تحلیلی بر سلامت شهری از منظر سرمایۀ اجتماعی در کلان‌شهرهای مذهبی ایران. مورد پژوهش: کلان‌شهر قم

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران،

2 استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه تهران

4 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران

چکیده

حقیقت این است که زندگی شهری امروزی درکنار ویژگی­های مثبت خود آکنده از عواملی است که ابعاد مختلف سلامت افراد را در معرض خطر قرار می­دهد. با توجه به اهمیت این موضوع، این پژوهش  نیز که بر پژوهش موردی استوار است، با استفاده از روش توصیفی- تحلیل به مطالعۀ سلامت اجتماعی کلان­شهر قم(محدودة پژوهش)، از منظر سرمایۀ اجتماعی می­پردازد. بر این اساس، باتوجه به مدل کوکران و با استفاده از تیمی هشت نفره از دانشگاه قم، تعداد322 پرسشنامه در میان سرپرست­های خانوار (واحد تحلیل)، هشت منطقۀ مورد مطالعه توزیع گردید و با استفاده از نرم­افزار SPSS و ArcGIS و مدل TOPSIS، به تشریح پرسش­های مطرح­شده پرداخته شد. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که نوعی تقسیم­بندی فضایی از بُعد مناطق بومیو مهاجرنشین از حیث برخورداری از شاخص­های مورد مطالعه وحود دارد. به­طوری­که با تأثیرپذیری مستقیم از پایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود، دارای سرمایۀ اجتماعی و به تبع آن سلامت اجتماعی متفاوتی هستند. باتوجه به این مهم، مناطق 1، 3، 4 و 7 که دارای بیشترین جمعیت بومی­نشین نیز هستند، در وضعیت مناسب­تری از حیث برخورداری از شاخص­های مورد مطالعه در قیاس با مناطق 2، 6، 5 و 8 که دارای جمعیتی اغلب مهاجر ایرانی و غیرایرانی است، قرار دارند. همچنین مشخص شد که اعتقادات دینی- مذهبی نیز که به‌عنوان یکی از شاخص­های مؤثر در سلامت اجتماعی افراد مورد تأکید نگارندگان است، نمی­تواند به تنهایی در پیشبرد اهداف سرمایه و سلامت اجتماعی مثمرثمر واقع شود. به­طوری­که مناطق برخوردار از پایگاه­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، در نسبتی مشابه با مناطق غیربرخوردار از پایگاههای مذکور، نتایج احساسات مذهبی و دینی متفاوتی را در ایجاد سرمایه و سلامت اجتماعی مناطق خود ایجاد نموده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the urban social health from the perspective of social capital in the metropolises of the Iranian religious Case study: Metropolis Qom

نویسندگان [English]

  • keramatollah ziari 1
  • Ahmad Pourahmad 2
  • Hossein Hatami Nejad 3
  • ali mahdi 4
1 profossor
2 profossor
3 Assistant Professor Professor of Geography and Urban Planning Department of Tehran University
4 Phd Student , university of tehran
چکیده [English]

in view of urban planning, urban alive entity, active and social needs of human beings born of the economy, population, culture, and ... words have meaning, connection and communication are inseparable and quality of life, identified community health and development. Coinciding with the peak of the social capital debate among sociologists in the 90s, researchers are increasingly health and medical sociology and in relation social determinants of health Such as inequality, and public trust towards national unity and extensive studies have been conducted with a focus on public health. One of the most important needs that we are a lost era, is a health issue. The truth is that the contemporary urban life , along with their positive characteristics , full of factors that people's health at risk . Now, in connection with this important component of social capital, according to the expanded social and economic problems of urban communities, is one of the key issues in the field of medical sociology. according to the category of social capital is one of the influential component in this field that could improve the efficiency of social health , and also be a solution to the various social issues including poverty, crime ,the economy and low - yield government.Hence, the authors, understanding the impact of social capital on public health and its components such as trust, cooperation, where it belongs, happiness, etc., to assess the quality of the metropolitan city of Qom as one of the important eight districts the world's most holy cities of Islam from the perspective of social capital's citizens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Social capital"
  • "community health"
  • "public health"
  • "religious metropolises"
  • "metropolitan Qom"

مراجع

منابع

  1. امینی رارانی، مصطفی، موسوی، میرطاهر و حسن رفیعی .1390. رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با سلامت اجتماعی در ایران، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره42، صص228-203.
  2. انصاری، ابراهیم، عطایی، پری. 1391. بررسی میزان و تأثیر سرمایه اجتماعی بر روابط اجتماعی ساکنان مجتمع­های مسکونی، مطالعۀ موردی: دو منطقه از شهر اصفهان، فصلنامۀ مطالعات شهری، سال دوم، شماره دوم، صص138-113.
  3. بهبودی، داوو، باستان،فرانک(1391)، تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر سلامت عمومی در ایران، دو فصلنامه جامعه­شناسی اقتصادی و توسعه، شماره اول، صص46-27 .
  4. بیورانی، حسین و غفران، علی. 1388. تبیین و بکارگیری مدل تصمیم‌گیری چند معیاره TOPSIS برای رتبه‌بندی مناطق مختلف شهری از منظر جرم و بزهکاری، مجله کاراگاه، دوره دوم، سال دوم، شماره 8 ، صص150- 131.
  5. پیران، پرویز، موسوی، میرطاهر و ملیحه سیانی. 1385. کارلایۀ مفهومی و مفهوم­سازی و سرمایه اجتماعی با تأکید ر شرایط ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 22، صص44-9 .
  6. رفیعیان، مجتبی، احمدزاده نانوا، حسین. 1391. سنجش ظرفیت­های مشارکت اجتماعی در سیاست­های مداخله در محلات ناکارآمد شهری، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره46، صص372-353.
  7. سازمان مسکن و شهرسازی استان قم. 1377. مطالعۀ شاخص­های مسکن، جمعیت،‌ مهاجرت و حاشیه­نشینی در شهرستان قم .
  8. سیدان، فریبا، عبدالصمدی، محبوبه. 1390. رابطۀ سرمایه اجتماعی و سلامت روان زنان و مردان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره42، صص 254-229.
  9. شارع­پور، محمود، ریاحی، اسماعیل و فاطمه آرمان. 1392. بررسی تأثیر مؤلفه­های سرمایه اجتماعی برسلامت روان، مطالعۀ موردی، شهروندان شه ر تهران، دو فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، سال پنجم، شماره 1، صص 79-100.
  10. علی­زاده اقدم، محمدباقر، ربانی، رسول و مرتضی مبارک بخشایش. 1391. بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و احساس محرومیت بر سلامت شهروندان، مورد مطالعاتی، شهر اصفهان، فصلنامۀ برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 15، صص 86-45.
  11. کامران، فریدون، ارشادی، خدیجه. 1388. بررسی رابطۀ سرمایه اجتماعی شبکه  و سلامت روان، فصلنامۀ پژوهش­های اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، صص 29-54.
  12. فرید، یدا­اله. 1368. جغرافیا و شهرشناسی، انتشارات دانشگاه تبریز .
  13. فنی، زهره، شفیعی ثابت، ناصر و مهدی شیرکوند. 1397. تحلیل کیفیت زیستی شهرهای کوچک استان گیلان با استفاده از مدل مشارکت سرمایه­های اجتماعی، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال هشتم، شماره 30، صص 2121-193.
  14. گروسی، سعیده، شبستری، شیما. 1390. بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در بین زنان سرپرست خانوار در شهر کرمان، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره 1، صص 99-123.
  15. معروفی، ایوب، سجادی، ژیلا و محمدتقی رضویان. 1398.  سنجش نابرابری فضایی شاخص­های سلامت محیط زیست شهری، نمونه موردی، نواحی کلانشهر تهران، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال نهم، شماره سی و چهارم، صص 116-99.
  16. موسوی، میرنجف، حسنی، محمد و ایوب منوچهری میان‌دوآب. 1391. تحلیل سرمایه اجتماعی شهروندان و تأثیر آن بر کیفیت زندگی، مورد مطالعه، محله­های شهر میاندوآب، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 4، صص 220-97.
  17. میره­ای، محمد، علیوردیلو، هادی، امیریان، سهراب و محمد علیوردیلو. 1396. تحلیلی بر نابرابری­های توسعه بهداشتی و سلامت در منطقه البرز جنوبی، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال هفتم، شماره 26، صص 68- 49.
  18. نصراللهی، زهرا، اسلامی، راضیه. 1392. بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار در ایران(کاربردی از مدل روبرت فوآ)، فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، سال چهارم، شماره سیزدهم، صص 78-61.
  19. نظم­فر، حسین، علوی، سعید و علی عشقی چهاربرج. 1397. تحلیل فضایی سکونتگاه­های شهری استان گلستان از لحاظ شاخص­های شهر سالم، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال هشتم، شماره 30، صص 228-213.
  20. نوغالی، محسن، فولادیان، احمد و حسن احمدی‌ازغندی. 1389. بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت از زندگی، مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مجله تخصصی جامعه­شناسی مطالعات جوانان، سال اول، شماره سوم، صص193-169.
  21. هزارجریبی، جعفر، مهری، اسداله. 1391. تحلیل رابطه سرمایه­ اجتماعی و سلامت­ روانی- اجتماعی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 59، صص90-42 .
    1. Adam, France and Ronccevic, Bourt. 2003. Social Capital: recent debates and research. Social Science Information, 42:155-183.
    2. Alaszewski, A., Manthorpe, J. Durkheim. 1995. Social integration and suicide rates, Nurs Times, (25):  34-5.
    3. Bourdieu, Pierre and Loic Wacquant. 1992. Invitation to Reflexive Sociology. Chicago: University of Chicago Press.
    4. Catalan, Bibiana. David, Saur. Pere, Serra. 2008. Urban sprawl in the Mediterranean? Patterns of growth and change in the Barcelona Metropolitan Region 1993–2000, Available online at www.sciencedirect.com, pp 174-184.
    5. Horton, Richard. 2009. Global science and social movements: towards a rational politics of global health, www.elsevier.com, pp. 26-30
    6. Hyyppa E., M.T. and MaEki, J. 2005. Why do Swedish-Speaking Finns Have Longer Active Life?. An Area for Social capital Research, Health Promotion International, 16(1): 55-64.
    7. Kawachi, I., and Berkman, L.F .2000. Social Cohesion, social capital, and health. In L.F. Berkman & Kawachi I. (Eds.), Social Epidemiology (pp. 174-190). New York: Oxford University Press.
    8. Keyes, C.L.M., and Shapiro, A .2004. Social well-being in the U.S.: A descriptive epidemiology. in orville Brim, Carol, D., Ryff & Ronald, C. Kessler (eds.), How healthy are you? A national study of well-being of Midlife. Chicago: University of Chicago Press.
    9. Kushner, H.I., and Sterk, C.E. 2005.The limits of social capital: Durkheim, suicide, and socialcohesion, Am J Public Health (7):  39-4.
    10. Moore, Spencer, Teixeira, Ana and Alan Shiell. 2006. The health of nations in a global context: Trade, global stratification, and infant mortality rates, Social Science & Medicine 63, www.elsevier.com, pp. 165-178 .
    11. Pohchin, I. 2006. Exploration of Social Capital and Physical Activity Participation Among Adults on Christmas Island, PHD Dissertation,
      School of Human Movement and Exercise Science & School of Social and Cultural Studies, University of Western Australia.
    12. Russell, R.D. 1975. Social Health: An attempt to clarify this dimension of Well-being. International Journal of health Education, 16: 74-82.
    13. Temmerman, Marleen, Lauren Beth Foster, Philip Hannaford, Adriano Cattaneo, Jørn Olsen, Kitty W.M. Bloemenkamp, Albrecht Jahn and Miguel Oliveira da Silva. 2006. Reproductive health indicators in the European Union: The REPROSTAT project, www.sciencedirect.com, pp. 3-10.
    14. Tzoulas, Konstantinos, Kalevi Korpela, Stephen Ven and Vesa Yli-Pelkonen. 2007.  Promoting ecosystem and human health in urban areas using Green Infrastructure: A literature review, Journal Landscape and Urban Planning 81, www.elsevier.com, pp. 167-178.
    15. Wilkinson, R.G. 1996. Unhealthy Societies: The Afflictions of Inequality, London: Routledge.
Zunzunegui, M.V., Beatriz E.A., Teodoro D.S., and Angel, O .2003. Social networks, social integration, and social engagement determine cognitive decline in community-dwelling Spanish older adults. The journals of gerontology. Series B, Psychological Sciences and Social Sciences. 58: 2

مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 10، شماره 35
بهار 1399
صفحه 51-66

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار