الگوی گسترش کالبدی شهر آمل با رویکرد رشد هوشمند شهری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مازندران

2 کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه مازندران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه زنجان

چکیده

گسترش سریع شهرها، اکثر کشورهای جهان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. هر چند افزایش جمعیت علت اولیه ی گسترش سریع شهرها محسوب می شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگی جوامع می گذارد. تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آنها راهبرد "رشد هوشمند" به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با "پراکندگی" توسعه شهری است که در واقع رشد هوشمند جایگزینی برای پراکندگی محسوب می شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است، داده‌های مورد استفاده در این پژوهش، بلوک‌های آماری سال 1390 مرکز آمار ایران می باشد. از نرم افزارهای GIS و SPSS برای استخراج و طبقه بندی داده ها استفاده شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روش های مورا وتحلیل خوشه ای سلسله مراتبی بهره گرفته شده است بدین صورت که برای رتبه بندی محلات از روش مورا و برای دسته بندی محلات از روش تحلیل خوشه ای استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد محلات مرکزی شهر شرایط مطلوب تری نسبت محلات پیرامونی دارند. این محلات از نظر شاخص های اصلی رشد هوشمند مانند ترکیب کاربری ها، اتصالات، فضاهای باز، زیرساخت ها و مالکیت خودرو از وضعیت مناسب تری برخوردارند.. نتایج رتبه بندی آزمون مورا نشان داد که سه محله 7، 2 و 6 به ترتیب بهترین رتبه ها در بین محلات 25 گانه شهر کسب کرده اند و در مقابل محلات حاشیه ای 14، 13 و 4 دارای بدترین وضعیت و رتبه ها در بین محلات شهر هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Amol city's physical expansion pattern with urban smart growth approach

نویسندگان [English]

  • Amer Nikpour 1
  • Morteza Rezaazdeh 2
  • Fatemeh Allahgholitabar 3
1 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Mazandaran University
2 M.Sc in Geography and Urban Planning, Mazandaran University
3 M.Sc in Geography and Urban Planning, Mazandaran University
چکیده [English]

The rapid expansion of cities, make most of the world faced with many problems. Although population growth is the primary cause of the rapid expansion of cities, however, its unreasonable sprawl will have adverse effects on the natural environment and cultural communities. Many attempts have been made to alleviate the negative effects of cities sprawl that most notably is "smart growth" strategy as one way of opposition to urban development " sprawl ", in fact, smart growth is alternative to sprawl. In this research, research methodology is descriptive-analytic method. The data has been achieved from Statistical Center of Iran 's statistical block 1390.For this study, data extraction and classification software (SPSS) and (GIS) is used. The Moora method is used to rank neighborhoods. The results show most central neighborhoods have more favorable conditions terms of smart urban growth indicators than urban surrounding neighborhoods. Whereas urban central neighborhoods have more appropriate level than other neighborhoods in term of the main indicators of smart growth such as mixed use, connections, open spaces, infrastructure and car ownership. multi objective optimization ratio analysis(MOORA) ranking test results showed that three neighborhoods 7, 2 and 6, respectively, have the best ranking among the city's 25 neighborhoods and in against urban surrounding neighborhoods 14, 13 and 4 have the worst condition and ranking among the city’s neighborhoods.Due to the single-core structure, high levels of car ownership (47 percent) and Amol business-services dominant function, aspect of smart growth strategy can be implement in this city management through make policy in increased mixed uses, make attractive the pedestrian-oriented path and public transport development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban smart growth
  • mixed use
  • Moora
  • Amol

مراجع

. بخشی، امیر. اسداله دیوسالار و اسماعیل علی اکبری. 1395. تحلیل فضایی شاخص رشد هوشمند شهری در شهرهای ساحلی (مطالعه موردی: بابلسر). دو فصلنامه مدیریت شهری، دوره بیستم، شماره 43، صص 148-129.
2. پورمحمدی، محمدرضا. رسول قربانی. 1382. ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم‌سازی فضاهای شهری. مجله علمی-پژوهشی مدرس علوم انسانی، دوره هفتم، شماره 29، صص 108-85.
3. توکلی‌نیا، جمیله. منصور استادی سیسی. 1388. تحلیل پایداری محله‌های کلان شهر تهران با تاکید بر عملکرد شورایاری‌هـا نمونۀ مـــوردی: محله‌هـــای اوین، درکه و ولنجک. نشریه پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)، دوره 41، شماره70، صص 43-29.
4. حدادی‌یزدی، کیمیا. 1385. منــــطقه‌بندی و کنــترل زمین‌شهری در الگوی توسعه با تاکید بر رشد هوشمند. پایا‌ن‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: ابوالفضل مشکینی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا.
5. حسین‌زاده دلیر، کریم. 1387. فرآیند توسعه شهری و اصول تراکم شهری. اولین کنفرانس مدیریت پایدار در کلانشهر تبریز، صص 38-27.
6. دیوسالار، اسداله. اسماعیل علی اکبری و امیر بخشی. 1397. بررسی نقش رشد هوشمند در توسعه پایدار شهرهای ساحلی (مطالعه موردی: بابلسر). مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره هشتم، شماره 29، صص181-200.
7. زنگنه شهرکی، سعید. 1395. مدیریت گسترش کالبدی شهر با رویکرد رشد هوشمند شهری. چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
8. سعیدی رضوانی، نوید. مریم خستو. 1386. پدیده پراکندگی شهری و تئوری رشد هوشمند. ماهنامه شمس، دوره ششم، شماره 36-35، صص 14-8.
9. شورچه، محمود. 1393. دیدگاه‌های نو در سیستم‌های شهری. چاپ اول، تهرام، انتشارات پرهان نقش.
10. صرافی، مظفر. جمیله توکلی‌نیا و حسن محمدیان مصمم. 1393. اندیشه‌های نو در برنامه‌ریزی شهری. چاپ اول، تهران، انتشارات قدیانی.
11. عزیزی، محمدمهدی. 1394. تراکم در شهرسازی: اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری. چاپ اول، تهران، انشارات دانشگاه تهران.
12. کریستوفر جی، بون. علی مدرس. 1388. شهر و محیط زیست. ترجمه منوچهر طبیبیان، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
13. کلانتری، خلیل. 1392. مدل سازی معادلات ساختاری در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی (با برنامه LISREL و SIMPLIS). چاپ اول، تهران، نشر فرهنگ صبا.
14. مرکز آمار ایران. 1385. سرشماری عمومی نفوس و مسکن. استان مازندران، شهرآمل.
15. مرکز آمار ایران. 1390. سالنامه آماری. استان مازندران، شهرآمل.
16. مهدی‌زاده، جواد. 1379. برنامه‌ریزی کاربری زمین؛ تحول در دیدگاه‌ها و روش‌ها. نشریه مدیریت شهری، شماره 4، صص 19-7.
17. ناظمی راد، منصور. مهسا مغاری و فرشاد نوریان. 1394. تبیین رابطه توسعه فضایی شهری با شاخص‌های رشد هوشمند مطالعه موردی: شهر آمل. اولین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، صص19-18.
18. نیک‌پور، عامر. 1390. شهر فشرده تئوری در مقابل عمل، مورد مطالعه شهر آمل، رساله دوره دکتری،  استاد راهنما: فرانک سیف الدینی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
19.Anderson, W.P., Kanaroglou, P.S. and Miller, E.J., 1996, Urban form, Energy and the Environment: A Review of Issues, Evidence and Policy, Urban Studies, 33(1): 7-35.
20.Dunham, R. B. (1998). The DELPHI technique. Wisconsin School & Business web site, Winsconsin, USA.
21.Görener, A., Dincer, H., and Hacıoğlu, U. 2013. Application of Multi-Objective Optimization on the Basis of Ratio Analysis (MOORA) Method for Bank Branch Location Selection, International Journal of Finance & Banking Studies, 2(2): 3-9.
22.Grant, J. 2007. Encouraging mixed use in practice. Incentives, regulations and plans: The role of states and nation-states in smart growth planning, 10(1): 57-76.
23.Harrison, M., Stanwyck, E., Beckingham, B., Starry, O., Hanlon, B., and Newcomer, J. 2012. Smart growth and the septic tank: wastewater treatment and growth management in the Baltimore region. Land Use Policy, 29(3): 483-492.
24.Johanson, E.A.J. 1998. The Organization of Spase in Development Press, Countries, Cambridge, Harvard University.
25.La Greca, P., Barbarossa, L., Ignaccolo, M., Inturri, G., and Martinico, F. 2011. The density dilemma. A proposal for introducing smart growth principles in a sprawling settlement within Catania Metropolitan Area. Cities, 28(6): 527-535.
26. Pumain, D. 2003. Une approche de la complexité en géographie. Géocarrefour, 78 (1): 25-31.
27.VTPI 2005. On line TDM Encyclopedia, Victoria Transport Policy Institute, 2005, 1, (www.vtpi.org).
.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار