ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار در منطقه خاورمیانه با تاکید برکشور ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران

2 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه علوم تحقیقات تهران، ایران

چکیده

امروزه مبحث توسعه‌ی پایدار به عنوان یکی از کلیدی‌ترین دغدغه‌های مهم در جامعه بشری مطرح می‌باشد به‌طوری‌که اکثر کشورهای جهان سعی می‌کنند در این زمینه پیشگام باشند. به‌همین منظور، اغلب این کشورها برای رسیدن به این مهم، دست به تغییر و تحولات در بعد جهانی می‌زنند. با توجه به اهمیت وضرورت توسعه پایدار کشورها وهمچنین لزوم توجه به این امر در کشور ما باید به عواملی که این توسعه را به همراه دارند اهمیت وتوجه کافی را داشت. این پژوهش با هدف بررسی جایگاه 16 کشور خاورمیانه از لحاظ وضعیت توسعه پایدار با استفاده از 32 شاخص توسعه پایدار با تاکید بر کشور ایران از سال 2006 تا سال 2012 تهیه شده است. نوع تحقیق کاربردی وروش آن نیز تحلیلی- مقایسه‌ای می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش ویکور(VIKOR) که یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره می‌باشد استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده در سال 2006 با توجه به شاخص‌های مورد مطالعه کشور تونس، کویت و مصر، در سال 2008 کشورهای کویت، تونس و ترکیه، در سال 2010 کشورهای مصر، ترکیه و ایران و در سال 2012 نیز به ترتیب کشورهای ترکیه، کویت و تونس در جایگاه‌های اول تا سوم قرار گرفته‌اند. همچنین با توجه به نتایج کشور ایران در سال 2006 در جایگاه چهارم، در سال 2008 با یک رتبه صعود در جایگاه چهارم، در سال 2010 نیز با یک رتبه صعود نسبت به سال 2008 در جایگاه سوم و بلاخره در سال 2012 با یک رتبه نزول دوباره در جایگاه چهارم در میان 16 کشور مورد مطالعه در خاورمیانه قرار گرفته است. همچنین با توجه به داده‌های بین‌المللی کشور ایران از لحاظ شاخص‌های؛ میزان گازهای گلخانه‌ای، میزان اشتغال و انرژی تجدید‌پذیر در سطح بین‌المللی وضعیت مطلوبی نداشته است که علت اصلی آن نیز افزایش بی‌رویه جمعیت و اقتصاد نفتی این کشور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation ofSustainableDevelopment Indicators in the Middle Eastwith an emphasisOn Country Iran

نویسندگان [English]

  • somayeh mohamadi 1
  • nobakht sobhani 2
چکیده [English]

TodayDiscuss of Sustainable development is as one of the most important issues in humansociety, So that most countries try to be a leader in this field. For this purpose,Most of these countries to achieve these important to make changes in world dimension.Given the importance and necessity of sustainable developmentCountriesand also necessity of more attention tothis issue in our country, would be adequate attention to the factors that are associated with this development.This research has been prepared with the aim of assessing the status of the 16 countries in the Middle EastIn terms of sustainable development statusby using 32 indicators of sustainable developmentwith an emphasis on Country Iran.Type of researchis functionaland methods It also analysis - comparison.For analysis of Information is used VIKOR method that is one of the methods Multi Criteria Decision Making.According to the results, In the years 2006, 2008, 2010 and 2012, according to under study indicators, which are located on the first and third positions, respectively, in Tunis, Kuwait , Egypt; Kuwait, Tunisia, Turkey; Egypt, Turkey, Iran and Turkey, Kuwait and Tunisia.Also according to the results,Country Iran is locatedInYear 2006 at fourth place,InYear 2008With one Rank climb in fourth place,InYear 2010AlsoWith one Rank climbcompared toYear 2008 infourth place,And finally inYear 2012With one Rank decline again in fourth place among 16 countries studied. Also according to the International Data, Country Iran is not good conditionin terms of indicators;Amount of greenhouse gases ,Employment rateAnd renewable energy at the international level, Which main reasonIsIncreasing population and oil economyof this country's.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sustainable development
  • Sustainability indicators
  • Middle Eastern countries
  • Vikor model
  1. آ.الیوت، جنیفر. 1378. مقدمه­ای بر توسعه پایدار در کشورهای درحال‌توسعه. مترجم؛ عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و حسین رحیمی، انتشارات توسعه روستایی، چاپ اول 1378.
  2. بحرینی، سید حسین و رضا مکنون. 1380. توسعه شهری پایدار، از فکر تا عمل، مجله محیط شناسی، شماره 27 (27)، 41-60.
  3. بدری، سیدعلی و عبدالرضا رکن­الدین افتخاری. 1382. ارزیابی پایداری: مفهوم روش. تحقیقات جغرافیایی، شماره 69.
  4. براهمن، جان.1381. توسعه مردم­گرا، مترجمین: عبدالرضا رکن­الدین افتخاری و مرتضی توکلی­­. تهران، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
  5. پورمحمدی، محمدرضا و نادر زالی. 1383. توسعه­ انسانی، چالش و چشم­اندازها (با نگاهی تحلیلی به شاخص­های توسعه­ انسانی در ایران). مجلة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، سال دهم، شماره 15، ویژه نامه­ی جغرافیا.
  6. جمعیت و مساحت­های کشورها. 1393. سایت آفتاب زمان دسترسی 1393: لینک دسترسی: http://www.aftabir.com.
  7. حافظیان، محمدحسین. 1389. آینده توسعه در خاورمیانه: چالش‌ها و چشم‌اندازها. مجله­ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 1، پاییز 1389.
  8. حسین­زاده دلیر، کریم و فرزانه ساسان­پور. 1385. روش جای پای اکولوژیکی: شهرها با نگرشی برکلان شهر تهران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، مشهد: شماره 82.
  9. حسین­زاده دلیر، کریم. 1375. اصول توسعه و عمران، تبریز، دانشگاه تبریز، 1375.

10.حیدری، محمد و سهراب انعامی علمداری.1391. دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال هشتم، شماره بیستم، صص 61-39.

11.دانشپور، سیدعبدالهادی و رضامرادپور. 1386. مکان‌یابی سکونتگاههای روستایی پایدار (مطالعه موردی: روستای قره چای خراسان شمالی). نشریه شهر نگار، سال هشتم، ش 45. صص: 23-12.

12.درگاهی، حسن.1387. رونق نفتی و چالش­های توسعه­ی اقتصادی (با تاکید بر ساختار تجارت و کاهش رقابت­پذیری اقتصاد ایران). مجله­ی تحقیقات اقتصادی، شماره­ی 43، صص 71-92.

13.زاهدی، شمس­السادات و غلامعلی نجفی. 1385. بسط مفهومی توسعه­ی پایدار. مدرس علوم انسانی، شماره­ی 49.

14.زنگی آبادی، علی و میرنجف موسوی. 1388. تحلیل فضایی نابرابری­های جنسیتی و شاخص­های مربوط به آن در کشورهای خاومیانه. فصلنامه جغرافیایی آمایش، شماره 7.

15.زیاری، کرامت­الله. 1380. توسعه پایدار و مسؤولیت برنامه­ریزان شهری در قرن بیست و یکم. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دوره 160، صفحه 271 تا 385.

16. سایت رسمی سازمان آمار کل کشور، لینک دسترسی:  http://www .amar.org.ir/ default .aspx

17.شکوئی، حسین، و سید مهدی موسی کاظمی محمدی. 1378. مولفه­های اجتماعی اقتصادی توسعه پایدار شهری، پژوهش موردی قم. اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، دانشگاه تبریز.

18.محمدی، تیمور، مجتبی کریمی، نگین نجارزاده و معصومه شاه­کرم اوغلی. 1389. عوامل موثر بر تقاضای گردشگری در ایران. فصلنامه علوم اقتصادی، سال سوم، شماره 10.

19.میرشجاعیان حسینی، حسن و فرهاد رهبر. 1389. بررسی علیت میان مولفه­های توسعه پایدار درکشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا (منا). فصلنامه مطالعات انرژی، سال هفتم، شماره­ی 25، تابستان 1389، صص 63-88.

20.نراقی، یوسف­. 1375. توسعه و کشورهای توسعه نیافته. تهران، شرکت سهامی انتشار.

21.یوسفی، زاهد. 1387. توسعه پایدار شهری و چالش­های فرارو در تحقق­پذیری آن. مجموعه مقالات اولین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، سازمان جغرافیای نیروهای مسلح.

  1. Cowen, M.P., and Shenton, W. 1996. Doctrines of Development, Rutledge, 1996.
  2. Farrell, Patrick and ML Anderson. 2010. Sustainable multifunctional landscapes: a review to implementation. Current Opinion in Environmental of sustainability, 2:1-7. (http://www.sciencedirect.com/).
  3. Gilmanr. 1996. sustainability.url:Http://www.context.org/ICLIB/DEFS/AIADEF.HTM.1996
  4. Jackson, Louise, and Van-noordwijk, Meine. 2010. Biodiversity and agricultural sustainability: from assessment to adaptive management. Current Opinion in Environmental of sustainability, 1:1-8. (http://www.sciencedirect.com/).
  5. Morse, Stephen. 2008. Post sustainable development. Journal of Sustainable development, I6 (5) Pages 341-352. 
  6. Nourry, Myriam. 2007. Measuring sustainable development: some Empirical Evidence for France from Eight Alternative indicators, journal of Ecological Economics, 67(3), Pages 441–456.
  7. Oneill, j .2002. Sustainability: ethics, politics and environment. In: environment ethics and philosophy, Ed. By oneill, j, turner. R .k and batemen, i. j. Cheltenham: an Elgar reference collection.
  8. Opricovic, S., and Tzeng, G.H. 2004. Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156(2).
  9. Sustainable Society Index - your compass to sustainability. 2012. Sustainable Society Foundation Update SSI-2012, now available! http://www.ssfindex.com.
  10. Tosun, C. 2001. Challenges of Sustainable Tourism Development in Developing World the Case of Turkey, Journal of Tourist Management, 22(3), 289-303.
  11. W. Kates, Robert, Thomas M. Parries, and Anthony a. leiserowitz. 2005. What sustainable development? Goals, indicators, values, and practice. Environment science and policy for sustainable development, 47(3): 8- 21. See: http://www.heldref.org/env.php.