آسیب شناسی پدافندی ساختار شهری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و GIS. مطالعه موردی شهر گرگان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 1عضو هیات‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) مشهد

2 2عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

3 دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) مشهد

4 جغرافیا، اقلیم، دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

با توجه به تغییر ماهیت جنگ‌ها، حمله هوایی- موشکی وسیع در شروع و طول درگیری به تاسیسات حیاتی، حساس و مهم نظامی، غیر نظامی وحتی نقاط مسکونی، اداری، تجاری، آموزشی و... امری عادی تلقی می‌شود. بر این اساس ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها در جنگ‌ها و تدوین راهکارهای مناسب برای کاهش آسیب‌پذیری و خسارات ضروری است. با تامین پدافند غیر عامل متناسب با شرایط و ویژگی‌های نقاط حیاتی، حساس، مهم و مناطق اداری، مسکونی و... می‌توان با تقبل هزینه‌های نسبتا کم از واردشدن خسارات سنگین به تاسیسات حیاتی وحساس، جلوگیری نموده و جان انسانهایی را که در معرض خطر می‌باشند، نجات داد. شهر گرگان مرکز استان گلستان به‌عنوان محدوده پژوهش تعیین شده است. دارابودن مرز مشترک آبی و خاکی با کشورهای همسایه و موقعیت استراتژیکی این شهر باعث شده آسیب‌پذیری آن از اهمیت خاصی برخوردار باشد. در این پژوهش شهر گرگان به 11 زون تقسیم‌بندی شده و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی میزان آسیب‌پذیری زون‌های مختلف شهر تعیین می شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در صورت وقوع جنگ و حمله نظامی زون‌های 7 و 10 بیشترین آسیب پذیری را خواهند داشت. جنوب شهر به علت دارا بودن تراکم زیاد ساختمانی و جمعیتی نسبت به شمال شهر آسیب‌‌پذیرتر می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-Pathology of Defensive Urban Structure using Analytical Hierarchy Process AHP and GIS. Case Study: Gorgan

نویسندگان [English]

  • ghadir siami 1
  • gholamreza latifi 2
  • kazem taghinezhad 3
  • ebrahim zahedikalali 4
چکیده [English]

Abstract
Education is considered normal due to the changing nature of war, air strikes – missile of extensive involvement in starting length critical facilities, critical military, civilian and even spots of residence, office, and commerce. Accordingly, it is vulnerability assessment strategies to reduce the weakness of cities in fighting codification; damages is necessary. Providing passive defense in accordance with the conditions and characteristics of the critical points is critical important areas and office can afford the relatively low cost of entering based on heavy damage to vital installations and sensitiveness; it can be prevented and their lives are in danger. Golestan province is the area of ​​study. Soil water having a common border with neighboring countries and the strategic location of the city makes it very important and vulnerable. In this study, Gorgan city is divided into 11 zones and geographical information system using analytic hierarchy vulnerable zones is determined by the city. The findings of study show that In the event of war and military attack zones10and will be the most vulnerable. South of the city due to building high density high population density are more vulnerable towards the north.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • vulnerability
  • Gorgan
  • passive defense
  • AHP
  • GIS
- آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) و مرکز مطالعات زلزله و زیست‌محیطی تهران بزرگ، 1380. مطالعه ریز پهنه‌بندی لرزه‌ای تهران بزرگ، شهرداری تهران.
2- احمرلویی، محمدحسین، 1389. پدافند غیرعامل در جنگ‌ها نوین (ش. م. ه)، دانشکده فارابی، تهران
3- اکبری مطلق، مصطفی، عباس‌زاده، غلامرضا. 1389. بررسی جایگاه و ابعاد پدافند غیرعامل در پایتخت معنوی ایران، اولین کنفرانس پدافند غیرعامل و سازه‌های مقاوم.
4- اصغریان جدی، احمد، 1374. مقاله دفاع غیرعامل در ارگ بم، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم کرمان، جلد دوم، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
5- حاتمی‌نژاد، حسین و همکاران، 1388. ارزیابی میزان آسیب پذیری لرزه‌ای در شهر (نمونه مورد مطالعه: منطقه 10 شهرداری تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 68، 1-20.
6- حبیبی، کیومرث و همکاران، 1387. "تعیین عوامل ساختمانی موثردرآسیب پذیری بافت کهن شهری زنجان بااستفاده از GIS” و "FUZZY LOGICهنرهای زیبا، شماره 33، صفحات 27-36. 
7- زیاری، کرمت‌اله، 1380. "برنامه‌ریزی پدافند وپناهگاه شهری"، مجله صفه شماره 32، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
8- عزیزی، محمدمهدی و برنافر، مهدی. 1391. ارزیابی آسیب‌پذیری شهری ناشی از حملات هوایی، نمونه موردی ناحیه یک از منطقه 11 شهر تهران
9- علیدوستی، سیروس 1369. کاربرد مدیریت بحران در کاهش ضایعات ناشی از زلزله، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تهران.
10- مدیری، مهدی 1389. الزامات مکانیابی تاسیسات شهری و ارائه الگوی بهینه از دیدگاه پدافند غیر عامل، رساله دوره دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
11- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1384. "اسناد مربوط به لایحه تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور".
12- موحدی‌‌نیا، جعفر. 1386. اصول و مبانی. پدافندغیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، چاپ اول.
 
13.Aysan, Y., and Davis, I. 1993. “Rehabilitation & Reconstruction.”; UNDP Press: New York.
14.Azizi, M.M., and Akbari, R. 2008. “Urban Planning Issues in Earthquake Vulnerability”; J. Fin. Art. 34: 25-36.
15.Cova, T.J. 1999. “GIS in Emergency Management, GeographicInformation Systems: Principle. Techniques.”; John Wiley& Sons Press, New York.  
16.Fardroo, M. 2008. “Theatrical Approach in Passive Defense.”; Abbasi press: Tehran.
17.Fischer III, H., scharnberger, charls, K. and Geiger, Charles J. 1996. "Reducing seismic vulnerability in low to moderate risk areas”, disaster prevention and management, 5(4), MCB University.
18.Hamidi, M. 1992. “Assessment of Urban Land ParcelsVulnerability in Natural Disasters. ”; Iiees Press: Tehran.
19.Liangfeng, Z., Guirong, Z., Kunlong, Y., and Liang, Z. 2002. Risk analysis system of geo-hazard based on GIS technique, Journal of Geographical Sciences, 12: 371.
20.Mitchel James K. 1999. ”Megacities and natural disasters: a comparative analysis”, jeojornal 49, kluwer publishers: printed in thenetherlands.
21.Nateghi-A, F. 2001. ”Earthquake scenario for the maga-city of Tehran”، Disaster prevention and manegment, 10(2), MCB University.
22.Paton, D. and Fohnston, D. 2001. "Disaster and communities: vulnerability, resilience and preparedness, Disaster, prevention and Management, 10(4), MCB University.
23.Rattien S. 1990. The Role of media in Hazard Mitigation & Disaster Management, Disaster Press.