ارزیابی واگذاری عرصه های طبیعی تولید علوفه به بهره برداران روستایی حوزه آبخیز گلندرود

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم مرتع دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

واگذاری عرصه‌های طبیعی تولید علوفه بصورت طرح‌های مدون علمی می‌تواند در معیشت روستانشینان نقش بازی کرده و ارزیابی این طرح ها کمک قابل توجهی به برنامه‌ریزان در جهت مشارکت بیشتر بهره-برداران روستایی نموده و منجر به حفظ و احیاء عرصه های طبیعت می‌شود. هدف این مطالعه بررسی اثرات واگذاری عرصه‌های طبیعی به بهره‌برداران روستایی در قالب طرح‌های مدون علمی از دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان می‌باشد. روش انجام این پژوهش به‌صورت پیمایشی است. تعداد نمونه آماری این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران و با روش تصادفی از 37 بهره‌بردار حاظر در سامان‌های عرفی و 40 کارشناس تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن و تحلیل رگرسیونی از نرم افزار‌ SPSS نسخه 16 انجام شد. نتایج نشان داد که بین متغیر موفقیت واگذاری عرصه‌های طبیعی تولید علوفه به بهره‌برداران در قالب طرح‌های مدون با متغیرهای مستقل آموزش بهره‌برداران، بالا بردن توان اقتصادی بهره‌برداران ( از طریق اصلاح و احیاء مراتع، از طریق تلفیق زراعت و دامداری و از طریق کمک‌های جنبی بلاعوض) در سطح احتمال 01/0 معنی‌دار است. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان می‌دهد که متغیرهای مستقل ذکر شده، 74 درصد عوامل مؤثر بر میزان موفقیت واگذاری عرصه‌های طبیعی تولید علوفه به بهره‌برداران روستایی را تبیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The assessment of forage growing natural areas dedication to Golandrood watershed rural stakeholders

نویسندگان [English]

  • habibeh hoseini 1
  • maryam dashti 3
چکیده [English]

Forage growing natural areas dedication to villagers in the framework of codified scientific plans could play an important role in the livelihood of villagers and the assessment of this plans result in noticeable help to planners to obtaining participation of rural stakeholders and will led to natural areas conservation. This study aimed to assess the effect of natural areas dedication to rural stakeholders in the framework of codified scientific plans from the standpoint of stakeholders and experts. This study was carried out based on survey methods. The number of samples was determined 37 stakeholders absent in rangeland ranches and 40 experts using the Cochran formula which have selected in random- categorizing method. Data analysis was performed using Spearman correlation coefficient and regression analysis in SPSS version 16. The results showed that the relation between the variables of: stakeholder's training, improving economic capability of stakeholder's family through rangeland improvement and restoration plans, improving economic capability of stakeholder's family through combination of cultivation and ranching and improving economic capability of stakeholder's family through granting credits with the level of success in forage growing natural areas dedication to rural stakeholders in the framework of codified scientific plan are statistically significant at the level 0.01. The results gained from multiple regression analysis by stepwise method show that mentioned independent variables, specified 79 percent of effective factors on the success of forage growing natural areas dedication to rural stakeholders. Despite the economic problems of stakeholders in natural areas, we recommend special attention to create jobs and attract young workers in participation of codified scientific plans. Despite the economic problems of stakeholders in natural areas, we recommend special attention to create jobs and attract young workers in participation of codified scientific plans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • codified plans
  • natural areas
  • participation of rural stakeholders

مراجع

  1. اسکندری، نگهدار. عسگر علیزاده و فاطمه مهدوی. 1387. سیاست­های مرتعداری در ایران. دفتر فنی مرتع، انتشارات پونه، 188ص.
  2. باژیان، غلامرضا. 1374. بهترین حالت بهره­برداری از مراتع حریم روستایی از دیدگاه دامداران روستایی. مجله پژوهش و سازندگی، دوره پنجم، شماره بیست و هفتم، 57-52.
  3. پاپلی یزدی، محمد حسین. مجید لباف خانیکی. 1379. مرتع نظام­های بهره­برداری. مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره پانزده، پیاپی پنجاه و هفت، 40-7.
  4. توکلی، حسین. محمد فیاض و مریم حسن­نژاد. 1392. بررسی عملکرد طرح­های مرتعداری استان خراسان رضوی با رویکرد دلفی فازی و مدل‌های تصمیم گیری چند معیاره. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد بیست و هفتم، شماره یک، 50-37.
  5. جلالی، محمد. عزت‌اله کرمی. 1385. تعیین عوامل مؤثر بر مشارکت مرتعداران در تعاونی­های مرتعداری استان کردستان. پژوهش و سازندگی، دوره چهارم، شماره هفتادم، 45-35.
  6. جوادی، اکبر. لیلا عرب فشافویه و صادق خلیلیان. 1388. تحلیل اقتصادی واگذاری مالکیت مراتع در قالب طرح­های مرتع­داری. فصلنامة علمی – پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد شانزدهم، شماره چهار، 516-505.
  7. حسینی­نسب، معصومه. 1389. بررسی رابطه بین نوع مالکیت مرتع و وضعیت بهره­برداری، (با تأکید بر مراتع ییلاقی شهرستان اراک). فصلنامه علمی- ژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد هفدهم، شماره یک، 179-166.
  8. حسی‌ پور، ابوطالب. 1372. بررسی ضرورت مشارکت و تعیین نیازهای آموزشی روستاییان دامدار و جنگل نشین برای حفاظت خاک و آبخیزداری در حوزه آبخیز رودخانه هراز آمل. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. استاد راهنما: اسماعیل شهبازی. دانشگاه تربیت مدرس تهران، 245 ص.
  9. خاتون­آبادی، احمد. امیر مظفر امینی و عبدالطاهر میرزاعلی. 1380. عوامل بازدارنده مشارکت دامداران در  احیای مراتع آق­قلا در استان گلستان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، دوره پنجم، شماره یکم، 54-39.
10. خلیقی، نعمت‌اله. بهاره چکشی. 1384. بررسی نقش عوامل اقتصادی روستاییان بر میزان مشارکت آنان در اجرای طرح­های اصلاحی عرصه­های طبیعی (حوزه آبخیز چهکند – شهرستان بیرجند). نشریه بیابان، دوره دهم، شماره یکم، 32-15.

11. خلیقی، نعمت­الله. تاج محمد حسن­قاسمی. 1380. بررسی میزان مشارکت دامداران در طرح­های مرتعداری. دومین سمینار مرتع و مرتعداری، دانشگاه تهران، 104-90.

12. رحیمی، هدایت الله. 1377. تعیین کارایی اقتصادی طرحهای مرتعداری اجرا شده و مقایسه آن با سایر مراتع. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام فارس، انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد سازندگی، 42 ص.

13. رمضانی، علی­رضا. 1377. ارزیابی خصوصی سازی مراتع در قالب طرح­های مرتعداری در استان فارس. پایان­نامه کارشناسی ارشد مرتعداری. استاد راهنما: صادق خلیلیان. دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، 71 ص.

14. سپهرفر، کاظم. 1374. عوامل مؤثر مشارکت در احیاء مراتع منطقه پایتخت گلزار شهرستان اندیمشک استان خوزستان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما: علی اکبر مهرابی. دانشگاه تربیت مدرس، 146 ص.

  1. سرمد، زهره. عباس بازرگان و الهه حجازی. 1383. روش تحقیق در علوم رفتاری. چاپ هشتم، تهران، انتشارات آگاه. 324 ص.
16. عباسی، قلی. 1375. بررسی موانع و مشکلات اجرای طرح‌های مرتعداری در استان مرکزی. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد استان مرکزی، بخش تحقیقات اقتصادی-اجتماعی.

17. عبدالله­پور، مصطفی. 1376. چرا و چگونه باید زمینه­های مناسب سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی را در مرتع فراهم نمود. مجموعه مقالات اولین سمینار مرتع و مرتعداری در ایران، سازمان جنگل­ها و مراتع کشور- دانشگاه صنعتی اصفهان، 114-100.

18. میردامادی، سید مهدی و امیرحسین محبوبی. 1382. بررسی نیازهای آموزشی – ترویجی مجریان طرح­های مرتعداری در شهرستان دماوند. فصلنامه علوم کشاورزی، دوره نهم، شماره اول، 32-17.  

19. مظهری، محمد. حمیده خاکسارآستانه. 1388. بررسی تاثیر اجرای طرح­های مرتع­داری بر کارایی مراتع (مطالعه موردی استان خراسان رضوی). نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی ( علوم و صنایع کشاورزی). جلد بیست و سوم، شماره دوم، 20-12.

20. نور عینی، حسین. 1385. بررسی برخی عوامل مدیریت چرا در مراتع ییلاقی دو هزار تنکابن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی مرتعداری، استاد راهنما: نعمت‌اله خلیفی. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 70 ص.  

21. وزارت جهاد کشاورزی. 1392. آمارنامه کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی. جلد دوم. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. 387 ص.

22. Coelho, Vera Schattan. Arilson Favareto. 2008. Questioning the relationship between participation and development. World Development, 3(12): 2937-2952.

23. Cousins, Ben. 2000. Tenure and common property resource in Africa. In: tuolumne, C., Guan, J.F. evolving land right, policy and tenure in Africa.151-180.

24. Lambert David. Thomas Harris. 1999. Stochastic Dynamic Optimization and Rangeland Investment Decisions. Western Journal of Agricultural Economics, Vol 15, No 2, 186-195.

25. Smith, Mark. 2006. Community participation. available on:www.infed.org/community/b-compar.htm

26. Sserunkuma, Daniel. Chen Ford Runge. 1998. Rangeland degradation in Uganda: The Failures and Future of Privatization. Center for International Food and Agricultural Policy. University of Minnesota. USA, 24 p.

27. Stenseke, M. 2009. Local participation in cultural landscape maintenance: Lessons from Sweden. Land Use Policy, 26 (2): 214-223.

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 8، شماره 27
بهار 1397
صفحه 155-168

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار