بررسی رابطه‌ بین سرمایه‌ اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم‌اجتماعی و سیاسی، دانشگاه گلستان

2 دانشگاه گلستان

3 جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه گلستان

چکیده

کیفیت زندگی، از مقولات اجتماعی بسیار مهم است که هم چون شاخص‌های مهم اقتصادی از جمله تورم، تولید ناخالص ملی، میزان اشتغال و... در میزان توسعه‌یافتگی کشورها نقش بزرگی را ایفا می‌کند. این مفهوم، به خصوص، در ارتباط تنگاتنگی با سرمـایه‌ ‌اجتمـاعی قـرار دارد. این ارتبـاط می‌تواند دروازه‌ ورود مفهوم سرمایه‌ اجتماعی به برنامه‌ریزی شهری باشد. موضوع اساسی در این زمینه، رابطه‌ سرمایه اجتماعی با کیفیت‌ زندگی در مناطق شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی‌- تحلیلی بوده که برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است. ابزار سنجش مفاهیم، پرسش‌نامه محقق که اعتبار آن با روش اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأئید قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه‌ی ساکنان شهر گرگان که 343977 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 363 نفر تعیین شده است. نمونه‌ها به روش تصادفی سیستماتیک از دو محله گرگانپارس و کوی انقلااب انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تحلیل داد‌ه‌ها از روش‌های آماری[1] توصیفی و استنباطی و از آزمون‌های آماری متناسب با سطح سنجش متغیرها استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که بین سرمایه‌ی اجتماعی و ابعاد آن (اعتماد، مشارکت و روابط اجتماعی) با کیفیت زندگی در سطح اطمینان 99 درصد رابطه‌ی معناداری وجود دارد. این رابطه با کنترل ناحیه، جنسیت، گروه سنی و سطح تحصیلات همچنان باقیمانده و در سطح اطمینان بالا (99 درصد) معنی‌دار است. بر این اساس می‌تـوان گفت که کیفیت زندگی و ابعـاد متعدد آن (کالبدی-زیست‌محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی درمانی) متأثر از سرمــایه‌ی اجتمــاعی می‌باشند. نتایج تجربی اینپژوهش نشان داده است که سطوح بالاتر سرمایه‌ اجتماعی سبب می‌شود که شاخص‌های کیفیت زندگی بهبود یافته و در ادامه افزایش سطح کیفیت زندگی، خود سبب بهبود و توسعه‌ روابط جمعی مبتنی بر اعتماد، مشارکت و تعامل در جامعه می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relation Between Social Capital & Quality of Life in Civic Areas

نویسندگان [English]

  • GH.R. Khoshfar 1
  • A.R. Khajehshahkoohi 2
  • SH. Karami 3
  • R. Bargahi 3
چکیده [English]

The standard of living is considered as one of the most important social issues. This is like key economic indices.  Such as gross, it is national product which plays a crucial role to increase the rate & level of development, employment & so on across countries of the world. The principle topic on this issue is the relation between the social capitals with the standard of living in city areas. The research method was close to descriptive-analytical kind. The questionnaire’s tool of evaluating the concepts proved the concepts’ validity correct through the “Apparent Credit” approach. It also proved its reliability correct through the use of “Cronbahch’s Alpha Coefficient”. The population contains the entire 343977 residents of the city of Gorgaan & the volume of sample appeared to be 363 individuals. The findings showed that there is a meaningful relation between the social capital & its dimensions with the standards of living. The relations remain the same with the presence & entering of factors like control of region, gender, age bracket & education level, &keeps its meaningfulness at the same high confidence level. Based on this, it can be cited that the standard of living & its multiple dimensions (structural environmental, social – cultural, economic, hygienic & health care) all are under the influence of social capital. The experimental results of the research have revealed that the higher the level of social capital, the more optimum the standard of living indices will be. Consequently it is suggested that the element of social capital and its key role in quality development of civic neighborhood should be considered and appreciated by authorities when planning and making policy for civic and municipal-related procedures.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Capital
  • Trust
  • participation
  • Quality of Life
  • Gorgan
اسماعیلی، رضا. 1385. بررسی شاخص­های توسعه­ی اجتماعی و سطح بندی آن در شهرستان­های استان اصفهان، پایان­نامه دکتری، استاد راهنما: دکتر فریدون وحیدا، دانشگاه اصفهان، دانشکده­ علوم انسانی.
2-براتی، ناصر و یزدان­پناه شاه­آبادی. 1390. بررسی ارتباط مفهومی سرمایه­ی اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری (نمونه موردی: شهر جدید پردیس)، جامعه­پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره اول، بهار و تابستان 1390.
3-خوارزمی، شهین دخت. 1383. کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران، روزنامه­ دنیای اقتصاد.
4-خوش­فر، غلامرضا. 1387. بررسی تأثیر سرمایه­ی اجتماعی بر مشارکت سیاسی. رساله­ی دکتری جامعه‌شناسی، به راهنمایی: دکتر محمدحسین پناهی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده­ی علوم اجتماعی.
5-دورکیم، امیل. 1381. درباره­ تقسیم کار اجتماعی. ترجمه باقر پرهام. تهران، نشر مرکز.
6-غفاری، غلامرضا. و نازمحمد، اونق. 1385. سرمایه­ اجتماعی و کیفیت زندگی، مجله­ مطالعات اجتماعی ایران، شماره 1، تهران.
7-غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا. 1388. کیفیت زندگی، شاخص توسعه اجتماعی­. تهران، انتشارات شیرازه.
8-فوکویاما، فرانسیس. 1379. پایان نظم (سرمایه­ اجتماعی و حفظ آن)­. ترجمه­ غلام­عباس توسلی. تهران، انتشارات جامعه­ ایرانیان.
9-کرد زنگنه، جعفر. 1381.. بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سالمندان و عوامل موثر بر آن. رساله­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
10-کلمن، جیمز. 1377. بنیادهای نظریه­های اجتماعی. ترجمه­ی منوچهر صبوری. چاپ اول، تهران، نشرنی.
11-لطفی، صدیقه. 1388. مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه­ریزی شهری، فصل­نامه علمی و پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره چهارم، پاییز.
12-لینچ، کوین. 1381. تئوری شکل شهر، ترجمه سیدحسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
13-ماجدی، سیدمسعود. و لهسایی­زاده، عبدالعلی. 1385. بررسی رابطه­ بین متغیرهای زمینه­ای، سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی، فصل­نامه روستا و توسعه، سال 9، شماره 4، تهران.
14-محمدی، حسین.، تعالی‌مقدم، آزاده. و بستام، مرتضی. 1390. برآورد سرمایه­ اجتماعی در مناطق مختلف شهر مشهد و ارائه­ی راه­کارها جهت ارتقای آن در راستای وظایف شهرداری، فصل­نامه­ی مدیریت شهری، ویژه‌نامه­ شماره­ی بهار و تابستان.
15-موسوی، میر­نجف و کشکولی، باقری، علی. 1391. ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت، مجله­ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال سوم، شماره نهم، تابستان.
16-نوغانی، محسن.، اصغرپور ماسوله، احمدرضا، صفا، شیما. و کرمانی، مهدی. 1388. کیفیت زندگی شهروندان و رابطه­ی آن با سرمایه­ اجتماعی در شهر مشهد، مجله­ علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، بهار و تابستان.
17-همتی، رضا. 1386. سرمایه­ اجتماعی، چالش­های روان­شناختی و ابزارهای اندازه­گیری، همایش سرمایه­ی اجتماعی و توسعه­ی اقتصادی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش سازمان مدیریت و برنامه­ریزی.
 
18.Baldwin, Sally, Christine Godfrey and Carol Propper 1992. Quality of Life: Perspectives and Policies, Routledge.
19.CEMI, 1997. The nall report on the system of statistical indicators of the quality of life of population, Decision Support and Forecasting Center, Moscow, CEMI.
20.Eckersley, R. 1999. Quality of Life in Australia (An analysis of Public Perceptions), National center for Epidemiology and Health, September, ISSN 1322-5421.
21.Grootaert, C. and Bastelaer, T. 2008. “Introduction and overview”. in:Grootaert nd Bastelaer. T (eds), The role of social capital in development.Cambridge: Cambridge University Press.
22.Kamp Irene van, Leidelmeijer Kees, Marsman Gooitske and Hollander Augustinus de 2003. Urban Environmental Quality and Human Well-being towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts,
23.Nillson, J., et al. 2006. “Social capital and quality of life in the old age”. Journal of Aging and Health. 18(3):434-419.
24.Noll, H. 2002. “Towards a European System of Social Indicators: Theoretical Framework and system architecture”, Social Indicator Research, Vol. 58.
25.Putnam, R.D. 2000. Bowling alone: the collapse and revival of American community­. New York: Touchstone books
26.Sabatini, F. 2005. Social Capital as Social Networks: a Net Framework for Measurement, Working Paper No.83. Department of Public Economics, University of Rome La Sapienza.