تحلیلی بر میزان کارآمدی و ناکارآمدی شهرستان‌های ایران از لحاظ خدمات بهداشتی- درمانی؛ مورد: شهرستان‌های استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی‌ شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 کارشناس‌ارشد شهرسازی گرایش برنامه‌ریزی شهری علوم تحقیقات بروجرد،

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ازاد اسلامی واحد شهر ری، تهران، ایران

چکیده

توزیع فضایی متعادل انواع خدمات شهری از مهم‌ترین نشانه‌های عدالت اجتماعی در شهر به شمار می‌رود. بخش خدمات بهداشتی و درمانی در میان انواع مختلف خدمات شهری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است چون با قشر وسیع‌تری از جامعه شهروندی ارتباط داشته و از سویی دیگر وظیفه و رسالت خطیر حفظ سلامت و مراقبت از حیات جامعه را بر عهده دارد. این پژوهش با تحلیلی بر میزان کارایی و ناکارایی شهرستانهای استان خوزستان از لحاظ خدمات بهداشتی- درمانی با 31شاخص تدوین ‌شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از تکنیک تحلیلی پوشش داده‌ها است. نتایج نشان می‌دهد که از 24 شهرستان مورد مطالعه، 15شهرستان آن با میزان کارایی کمتر از یک درصد به ‌عنوان شهرستانهای ناکارا و سایر شهرستانها به تعداد 9 شهر که میزان کارایی آنها یک درصد است، به عنوان شهرستانهای کارآمد شناخته می‌شوند؛ همچنین نتایج حاصل از ماتریس کارایی متقاطع، منعکس‌ کننده این مطلب است که رامشیر، هفتگل و لالی توانسته‌اند رتبه‌های نخست را در بین شهرستانهای مورد مطالعه کسب کنند. از سوی دیگر شهرستانهایی مانند آبادان، اهواز و باوی در جایگاه آخر و در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در حالت کلی 62درصد از شهرها در وضعیت نامساعد و ناکارآ قرار دارند که نشانگر وضعیت نامساعد آن‌ها ازلحاظ میزان کارایی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the effectiveness and ineffectiveness of cities in terms of health services (Case Khuzestan province)

نویسندگان [English]

  • Nobakht Sobhani 1
  • Majid Akbari 2
  • Nastran Norozi Sileh 3
  • Somayeh Ranjbar Zadeh 4
1 Ph.D of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
2 Ph.D student of Geography and Urban Planning, Payame Noor Univesity , Tehran
3 M.Sc. Urban Planning, Science and Research Branch, Islamic Azad University of Borujerd
4 Ph.D student of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University of Shahr Rey
چکیده [English]

In the current situation, Balanced spatial distribution of municipal services in the city is the most important signs of social justice and Important role in the harmoniousn develo pment of their areas.Health services in every community and people of physical and mental health is a prerequisite for sustainable development.. Analytical paper on the effectiveness and ineffectiveness of Khuzestan province in terms of health services with 31 indicators has been developed. The method used is descriptive analysis of data envelopment analysis is used. The results show that of the 24 cities studied,Analytical paper on the effectiveness and in effectiveness of Khu zestan province in term s of health services with 31 indicators has been developed. The method used is descriptive analysis of data envelopment analysis is used. The results show that of the 24 cities studied, 15 of them with less tha n one percent efficiency as inefficient cities And other cities over 9 percent of the performance is to be known. 15 of them with less than one percent efficiency as inefficient cities And other cities over 9 percent of the performance is to be known. The results of the Matrix crossover performance reflects the fact that Ramshir, haftgol and Lali able to rank first among the cities studied and respectively. On the other hand, such as the cities of Abadan, Ahwaz and Bavi in late position and are at a disadvantage. In general, 62 percent of cities and inefficient disadvantage is that reflect their disadvantage in terms of efficiency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Efficiency and inefficiency
  • Healthcare
  • Spatial justice
  • The cities of Ahwaz

