سنجش توزیع فضایی مولفه های صنعتی ازنظر برخورداری از سطوح توسعه نمونه موردی: شهرستان های استان اردبیل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

در دهه‌های اخیر دستیابی به رشد و توسعه پایدار، یکی از مباحث عمده کشورها به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه است. کشورهای درحال‌توسعه به‌منظور جبران عقب‌ماندگی‌ها، رهایی از فقر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره و برای رسیدن به توسعه‌ای معتدل و همه‌جانبه که بتواند به بهبود وضع زندگی همه مردم منجر شود، به شناخت صحیح پتانسیل‌ها، توان‌ها و محدودیت‌ها در تمامی زمینه‌ها و مناطق خود نیاز دارند. در این زمینه، بخش صنعت یکی از مهم‌ترین عواملی است که تأثیر و توان زیادی در تمرکز جمعیت و فعالیت‌های مختلف و درنتیجه تسریع روند رشد و توسعه دارد. پژوهش حاضر با استفاده از 22 شاخص مربوط به بخش صنعت و معدن بدنبال سنجش توزیع فضایی مؤلفه‌های صنعتی شهرستان‌های استان اردبیل ازنظر برخورداری از سطوح توسعه با استفاده از تکنیک ادغام می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده‌های این پژوهش به روش اسنادی و میدانی جمع‌آوری‌شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ابتدا از مدل‌های تاپسیس، الکتر و ساو استفاده شده درنهایت از تکنیک کپلند جهت ادغام بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بین شهرستان‌های استان ازلحاظ برخورداری از شاخص‌های صنعتی اختلاف قابل‌ملاحظه‌ای وجود دارد. نتایج حاصل از تکنیک تلفیقی کپلند نشان می‌دهد که شهرستان‌های اردبیل، مشگین‌شهر و خلخال توسعه‌یافته، شهرستان‌های نمین، کوثر و پارس‌آباد نسبتاً توسعه‌یافته و شهرستان‌های نیر، گرمی و بیله سوار جزء شهرستان‌های محروم استان می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Measurement of spatial distribution of industrial components intermsof its level of development Case study: city of Ardabi

نویسندگان [English]

  • atta ghafari gilandeh 1
  • saiideh alavi 3
  • ahmad aftab 3
1
2
3
چکیده [English]

In recent decades achieve growth and sustainable development, one of the main issues countries, especially developing countries. In order to compensate for the backwardness of developing countries, Freedom from poverty, political, economic, Cultural, etc., to achieve comprehensive development and moderate that can lead to improving the lives of all people, In recognition of the potential, the powers and limitations are needed in all areas and regions. In this context, the industrial sector is the most important factor the impact and the large concentration of population and various activities. And thus accelerating the process of growth and development. This study uses 22 indicators of the industry and mining sector to measure the spatial distribution of industrial components Ardabil province in terms of levels of development Using techniques are integrated. The research method is analytical. Documentary and field research data is collected. To analyze the data first Topsis models, electric and used Sauer Finally, the technique has been used to integrate Copeland. The results show that the terms of the index of industrial townships there is a significant difference. Copeland shows the results of compilation techniquesThe Counties of Ardebil, Meshkinshahr and Khalkhal as Counties developed and enjoyed, County Namin, Parsabad Kosar and a relatively developed cities Nir, Germy and Bilesuar Ardabil province are among the poorest.In recent decades achieve growth and sustainable development, one of the main issues countries, especially developing countries. In order to compensate for the backwardness of developing countries, Freedom from poverty, political, economic, Cultural, etc., to achieve comprehensive development and moderate that can lead to improving the lives of all people, In recognition of the potential, the powers and limitations are needed in all areas and regions

کلیدواژه‌ها [English]

