TY - JOUR ID - 130081 TI - تحلیل فرآیندهای مورفودینامیکی موثر در عمیق‌شدگی آبراهه‌های جلگه جنوب غربی دریای خزر، مطالعه موردی: رودخانه‌های لیسار، کرگانرود و شفارود در استان گیلان JO - مجله آمایش جغرافیایی فضا JA - GPS LA - fa SN - 2538-5739 AU - حاجی کریمی, زهرا AU - شایان, سیاوش AU - یمانی, مجتبی AU - خوشرفتار, رضا AU - محمدی, هژیر AD - دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران AD - دانشیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس AD - استاد ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشگاه تهران AD - استادیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، AD - کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه زنجان Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 10 IS - 38 SP - 39 EP - 58 KW - ژئومورفولوژی‌ ساحلی KW - تغییرات سطح اساس خزر KW - مورفوتکتونیک KW - جلگه خزر KW - حفر رودخانه‌ای DO - 10.30488/gps.2021.143550.2856 N2 - با توجه به وقوع همزمان بالاآمدگی البرز و فرونشست صفحه اقیانوسی خزر و تغییرات تراز آب دریای خزر، شرایط پیچیده‌ای را در سطح جلگه از لحاظ رسوبگذاری و حفر مجرا شاهد هستیم. به دلیل مورفولوژی ناهمگون مناطق ساحلی، تأثیر نوسانات دریای خزر در تمام مناطق ساحلی یکسان نیست. مسأله تحقیق آن است که بستر رودخانه­های منتهی به خط ساحلی خزر عمیق­شدگی قابل توجهی را نشان می‌دهد. از جمله هدفهای اصلی این تحقیق، بررسی ارتباط میزان کف‌کنی رودخانه­ها با نوسان‌های آب دریای خزر، مورفوتکتونیک البرز و عوامل انسانی است. برای دستیابی به این هدف از داده‌های دبی و رسوب، نوسان‌های تراز آب، مدل رقومی ارتفاعی منطقه با توان تفکیک 5/12 متر به همراه عکس‌های هوایی، تصاویر گوگل‌ارث، مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی مورد استفاده قرارگرفته است. برای شناخت نحوه عملکرد و میزان اثرگذاری فعالیت‌های نوزمین‌ساخت و تحلیل نیمرخ‌های طولی و عرضی رودخانه‌ها از شاخص‌های ژئومورفیک استفاده شد؛ و به منظور بررسی روند کف‌کنی رودخانه­های مورد مطالعه از کوهستان تا خط ساحل، مقایسه تحلیلی نیمرخ­های طولی و عرضی و مطالعه نمودارهای تاریخی نوسانات آب دریای خزر انجام گرفت و با بهره‌گیری از استدلال استقرائی تحلیل‌ها انجام شد. نتایج حاصل از شاخص‌های مورفوتکتونیک و مشاهدات میدانی و بررسی نیمرخ‌های عرضی رودخانه‌ها، نشان داد که در برخی نیمرخ‌ها علاوه بر بالاآمدگی البرز، سایر عوامل از جمله عامل انسانی و نوسانات دریا و فرونشست تکتونیکی در عمیق‌شدگی بستر رودخانه‌ها نقش داشته‌اند. UR - https://gps.gu.ac.ir/article_130081.html L1 - https://gps.gu.ac.ir/article_130081_4e15e82de764f73588409deea739f9b4.pdf ER -