سنجش میزان برخورداری شهرستان های استان خوزستان از شاخص های توسعه با استفاده از تکنیک ادغام

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

در برنامه ریزی های توسعه در سطح منطقه ای، شناخت و درک تفاوت های موجود میان مناطق از حیث برخورداری آن ها از امکانات و زیر ساخت های اجتماعی و اقتصادی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است .یکی از روش های ارزیابی ، تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه است که برای سنجش ،ارزیابی و اولویت گذاری چند گزینه به کار گرفته می شود. روش این پژوهش، بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی –موردی و تحلیلی است.جامعه آماری 23 شهرستان استان خوزستان می باشد که با استفاده از 71 متغیر نرم سازی شده با بهره گیری از مدل های تصمیم گیری چندشاخصه تاکسونومی عددی، ویکور و تاپسیس و ادغام نتایج آن با تکنیک های ادغامی( میانگین رتبه ها، روش بردا و کپ لند) به تحلیل و سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان خوزستان پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اختلاف قابل ملاحظه ای میان سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان خوزستان وجود دارد و شهرستان های دشت آزادگان، بندر ماهشهر، شوش، خرمشهر، شادگان، اندیکا، هویزه و گتوند از مدار توسعه استان فاصله زیادی دارند و نابرابری در سطوح توسعه در بین شهرستان های استان، به دلیل عدم توزیع یکنواخت شاخص های مختلف در بین آنها می باشد و لازم است در راستای تامین عدالت فضایی در برنامه ریزی ها، شهرستان های محروم در اولویت قرارگیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Assessment a pair of scales countries prosperity of Khuzestan province of Development Indicators By using of integration techniques

چکیده [English]

Today, the issue of development is concern in many countries. But for the development have been provided a general agreement about its definition. Originally development is as a fundamental change in economic variables, social and cultural rights in any society and its realization are requires coordination between the different aspects. Development is a multidimensional process and have various sub-sectors of the social, cultural, political, and ... That there are indices to measure each.Development planning at the regional level, to understand the differences between the regions in terms of the enjoyment of economic and social facilities and infrastructure, it is inevitable. One method of evaluation is Multi Criteria Decision Making Techniques that to be used to assess, evaluate and prioritize multiple investment options. This research method, based on objective is functional and cross - case analysis and Based on the nature of the case - descriptive and analytical. The Statistical society is 23 city in Khuzestan province that Using of 71 variables with Utilizes a multi-criteria decision models Numerical Taxonomy, VIKOR and TOPSIS and integration of them with technology integration(Average ranking methodology, BORDA method and Copeland method) to analyze and assess the degree of development of the city has Khuzestan province. Research findings indicate that there is Significant difference between the levels of development Cities of Khuzestan province and the city of Azadegan, Bandar Mahshahr Shush, Khorramshahr, Shadegan, Indica, Hoveizeh and Gotvand The orbit of development are far and Inequalities in levels of development between the city and province because of they are not uniformly distributed among the various indicators and In line with the planning of spatial justice Undeveloped city is reflected by the priority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Space Justice
  • VIKOR
  • TOPSIS
  • Copeland method
  • Khuzestan Province
منابع
1-   آزادی، یونس و حسن بیک محمدی. 1391. تحلیل و طبقه‌بندی سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی شهرستان‌های ایلام، مجله­ی علمی تخصصی برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره­ی دوم.
2-   آهنگری، مجید. 1385. ارزیابی درجه­ی توسعه­ی شهرستان‌های استان خوزستان و نابرابری منطقه‌ای در استان (1378 و 1382)، فصل­نامه­ی بررسی‌های اقتصادی، دوره‌ی سوم، شماره­ی 2، تابستان، صص 5-25 .
3-   ابراهیم‌زاده، عیسی و کوهزاد رییس­پور. 1390. بررسی روند تغییرات درجه­ی توسعه‌یافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهره‌گیری از تاکسونومی عددی طی دهه‌های 1385-1375، جغرافیا و توسعه، شماره­ 24.
4-   افروغ، عماد. 1380. چشم‌انداز نظری به تحلیل طبقاتی و توسعه. چاپ دوم، تهران، مؤسسه فرهنگ و دانش.
5-   امیری، مقصود؛ دارستانی فراهانی، احمد .1392. «تصمیم­گیری با معیارهای چندگانه»، تهران، نشر دانشگاهی کیان.
6-   امینی نژاد، غلامرضا و دیگران. 1387. تحلیل درجه توسعه یافتگی دهستان‌های حوزه تاسیسات پارس جنوبی در استان بوشهر، فصلنامه روستا و توسعه، سال ۱۱، شماره ۳، صفحات ۱۴۳-۱۷۲.
7-   بدری، سیدعلی. 1382. روش­ها و مدل­های برنامه­ریزی روستایی. جزوه درسی کارهای عملی رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور.
8-   پادروندی، بهزاد. 1392. بررسی و سطح­بندی وضعیت پایداری توسعه در شهرستان­های استان لرستان، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، استاد راهنما  عطا غفاری گیلانده، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم انسانی.
9-   پوراصغرسنگاچین، فرزام و دیگران. 1391. سنجش سطح توسعه‌یافتگی استان‌های کشور ایران با رویکرد تحلیل عاملی، مجله علمی- پژوهشی آمایش سرزمین، شماره دوم، دوره چهارم، صفحات 5- 26.
10-پورمحمدی، محمدرضا و نادر زالی. 1388. تحلیل نابرابری‌های منطقه‌ای و آینده­نگاری توسعه (نمونه­ی موردی: استان آذربایجان شرقی)، نشریه­ی علمی­-­ پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی (دانشگاه تبریز)، سال 15، شماره­ی 32، صص 29-64.
11-تقوایی، مسعود و محمد صبوری. 1391. تحلیل تطبیقی سطح و میزان توسعه‌یافتگی اجتماعی شهرستان‌های استان هرمزگان، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 46، شماره­ی 2.
12-تودارو، مایکل. 1364. توسعه­ی اقتصادی در کشورهای در حال‌ توسعه. ترجمه­ی غلامعلی فرجادی. چاپ اول، تهران، نشر سازمان برنامه و بودجه.
13-----------. 1990. توسعه­ی اقتصادی در جهان سوم. ترجمه­ی غلامعلی فرجادی. تهران، نشر مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه.
14-حاتمی­نژاد، حسین و دیگران 1390. سنجش درجه­ی توسعه‌یافتگی صنعتی در مناطق مرزی ایران (مطالعه­ی موردی: شمال غرب کشور، شهرستان‌های جنوبی استان آذربایجان غربی)، مجله­ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره­ ششم.
15-حسین­زاده دلیر، کریم. 1380. برنامه‌ریزی ناحیه‌ای. تهران، انتشارات سمت.
16-رضوانی، محمدرضا. 1382. تعیین و تحلیل برخورداری نواحی روستایی استان زنجان، فصل­نامه­ی پژوهش‌های جغرافیایی، شماره­ 51، انتشارات دانشگاه تهران.
17-رفیعیان، مجتبی و محمد شالی. 1391. تحلیل فضایی سطح توسعه‌یافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری، مدرس علوم انسانی - برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره­ی شانزدهم، شماره­ 4.
18-رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. 1373. مکانیسم برنامه‌ریزی در ایران با تأکید بر برنامه‌ریزی روستایی. مجموعه مقاله‌های سمینار جامعه‌شناسی. جلد 2. تهران، سمت.
19-زیاری، کرامت­الله و دیگران. 1390. بررسی درجه­ی توسعه‌یافتگی شهرستان‌های کشور و رابطه­ی آن با نرخ شهرنشینی، مجله­ی علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی، سال اول، شماره­ی سوم.
20-زیاری، کرامت و دیگران. 1389 الف. سنجش درجه­ی توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی به روش (اHDI)، مجله­ی مدیریت، سال سوم، شماره­ی 12، صص 75-95.
21------------------1389 ب. ارزیابی کلاسیک کارایی استان‌های کشور از لحاظ توسعه یافتگی با استفاده از DEA، مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره چهارم، شماره 3
22-زیاری، کرامت­اله. 1379. سنجش درجه­ی توسعه‌یافتگی فرهنگی استان‌های ایران، نشریه­ی علوم اجتماعی، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ 16.
23-سازمان مدیریت برنامه‌ریزی استان خوزستان. 1390. سال­نامه­ آماری استان خوزستان.
24-سلیمی، حسین و قادرزاده. 1390. آغاز و انجام نظریه­ی وابستگی، علوم اجتماعی، شماره­ی 56، صص 169-206.
25-ساعی، احمد. 1388. نقد و ارزیابی نظریه­ی نظام جهانی: موافقان و منتقدان، فصل­نامه­ی مطالعات سیاسی، سال دوم، شماره­ی 5.
26-سرور، رحیم و دیگران. 1391. سنجش میزان توسعه‌یافتگی ساختارهای اقتصادی – اجتماعی شهرهای استان آذربایجان شرقی، فصل­نامه­ی علمی – پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال دهم، دوره­ی جدید، شماره­ 35.
27-ضرابی، اصغر و نازنین تبریزی. 1389. تعیین سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان مازندران ­-­ رویکرد تحلیل عاملی، فصل­نامه­ی جغرافیایی آمایش محیط، شماره­ی 12.
28-فطرس، محمد حسن و بهشتی‌فر، محمود. 1388. «مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش کشاورزی استان‌های کشور در دو مقطع زمانی 1372 و 1382.  اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره 65.
29-فلاهرتی، دیان. 1383. معرفی مکاتب اقتصادی: مکاتب رادیکال و وابستگی، ترجمه­ی سید حسن میرجلیلی، مجله­ی اقتصادی، شماره­ی 29 و 30.
30-قائد رحمتی، صفر و دیگران. 1392. تحلیل شاخص‌های توسعه و سطح‌بندی دهستان‌های استان یزد، جغرافیا و توسعه، شماره­ 30.
31-قدیری معصوم، مجتبی و کیومرث حبیبی. 1383. سنجش و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی شهرها و شهرستان‌های استان گلستان، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ 23.
32-قنبری، ابوالفضل. 1390. تعیین درجه­ی توسعه‌یافتگی و پیش‌بینی اولویت برنامه‌ریزی و توسعه­ی نقاط شهری استان‌های ایران، جغرافیا، فصل­نامه­ی علمی­-­ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره­ی جدید، سال نهم، شماره­ 29.
33-قنبری، سیروس و دیگران. 1390. سنجش و تحلیل میزان توسعه‌یافتگی براساس رویکرد توسعه­ی همه‌جانبه روستایی (نمونه­ موردی: دهستان خانمیرزا، شهرستان لردگان)، دوفصل­نامه­ مدیریت شهری، شماره­ی  25 .
34-قنبری، یوسف، حمید برقی و احمد حجاریان. 1390. تحلیل سطوح برخورداری دهستان‌های شهرستان اصفهان، فصل­نامه­ روستا و توسعه، سال 14، شماره­ی  3، صص 93-112.
35-کردوانی، پرویز و صلاح شریفی. 1391. میزان توسعه‌یافتگی در دهستان‌های شهرستان مریوان (مطالعه­ی موردی: بخش مرکزی)، فصل­نامه­ روستا و توسعه، سال 15، شماره­ی 3، صص 115-130.
36-کلانتری، عبدالحسین و پیام روشنفکر (1386). رسانه، توسعه و سیاست­گذاری رسانه­ای، اداره­ کل پژوهش­های رادیو، تهران، انتشارات طرح آینده.
37-مختاری هشی، حسین. 1385. تحلیل نقش تصمیم‌گیری‌های حکومتی در توسعه‌یافتگی سرزمین (با تأکید بر برنامه‌های توسعه­ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1368-1383)، پایان‌نامه­ کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، استاد راهنما زهرا احمدی پور، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
38-فطرس، محمدحسن و بهشتی فر، محمود. 1388. مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش کشاورزی استان‌های کشور در دو مقطع زمانی 1372 و 1382، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره 65.
39-منفردیان سروستانی، محسن و دیگران. 1386. رتبه‌بندی مناطق مختلف شهری شیراز از لحاظ درجه­ی توسعه‌یافتگی، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد اقتصاد، رشته­ی توسعه و برنامه­ریزی، استاد راهنما نعمت الله اکبری و صادق بختیاری، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد.
40-موحد، علی و دیگران. 1390. تحلیل درجه­ی توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای، مجله­ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره­­ی پنجم.
41-نصرالهی، خدیجه و دیگران. 1390. تحلیل مقایسه‌ای روش‌های رتبه‌بندی در اندازه‌گیری توسعه‌یافتگی (مطالعه­ موردی: شهرستان‌های استان خوزستان)، آمایش سرزمین، سال سوم، شماره­ی چهارم، صص 65-93.
42- Al-Hassan, Ramatu M. 2007. Regional disparities in Ghana: policy options and public invetment implications.
43- Annis, P.Y., and Andriatisatsaholiniaina, L.A. 2001. Sustainability: an illdefined concept and its assessment using fuzzy logc.
44- Anton, N. 2006. Cardoo and Faletts Dependency and development in Latin Amereica.Norderstedt: Auflage.
45- Casario, M. and Kamran M. Dadkhah 1998. An Evaluation of Progress Toward European Monetary Union Using Fuzzy Analysis, Journal of Policy Modeling, (20):741-52
46- Clark, D. 2000. Urban World, Global City. London: Routledge
47- Oliveria soares, J., Manuela Lourenco Marques, C., and monterio, F. 2001. A multivariate methodology to uncover regional desparities: a contribution touncover regional and governmental decisions.
48- Mc Granaham, D.V., Richoud Proust, C., Sovani, N.V., and Subramanian, M. 1972. Contents and measurement of socioeconomic development, New York: Praeger.
49- Noorbaghsh, F. 2003. Human Development and Regional Didparity in India, University of Glasow.
50- Sharama, Bimal. 2004. Regional disparities in agricultural labou Productivity in the Brahmaputra Valley, Assam, India, Department of Geography, Gauhati University.
51- Wheeler, J., and Muller, P. 1986. Economic Geography. Johannesurg:John Wiley and Sons.