TY - JOUR ID - 134117 TI - تحلیلی بر تنگناها و راهبردهای توسعۀ کالبدی و فیزیکی سکونتگاههای غیررسمی. نمونۀ موردی: محله‌های حاشیه‌ای و پیرامونی‌ بابل JO - مجله آمایش جغرافیایی فضا JA - GPS LA - fa SN - 2538-5739 AU - نجفی کانی, عل اکبر AU - حمیدی, خدیجه AD - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران AD - کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 11 IS - 39 SP - 217 EP - 238 KW - چالش KW - راهبرد KW - سکونتگاه غیررسمی KW - حاشیه ‌نشینی KW - بابل DO - 10.30488/gps.2020.219392.3187 N2 - وجود امکانات و زیرساخت­های مختلف در شهرها موجب شده تا بسیاری از روستاییان محل زندگی خود را ترک کرده و به شهرها مهاجرت کنند. این درحالی است که گرانی قیمت زمین و مسکن مهاجران تازه‌وارد را مجبور می‌کند تا به دور از چشم مسئولان و بدون اخذ مجوز از دستگاه­های متولی به ساخت سرپناه در حاشیه شهرها اقدام کنند که به تبع آن مشکلات زیادی را برای مسئولان در زمینه خدمات­رسانی و همچنین برای حاشیه­نشینان به وجود می‌آورد. از این­رو این پژوهش سعی دارد تا ضمن بررسی چالش‌های توسعه‌ در ناحیه مورد مطالعه، راهبردهای کلیدی را در راستای توسعۀ مساکن غیررسمی ارائه نماید. به منظور دستیابی به این هدف از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و میدانی استفاده شده و اطلاعات مورد نیاز به دو صورت اسنادی و پرسش­نامه گردآوری شده است. جامعۀ آماری پژوهش، ساکنان چهار محلۀ، موزیرج، کتی شرقی و غربی، باغ‌آبادیان و سادات‌محله هستند که بر اساس فرمول کوکران 310 خانوار از بین آنان به عنوان جامعۀ نمونه انتخاب شدند. سپس با توجه به تعداد خانوارها در هر یک از چهار محله‌، پرسش­­نامه­ها با روش تصادفی ساده/ سیستماتیک توزیع گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها نشان داد که بین میزان مشارکت شهروندان در سکونتگاههای غیررسمی با میزان توسعه‌یافتگی در محله‌های مختلف تفاوت معناداری تا سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. یعنی هر چقدر مشارکت حاشیه­نشینان در زمینه­های مختلف عمرانی و خدماتی بیشتر باشد، به همان نسبت از مسائل و مشکلات محلات کاسته­شده و محلات توسعه‌یافته‌تر هستند. همچنین نتایج تحقیق در مورد رابطه بین چالش‌های اقتصادی و اجتماعی با توسعه‌نیافتگی محلات حاکی از آن است که عدم سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران به عنوان مهم­ترین چالش اقتصادی و همچنین عدم دسترسی به امکانات تفریحی، ورزشی و علمی به عنوان مهم­ترین چالش اجتماعی پیش­­روی حاشیه­نشینان مطرح شده است. مهم‌ترین چالش اکولوژیکی و کالبدی محله­های مورد مطالعه، وضعیت و کیفیت بد معابر چه به لحاظ عرض کوچه­ها و چه به لحاظ بهداشتی با عنایت به فقدان زیرساخت­های دفع و کنترل سیلاب (سیستم اگو) است. به­نحوی­که نتایج حاصل از تحلیل­های همبستگی تا سطح اطمینان 99 درصد رابطۀ معناداری را تبیین می­نمایند. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون خطی چندگانه نیز برای تبیین میزان چالش­ها پیش­روی توسعه­یافتگی نشان می­دهد که مؤلفه‌های بررسی­شده تاحد قابل قبول و معناداری وابسته به متغیرهایی هستند که مورد بررسی قرار گرفتند. ضریب تعیین محاسبه شده در معادلۀ رگرسیونی حاکی از آن است که تنگناهای متعدد پیش­روی توسعه­یافتگی قریب به 75 درصد وابسته به متغیرهای مورد بررسی است و حدود 25 درصد وابسته به متغیرهای دیگر است که در این پژوهش مورد شناسایی قرار نگرفتند. شایان ذکر است که عدم توسعۀ نواحی پیرامون شهر­ که عمدتاً محل اسکان مهاجران روستایی هستند را باید در پایین بودن درآمد حاشیه­نشینان، وجود بافت­های آشفتۀ که به­تدریج شکل­گرفته و یا روستاهای الحاقی به شهر و هزینه­بر بودن عمران و آبادانی مناطق حاشیه­ای جستجو نمود. UR - https://gps.gu.ac.ir/article_134117.html L1 - https://gps.gu.ac.ir/article_134117_ee7877ef7bdbcb6023de489bb505b384.pdf ER -