد افقی به سمت رشد هوشمند تغییر کرده است که به ایده شهر فشرده  منجر می‌شود. بلند مرتبه سازی به‌عنوان یکی از روش‌های ساخت شهر‌های فشرده، برای استفاده حداکثر از فضا و منابع محدود، بسیار مورد توجه مدیران شهری قرار گرفته است. اما عدم توجه به معیارها و ضوابط لازم برای مکان یابی صحیح این ساختمان‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلات متعددی در مناطق شهری و آینده شهرها گردد. لذا هدف این مقاله شناسایی معیارهای موثر در مکان یابی ساختمان‌های بلندمرتبه منطقه 9 شهرداری مشهد با تاکید بر اصول نظریه رشد هوشمند شهری از جمله ایده شهر فشرده، کاربری ترکیبی، حفظ فضای باز و در نهایت بررسی پتانسیل منطقه به لحاظ بلندمرتبه سازی می‌باشد. لذا با استفاده از روش اسنادی و میدانی، 9 معیار در دوگروه کالبدی- فضایی و کیفیت محیطی برای بررسی مکان‌های مناسب جهت بلندمرتبه سازی انتخاب شده است. همچنین از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP به‌عنوان ابزار تعیین وزن معیارها و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS به عنوان ابزار تلفیق، تحلیل و نمایش داده‌های مکانی در فرایند مکان یابی، استفاده شده است. از سطح کل منطقه (45617 قطعه) تعداد 1747 قطعه با مساحت 100 هکتار  به ترتیب در اولویت‌های اول و دوم، برای بلندمرتبه سازی پیشنهاد شده است. اما محدوده‌های پیشنهادی با آنچه در حال وقوع می‌باشد، متفاوت بوده و فرضیه مقاله مبنی بر عدم بکارگیری اصول و معیارهای مبتنی بر ایده شهر فشرده و متراکم، مورد تایید قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Locating of High-Rise Buildings with Emphasis on Smart Growth Theory

نویسندگان [English]

  • m.r. Rahnama 1
  • F Razzaghian 2
1
2
چکیده [English]

Nowadays, policies of urbanization have changed from horizontal growth pattern to smart growth that lead to the concept of compact city. Building high-rise structures as one of the compact city parts have been considered by city managers to maximum use of limited space and resources. But lack of consideration to criteria and principles of correct locating this kind of buildings can lead to problems to the future of cities .So, The aim of this article is to identify effective criteria in locating high-rise buildings in District 9 of Mashhad with emphasis on smart growth such as the idea of compact city, mixed land use, preserve open space and finally survey the region's potential in terms of building high-rise structures. Therefore, by using document and field research method 9 criteria on two physical - spatial and environmental qualities has been selected for suitable positions of this kind of buildings. Also The Analytical Hierarchy Process (AHP) as a tool to determine the weight of criteria and Geographic Information Systems (GIS) as a tool to collate, analyze and display spatial datain the process ofpositioningis used.  From the whole surface area (45,617 pieces) the number of1747 pieces with a total area of 100 hectares is proposed respectively in the first and second priorities for high buildings. But the proposed boundaries is different with current situation and the hypothesis based on lack of proper attention to the principles and criteria of compact city, has been approved.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • AHP
  • District 9
  • High- rise building
  • Idea of compact city
  • Mashhad

مراجع

1-   آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله، استاندارد 84-2800، 1390. مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، ویرایش سوم.
2-   امیدوار، محمدحسن. 1389. بررسی نقش بلندمرتبه سازی مجتمع‌های مسکونی در توسعه پایدار نمونه موردی مجتمع بلندمرتبه فیروزه بانک ملی مشهد، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استادراهنما: دکتر محمد اجزاء شکوهی، استاد مشاور: دکتر محمد رحیم رهنما، دانشگاه فردوسی مشهد.
3-   بمانیان، محمدرضا. 1377. بررسی عوامل موثر بر شکل گیری ساختمان‌های بلندمرتبه در ایران، پایان‌نامه دکتری گرایش معماری،دانشگاه تهران.
4-   حسین‌زاده دلیر، کریم. 1378. فرایند توسعه شهری و تئوری شهر متراکم، اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، تبریز: شهرداری تبریز.
5-   حسینعلی‌پور، مجتبی. 1380. شناخت، بررسی و دسته‌بندی مشکلات مرتفع سازی در ایران، دومین همایش بین المللی ساختمان‌های بلند، تهران، دانشگاه علم و صنعت.
6-   رهنما، محمدرحیم و رزاقیان، فرزانه و آقاجانی، حسین و توانگر، معصومه. 1390. پژوهشی پیرامون امکان سنجی ایجاد و مدیریت پایگاه داده‌های مکانی شهرداری منطقه نه مشهد، طرح پژوهشی، گروه برنامه‌ریزی شهری، جهاد دانشگاهی مشهد.
7-   رهنما، محمدرحیم و عباس‌زاده، غلامرضا. 1387. اصول، مبانی و مدل­های سنجش فرم کالبدی شهر، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
8-   رهنما، محمدرحیم و عباس‌زاده، غلامرضا. 1385. مطالعه تطبیقی سنجش درجه پراکنش/ فشردگی در کلان‌شهرهای سیدنی و مشهد، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 6.
9-   سعیدنیا، احمد. 1383. کاربری زمین شهری، جلد دوم، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
10- شهرداری مشهد. 1390. سالنامه آماری شهر مشهد، معاونت برنامه­ریزی و توسعه شهرداری مشهد.
11- عادلی،زینب، سردره، علی‌اکبر. 1390. مکان‌یابی ساختمان‌های بلند مسکونی در قزوین با استفاده از فرایند سلسله مراتبی، سومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری.
12- فرهودی، رحمت ا...، محمدی، علیرضا. 1380. تاثیر احداث ساختمان‌های بلندمرتب بر کاربری‌های شهری مناطق 1،2 و 3 تهران، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 41.
13- قبادیان، وحید. 1384. بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
14- کسمایی، مرتضی. 1385. اقلیم و معماری، چاپ چهارم، تهران، نشر خاک.
15- مرکز آمار ایران. 1390. نتایج سرشماری عمومی سال 1390، تهران: مرکز آمار ایران.
16- مقررات شهرسازی و معماری و طرح‌های توسعه و عمران مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، 1388. تهران: انتشارات توسعه ایران.
17- مقررات ملی ساختمان، مبحث چهارم، الزامات عمومی ساختمان، 1387. وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان.
18- مهندسین مشاور شهرساز و معمار پارت، 1380. منطقه‌بندی و تعیین محدوده‌های دارای پتانسیل برای بلندمرتبه سازی در شهر مشهد، شهرداری مشهد.
19- مهندسین مشاور مهرازان. 1372. طرح جامع شهر مشهد، اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی.
20- ناطقی الهی، فریبرز، 1375. رفتار و طراحی ساختمان‌های بلند، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران.
21- منصور، جهانگیر. 1387. مجموعه قوانین و مقررات مربوط به استان، شهر، شهرستان، روستا و شهرداری، تهران، انتشارات دیدار.
22- واتسون، دانلد و لبز، کنت. 1384. طراحی اقلیمی اصول نظری و اجرایی کاربرد انرژی در ساختمان، ترجمه: وحید قبادیان و محمد فیض مهدوی، چاپ ششم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
23.Barney, G.C. 2003. Vertical Transportation in Tall Buildings, Elevator World.
24.Giuliani, Rudolph, W., Tormenta, Luis M., Burton, M., Brown, H., Bell, F., and Woodner, A. 1999. High Performance Building Guidelines, City of New York, Department of Design and Construction.
25.Hok Architects Corporation, 2006. Design Criteria for Review of Tall Building Proposals, City of Toronto.
26.Jenks, M. and Burton, E. 1999. The Compact City A Sustainable Urban Form, London.
27.Litman, T. 2005. Evaluating Criticism of Smart Growth, Victoria Transport Policy Institute, (http://www.vtpi.org).
28.Smart Growth Network (SGN), 2002. About smart growth, http://www.smartgrowth.org/about.
29.VTPI, 2005. Online TDM Encyclopedia, Victoria Transport Policy Institute, (www.vtpi.org).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار