نقش نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت روستاییان در فرایند اجرای طرح‌های‌ هادی روستایی. مطالعه موردی شهرستان خواف

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مشارکت مردم در طرح‌های توسعه روستایی یکی از کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین راهبرد توسعه روستایی است. بنابراین، موفقیت طرح‌های‌هادی روستایی، بدون مشارکت مردم در فرایند تهیه، اجرا و نگهداری این طرح‌ها، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. در این مقاله تلاش شد تا نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت روستایی در میزان موفقیت فرایند اجرای طرح‌های‌هادی روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه‌گیری تصادفی از سطح 233 خانوار نمونه‌ منطقه جمع‌آوری شده است. یافته‌های مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون‌های همبستگی تیپ پیرسون نشان می‌دهد که ارتباط معنی‌دار و نسبتاً قابل ‌ملاحظه‌ای با ضریب 303/0 بین نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت و فرایند اجرای طرح‌های‌هادی روستایی وجود دارد، به نحوی که نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت حدود 1/18 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌نماید و در بین نگرش فکری و فلسفی، مسؤولیت‌پذیری به میزان 5/22 درصد بر روند اجرای طرح‌هادی تأثیرگذار بوده است. در توزیع فضایی رابطه بین نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت و روند اجرای طرح‌های‌هادی فقط در چهار روستا، همبستگی مستقیم و نسبتاً کاملی وجود دارد. با توجه یافته‌ها، راهکارهایی شامل ایجاد گروه‌های پیشرو در زمینه‌های گوناگون مرتبط با طرح‌هادی، ایجاد بسترهای اجتماعی مورد نیاز برای بالا بردن میزان مشارکت مردم در طرح، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه آشنایی با فرایند تهیه، اجرا و نگه‌داری طرح‌های‌هادی و غیره پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

نویسنده [English]

  • a.a anabestani
1-   آرایش. باقر.، حسینی. فرج‌اله. 1389. تحلیل رگرسیونی عوامل موثر بر مشارکت مردم در حفظ، احیاء، توسعه و بهره برداری منابع طبیعی تجدید شونده از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی استان ایلام، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، سال 24،  شماره 1، صفحات 62-49.
2-   آمار، تیمور، و صمیمی ‌شارمی، رضا. 1388. ارزشیابی کالبدی اجرای طرح‌های‌هادی روستایی (مطالعة موردی: بخش خمام شهرستان رشت)، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شمارة 127، صفحات 55-44.
3-   ارتیاعی، فاطمه.، چیذری، محمد. و جعفری، محمد. 1390. عوامل تأثیرگذار بر مشارکت جوانان روستایی در زمینه‌ی توسعه کشاورزی (مطالعة موردی: شهرستان کرمانشاه)، مجله‌ پژوهش‌های روستایی، سال 2، شمارة 3، صفحات 84-57.
4-   ازکیا. مصطفی. و غفاری، غلام‌رضا. 1383. توسعه روستایی با تأکید بر جامعة روستایی ایران، تهران: نشر نی..
5-   استانداری خراسان رضوی، 1391. آخرین وضعیت تقسیمات کشوری شهرستان خواف، مشهد: استانداری خراسان رضوی.
6-   اسکات. آلن. 1388. درآمدی بر فهم جامعه‌ی مدرن: اشکال سیاسی و اقتصادی مدرنیته: فرهنگ سیاسی و جنبش‌های اجتماعی، ترجمه رامین کریمیان، تهران: نشر آگه.
7-   بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خواف، 1391. وضعیت طرح‌های‌هادی روستایی در شهرستان، خواف: روابط عمومی بنیاد مسکن.
8-   بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، 1389. دستاوردهای پژوهش و فناوری بنیاد مسکن و شرکت‌های تابعه، تهران: روابط عمومی بنیاد مسکن.
9-   تقیلو، علی‌اکبر.، خسروبیگی، رضا. و خدایی، یوسف. 1388. ارزیابی اثرات طرح‌هادی در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، نمونه­ی موردی: شهرستان کمیجان، تهران: مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مسکن و توسعه­ی کالبدی روستا.
10-حاجی‌هاشمی، سعید. 1387. توسعه و توسعه نیافتگی؛ روش تفکر و عقلانیت در توسعه، اصفهان: چاپ نشاط.
11-حسن‌نژاد، مریم.، کهنسال، محمدرضا. و قربانی، محمد. 1390. عوامل مؤثر بر مشارکت روستاییان در گروه‌های توسعه روستایی: مطالعة موردی پروژة بین المللی ترسیب کربن در خراسان جنوبی، فصلنامه روستا و توسعه، سال 14، شمارة 2، صفحات 91-73.
12-حق‌پنا، مریم. و دهقانی، مرجان. 1388. بررسی اثرات کالبدی اجرای طرح‌های ‌هادی روستایی، تهران: مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مسکن و توسعه­ی کالبدی روستا.
13-دارابی.حسن، 1388. نقش مشارکت در طراحی محیط روستایی، مجله محیط شناسی، سال 35، شماره 52، صفحات 124-111.
14-دانش‌مهر. حسین و احمدرش. رشید. 1388. بررسی نگرش اجتماعی روستائیان نسبت به مشارکت اجتماعی، مجله توسعه روستایی، دوره اول ، شماره یک.  صفحات 156-129.
15-دواس، دی.‌ای. 1389. پیمایش در تحقیقات­اجتماعی. ترجمة هوشنگ نایبی. چاپ هشتم. تهران: نشرنی.
16-رضایی، روح‌اله.، ودادی، الهام. و مهردوست، خدیجه. 1391. بررسی عوامل تأثیرگذار بر مشارکت روستاییان در طرح‌های آبخیزداری حوزه آبخیز خمارک (مطالعة موردی: روستای ده‌جلال)، مجله پژوهش‌های روستایی، سال 3، شماره 1، صفحات 221-199.
17-رضوانی، محمدرضا. 1390. برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران، چاپ چهارم، تهران: نشر قومس.
18-رکن‌الدین ‌افتخاری، عبدالرضا.، پورطاهری، مهدی.، صادقلو، طاهره. و سجاسی‌قیداری، حمداله. 1389. تحلیل عوامل مؤثر در مدیریت مشارکتی سیل در مناطق روستایی (مطالعة موردی: روستاهای سیل‌زده حوزة گرگانرود استان گلستان)، فصلنامة پژوهش‌های روستایی، سال 1، شمارة 2، صفحات 26-1.
19-رهنما، محمدرحیم، 1375. ارزیابی طرح‌های بهسازی روستایی در خراسان، مشهد: جهاد سازندگی استان خراسان.
20-ژیرو. کلود. 1384. تاریخ جامعه‌شناسی، ترجمة گیتی خردپسند، تهران: انتشارات موسسه پژوهشی نگاه معاصر.
21-سرتیپی‌پور، محسن. 1387. دانشنامة مدیریت شهری و روستایی، تهران: سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌های کشور.
22-سرتیپی‌پور. محسن. 1382. ارزیابی طرح‌های‌هادی روستایی، تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
23-سرمد، زهره.؛ بازرگان، عباس. و حجازی، الهه. 1390. روش­های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
24-شارع‌پور، محمود. 1372. بازتاب اقتصادی- اجتماعی اجرای طرح‌های بهسازی در روستاهای استان آذربایجان شرقی، ماهنامه جهاد، سال دوازدهم و سیزدهم، شماره 157، 164و 165.
25-شریفی، امید.، غلامرضایی، سعید. و رضایی، روح‌اله. 1389. بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت روستاییان در طرح‌های آبخیزداری منطقه جیرفت، مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، سال 4، شماره 12، صفحات 9-1.
26-شمس‌الدینی، علی. 1387. آثار اجرای طرح‌هادی در کاهش مهاجرت‌های روستایی؛ مورد مطالعه: روستای فهلیان- شهرستان ممسنی، فصلنامه مسکن و انقلاب، شمارة 121.
27-شمشاد، معصومه. و ملک‌محمدی، ایرج. 1386. نقش مشارکت مردم در طرح‌های آبخیزداری، تهران: مجموعه مقالات چهارمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت حوزه‌های آبخیز)، صفحات 119-111.
28-شهبازی، اسماعیل. 1389. درآمدی بر آسیب‌شناسی توسعة روستایی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
29-صباغ‌پور، علی‌اصغر، 1387. منافع فردی و منافع جمعی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
30-طالب، مهدی. و نجفی‌اصل، زهره. 1389. آموزه‌هایی از روند مشارکت روستایی در ایران، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، سال 1، شمارة 1، صفحات 48-27.
31-عزیزپور، فرهاد.، خلیلی، احمد.، محسن‌زاده، آرمین. و حسینی‌حاصل، صدیقه. 1390. تحلیل و ارزیابی اثرات اقتصادی اجرای طرح‌های‌هادی روستایی در سکونتگاه‌های روستایی کشور، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شمارة 136: 84-71.
عفتی، محمد. 1371. بررسی عوامل مؤثر بر مشارک