  • industrial development
  • TOPSIS
  • Saw
  • Copeland
  • Ardebil
  1. اصغرپور، محمد­جواد. 1390. تصمیم­گیری­های چندمعیاره. چاپ نهم، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
  2. آذر، عادل و عبدالعلی پورامیرحسین. 1385. ارزیابی سازمان‌های بازرگانی استان‌ها با رویکرد MADM، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، دوره 10، شماره 39، صص 157-189.
  3. بدری، سید علی. سعیدرضا اکبریان رونیزی. حسن جواهری. 1385. تعیـین سـطح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی شهرستان کامیاران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 82، صص 116-130.
  4. بیات، مقصود. 1388. سنجش توسعه‌یافتگی روستاهای بخش کوار شهرستان شیراز با استفـــاده از روش تحلیل خوشه‌ای، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال بیستم، شماره پیاپی (33)، شماره 1، بهار 1388، صص 113-131.
  5. پورطاهری، مهدی. 1393. کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در جغرافیا، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
  6. تقوایی، مسعود و قاسم کیا­رستمی. 1381. تعیـین و تحلیل سطوح برخورداری مناطق روسـتایی در شهرستان‌ها و بخش‌های اسـتان تهـران، مجلـه جهاد، شماره 254، صص 23-82.
  7. حاتمی­نژاد، حسین. طاهر ابوبکری. افسانه احمدی و فرشته نایبزاده. 1390. سنجش درجه توسعه‌یافتگی صنعتی در مناطق مرزی ایران (مطالعه موردی: شمال غرب کشور، شهرستان‌های جنوبی استان آذربایجان غربی)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره ششم، پاییز 1390، صص 1-18.
  8. حسین­زاده­دلیـر، کـریم. 1380. برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران.
  9. حکمت­نیا، حسن و میر نجف موسـوی. 1385. کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بـر برنامه‌ریزی شـهری و ناحیه‌ای، انتشارات علم نوین، یزد.
  10. حیدرپور، علی. 1381. رتبه‌بندی کارگاه­های بزرگ صنعتی کشور، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان قزوین.
  11. زبردست، اسفندیار. 1370. سنجش توسعه صنعتی مناطق کشور، تهـران: مرکـز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
  12. سالنامه آماری استان اردبیل. 1390.
  13. سلیمی­فر، مصطفی. روح اله نوروزی و محب اله مطهری. 1388. سنجش توسعه صنعتی و توسعه منطقه­ای استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و شمالی، فصـلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره 35، صص 175-196.
  14. شانیان، علی. 1385. کاربرد تکنیک­های چند­معیاره در انتخاب راهبرد مناسب جهت اجرای پروژه فن‌آوری اطلاعات، سازمان مدیریت صنعتی ایران، تهران، چاپ اول.
  15. شیخ­بیگلو، رعنا. مسعود تقوایی و حمیدرضا وارثی. 1391. تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری‌های توسعه در شهرستان‌های ایران، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 12، شماره 46، صص 184-214.
  16. صفری، رباب و مقصود بیات. 1392. تعیین سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی استان آذربایجان شرقی با استفاده از تکنیک آماری تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال سیزدهم، شماره 27، بهار 1392، صص 31-48.
  17. صلاحی­اصفهانی، گیتی و نفیسه مرصوصی. 1382. مبانی جغرافیایی اقتصادی، انتشارات دانشگاه پیام نور.
  18. قنبری، یوسف. حمید برقی و احمد حجاریان. 1390. سنجش توزیع فضایی مؤلفه‌های صنعتی شهرستان‌های استان اصفهان ازنظر برخورداری از سطوح توسعه، مجله علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی، سال اول، شماره اول، تابستان 1390، صص 17-36.
  19. کلانتری، خلیل. 1387. برنامه‌ریزی توسعه منطقه­ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها)، انتشارات خوش‌بین، تهران؛
  20. لطفی، صدیقه و مرتضی شعبانی. 1392. ارائه مدل تلفیقی جهت رتبه‌بندی منطقه‌ای مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان استان مازندران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 28، صص 7- 30.
  21. لهسایی­زاده، عبدالعلی. 1382. جامعه‌شناسی توسعه، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
  22. محمدی، جمال. اصغر عبدلی و محمد فتحی بیرانوند. 1391. بررسی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان لرستان به تفکیک بخش‌های مسکن و خدمات رفاهی-زیر بنایی، کشاورزی و صنعت، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال دوازدهم، شماره 25، تابستان 1391، صص127- 150.
  23. مصلی­نژاد، غلامعباس. 1384. دولت و توسعه اقتصادی در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات قومس.
  24. موحد، علی. محمدعلی فیروزی و حبیبه روزبه. 1390. تحلیل درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، تابستان 1390، سال دوم، شماره پنجم، صص 43-56. 
  25. مولایی، محمد. 1387. بررسی و مقایسه درجـه توسعه‌یافتگی بخش کشاورزی استان‌های ایـران طی سال‌های 1373 و 1383، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شـماره 63، صص 71-88.
  26. مومنی، مهدی. 1377. اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، انتشارات گویا.
  27. میرزاخانی، بهاره و فرهاد برندک. 1393. سطح­بندی توسعه­یافتگی شهرستان­های استان اردبیل، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال سوم، شماره 11، صص 79-90.
  28. نسترن، مهین. فرحناز ابوالحسنی و ملیحه ایزدی. 1389. کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت‌بندی توسعه پایدار مناطق شهری، مطالعه موردی مناطق شهری اصفهان، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دوره 21، شماره 2، صص 83-100.
  29. نظم فر، حسین و آمنه علی­بخشی. 1394. سنجش نابرابری فضایی توسعه‌یافتگی صنعتی استان خوزستان، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال چهارم، شماره 13، صص 81- 94.
  30. نظم فر، حسین و آمنه علی­بخشی. 1393. سنجش نابرابری فضایی توسعه‌یافتگی ناحیه‌ای (مطالعه موردی: استان خوزستان)، برنامه‌ریزی فضایی، سال چهارم، شماره سوم، صص 99-114.
    1. Barrios S., and Strobl E. 2009. The dynamics of regional inequalities, Regional Science and Urban Economics, 39 (5): 575-591.
    2. Chenery, H., Robinson, S., and Syrquin, M. 1986. Industrialization and Growth. A .Comparative Study. New York: Oxford University Press. pp. 150- 200.
    3. Friedman, J. 1966. Regional Development Policy: A case study of Venezuela. M. I. T. Press.
    4. Joao, Oliveira, S. Maria, Manuela, L. 2001. A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities. European Journal of Operational Research, 145: 121-135
    5. Kabli, Mohammad Reda. 2009. Amultiattribute decision making methodology for selecting School of Mechanical, Materials and Manufacturing Engineering, Thesis Submitted to the University of Nottingham for the degree of Doctor of Philosophy.
    6. Krugman, P. 1999. The role of geography in development, International Regional Science Review, 22 (2): 142–161.
    7. Li, Y. and Wei Y.H.D. 2010. The spatialtemporal hierarchy of regional inequality of China, AppliedGeography, 30(3): 303-316.
    8. Lipshitz, G. 1992. Divergence versus convergence in regional development, Journal of Planning Literature, 7: 123–138.
    9. Mabogunje, A.L. and Misra R.P. 1981. Regional Development Alternatives, Maruzen.
    10. Roy, B. 1991. "The Outranking Approach and the Foundation of ELECTRE Methods", Theory and Decision, 31: 49-73.
    11. Serafim Opricovic & Gwo-Hshiung Tzeng. 2004. Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, EUR J OPER RES, 156(2): 445-455 JUL 16 2004.
    12. Song, S., Chu G. S. and Chao R. 2000. Intercity regional disparity in China, China Economic Review, 11 (3): 46-261.
    13. Szimai, A., and Verspagen, B. 2011. Manufacturing and economic growth in developing .countries 1950- 2005. UNU-MERIT Working Paper. p. 17.