مراجع

  1. ادیب حاج باقری، محسن. 1385. عوامل موثر بر مراقبت پرستاری مبتنی بر شواهد؛ یک مطالعه کیفی. فصلنامه پرستاری ایران، دوره 19، شماره 47، صص 17-33.
  2. ازادی، فریبرز. 1382. بررسی تاثیر بکارگیری مدل مراقبتی مشارکتی بر کیفیت زندگی بیماران شریان کرونری مراجعه کنند به بیمارستان شهر تهران در سال 1382، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پژشکی.
  3. امیرفخریان، مصطفی، رهنما، محمدرحیم و آقاجانی، حسین. 1391، اولویت بندی نیاز به خدمات بهداشتی درمانی محلات حاشیهنشین شهر مشهد بر اساس سیستم پشتیبانی فضایی چند معیاره (MC-SDSS). آمایش جغرافیایی فضا، سال دوم، شماره شش.
  4. آصف‌زاده، سعید و امیدکرمی. 1390. ارزیابی تابلوهای مطب پزشکان عمومی شهر قزوین بر اساس ضوابط و استانداردها، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال پانزدهم، شماره 4، گزارش کوتاه.
  5. باقیانی مقدم، محمدحسین و محمدحسین احرام پوش. 1383. اصول و کلیات خدمات بهداشتی، چاپ دوم، یزد، انتشارات شبنم دانش با همکاری انتشارات چراغ دانش.
  6. تقوایی، مسعود و احمد شاهیوندی. 1389. پراکنش خدمات بهداشتی و درمانی در شهرستان‌های ایران. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 39.
  7. جهانگیری، کتایون، صدیقی، ژیلا، اذین، سیدعلی، امیدواری، سپیده، آیین پرست، افسون، عبادی، مهدی، فرزدی، فرانک، مفتون، فرزانه، منتظری، علی و سادات وجدانی نیا، مریم. 1389. مردم نقش پزشکان و متخصصان علوم بهداشتی را چگونه ارزیابی می‌کنند: مطالعه سلامت از دیدگاه مردم ایران. فصلنامه پایش، سال دهم، شماره سوم، صص331-336.
  8. جی ای پارک وکی پارک. 1373. درسنامه پزشکی پیشگیری و اجتماعی(کلیات خدمات بهداشتی). مترجم شجاعی تهرانی حسین، جلد دوم، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی گیلان.
  9. حاتمی‌نژاد، حسین. 1387. تحلیل نابرابری‌های اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 65.
  10. حاتمی، حسین، رضوی، سیدمنصور، افتخار اردبیلی، حسن و مجلسی، فرشته. 1383. جامعه بهداشت عمومی. جلد اول، انتشارات ارجمند، تهران.
  11. خداویسی، مسعود و فتحی، یداله. 1375. بررسی میزان رضایت روستائیان حومه شهر. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی، سال چهارم، شماره 10.

12. خیاطان، مهدی، نصیری‌پور، امیراشکان، امینی، میلاد و محمدنژاد، سیدمحسن. 1389. عوامل مؤثر بر دسترسی افراد به خدمات ارائه‌ شده از دیدگاه کارکنان در مراکز بهداشتی درمانی شهری منتخب شبکه بهداشت و درمان شهرستان ری. مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 4، شماره 3، صص18-27.

13. زنگی‌آبادی، علی، امیر عضدی، طوبی و پری‌زادی، طاهر. 1391. تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه خدمات بهداشت و درمان در استان کردستان. جغرافیا، دوره جدید، سال دهم، شماره 32.

  1. سادات میرمقتدایی، زهره، رخ افروز، داریوش و سالاریان‌زاده، محمدحسین. 1394. مروری بر چالش‌های طرح ادغام اموزش پزشکی با نظام ارائه خدمات در ایران از منظر سرمایه انسانی. مدیریت بهداشت و درمان، شماره 6، صص 7-15.
  2. سازمان بهداشت جهانی. 1364. فرایند مدیریت برای توسعه بهداشت کشور. ترجمه محمد عصار، تهران، نشر مترجم.

16. سلیمی امرود، محم ، عرب، محمد، اکبری، فیض الله، زراعتی، حجت و فرزیان‌پور، فرشته. 1386. وضعیت مدیریت بهداشت محیط بیمارستان‌های استان قم، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دوره 5، شماره 3، صص 59-66.

  1. شاعلی،جعفر. 1379. توزیع فضایی مراکز خدمات درمانی و بهداشتی در مناطق شهری تهران. پژوهش‌های جغرافیائی، شماره 38،صص19-31.

18. شریف زادگان، محمدحسین، ممدوحی، امیررضا و لاوی، مریم. 1389. نابرابری فضایی در دسترسی به خدمات درمان عمومی برای توسعه سلامت شهری از طریق مدل در P-median در شهر اصفهان. رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 37.

19. شریفی، عبدالنبی. 1385. عدالت اجتماعی و شهر: تحلیلی بر نابرابری‌های منطقه‌ای در شهر اهواز. رساله دوره دکتری جغرافیا گرایش برنامه‌ریزی شهری؛دانشگاه تهران.

20. صدوقی، فرحناز، حاتمی‌نژاد، حجت و زراعی، جواد. 1394. مکان‌یابی بهینه برای توزیع خانه‌های بهداشت روستایی در استان خوزستان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی. مدیریت بهداشت و درمان، دوره 6، شماره 3.

21. غلامی، علی، نوری، علی‌اصغر ، خجسته‌پور، مجید، عسکری، مینا و سجادی، حسن.1390. شکاف کیفیت خدمات بهداشتی ارائه شده در مراکز بهداشتی- درمانی شهرستان نیشابور. ماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، سال هیجدهم- شماره 92.

22. فارسیجانی، حسن، آرمان، محمدحسین، حسین بیگی، علیرضا و جلیلی، اعظم. 1390. ارائه مدل تحلیل پوششی داده‌ها با رویکرد ورودی-خروجی محور. چشم انداز مدیریت صنعتی، شماره 1، صص 39-56.

23. قاضی‌زاده، احمد. 1379. کیفیت ارائه خدمات بهداشتی در خانه‌های بهداشت استان کردستان در سال 1377. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، سال پنجم، شماره 17.

24. قدیری معصوم، مجتبی و کیومرث حبیبی. 1383. سنجش و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی شهرها و شهرستان‌های استان گلستان. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 23.

25. کریمی، ایرج، آزیتا سالاریان و زهره عنبری. 1388. مطالعه تطبیقی برخورداری عادلانه از خدمات بهداشتی و درمانی در چند کشور توسعه‌یافته و ارائه الگوی مناسب ایران. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال 12، شماره 4.

26. کیانی، اکبری، غریب فاضل نیا و پروانه جمشیدی. 1392. بررسی و ارزیابی خدمات مراکز بهداشتی- درمانی شهر زابل با استفاده از مدل تاپسیس. جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 17، شماره 43، صص 190-169.

27. مقبل با عرض، عباس و محمدی، علی. 1382. بررسی کیفیت خدمات ارائه‌شده در مراکز خدمات درمانی استان فارس. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 12، شماره دوم.

  1. موسوی، میرنجف و حکمت‌نیا، حسن. 1384. تحلیل عاملی و تلفیق شاخص‌ها در تعیین عوامل مؤثر بر توسعه انسانی نواحی ایران. جغرافیا و توسعه، شماره 6.
  2. مهدی‌زاده جواد، 1379. برنامه‌ریزی کاربری زمین از دیدگاه توسعه پایدار. مهندسین مشاور فرنهاد، نشریه جستارهای برنامه‌ریزی و طراحی شهری، تهران.
  3. مهرگان، محمدرضا. 1383. مدل­های کمی برای ارزیابی عملکرد سازمان­ها LEA. انتشارات دانشگاه تهران.

31. میر غفوری، سید حبیب‌اله، شفیعی رودپشتی، میثم، ندافی، غزاله. 1390. مقایسه و رتبه­بندی مالی شرکت‌های مخابرات استانی با رویکرد مدل جمعی تحلیل پوششی داده­ها و روش کارایی متقاطع. مجله فرایند مدیریت و توسعه، شماره 76، تابستان 1390، صص 103-127.

32. میره ای، محمد، علیوردیلو،‌هادی، امیریان، سهراب و علیوردیلو، محمود. 1396. تحلیلی بر نابرابری‌های توسعه بهداشتی و سلامت در منطقه البرز جنوبی، امایش جغرافیایی فضا، سال هفتم، شماره بیست و ششم.

33. نصیری‌پور، امیر اشکان، سیدجمال الدین، طیبی، پوران رییسی و محمدعلی، جهانی. 1389. طراحی الگوی جهانی‌شدن خدمات بیمارستانی ایران. مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره دوازدهم، شماره یک، 94-86.

  1. نیک پور، بهمن، آصف‌زاده، سعید و مجلسی، فرشته. 1386. مدیریت و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

35. وارثی، حمیدرضا. 1387. بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی، مطالعه موردی: شهر زاهدان. نشریه‌ی جغرافیا و توسعه، شماره11.

36. وارثی، حمیدرضا، کیوان باقری، کیهان زندی و نعمت‌الله نادی پور. 1394. تحلیل فضایی برخورداری شهرستان‌های استان فارس از شاخص‌های بهداشتی درمانی با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال چهارم، شماره 16.

37. هاروی ،دیوید. 1376. عدالت اجتماعی و شهر. مترجمان فرخ حسامیان، محمدرضا حائری  و بهروز منادی زاده، چاپ اول، انتشارات شرکت برنامه‌ریزی شهری.

  1. یارمحمدیان، محمدحسین و بهرامی، سوسن. 1383. نیازسنجی در سازمان‌های بهداشتی، درمانی و آموزشی، اصفهان. انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
    1. Ahmed S.J. 2004. Improving access to public health care services- a case study on Dar es Salaam, Tanzania. International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation, MSc thesis.
    2. Arbakaf, A. 2008. On the Measurement of Service Sector in Urban Economy. Rouledge London.
    3. Braveman, P. and Tarimo, E. 2002. Social inequalities in health within countries: not only an issue for affluent nations. Social Science & Medicine, 54: 1621–1635.
    4. Campbell JL, Ramsay J, Green J. 2001. Age, gender, socioeconomic and ethnic differences in patient''s assessments of primary health care. Quality in Health Care; 10: 90-95.
    5. Charnes A., Cooper, W.W., and Rhodes, E. 1978. Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, (2): 429-444.
    6. Fanga, P., Donga, S., Xiaoc, J., Liud, C., Fengc, X. and Wang, Y. 2010. Regional inequality in health and its determinants: Evidence from China. Health Policy, 94: 14–25.
    7. Gray, R. 2002. Social Accounting Project and Accounting Organization and Society Privileging Engagement. Imaging New Accounting Organizations and Society.
    8. Gulliford, M., and Morgan, M. 2003. Access to health care: Routledge. London: New Fetler LAN.
    9. Hewko, Jared Neil. 2201 .Soatial Eguity in the Urban Environment: Assessing Neighbourhood Accessibility to public Amenities.University of Alberta, Canada.
    10. Kontodimopoulos, N., Panagiotis N., and Dimitris, N. 2006. Balancing efficiency of health services and equity of access in remote areas in Greece. Health Policy, 76: 49–57.
    11. Marcotullio, Peter, J. 2001. Asian Urban Sustainability in the era of globalization. united Nation University, Institute of Advanced Studies, Tokyo, Japan
    12. Piterman, L., Koritsas, S., and Part, I. 2005. General practitioner–specialist relationship. Intern. Med. J. 2005 Jul, 35(7): 430-4.
    13. Thanaan, R., Chulaporn, L., and Supon, L. 2008. Assessing the efficiency of hospital pharmacy services in Thai public district hospitals. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 39(4): 753-4.
    14. Tsou, K.W. Hung, Y.T., and Chang, Y.L. 2005. An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities. Cities, 22: 423-435.
    15. Van Dormael M. 1995. Roles of the general practitioner in different contexts. Ann Soc Belg Med Trop, 75 Supp1.79-88.
    16. Yeqiao W., and Xinsheng, Z. 2001. A dynamic Modeling approach to simulating socioeconmic effects on Landescape Changes. Ecologacal modeling, 140.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار