شناسایی مناطق مستعدخطر مرتبط با پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه‌های بزرگ مطالعه موردی: زمین‌لرزه سیلاخور، لرستان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان

2 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان

چکیده

یکی از مسایل مهمی که بعد از وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ باید به آن توجه شود رویداد پس‌لرزه‌ها است. در بیشتر موارد، وقوع این پدیده با خسارت‌های مادی فراوان و تلفات انسانی بالا همراه بوده است. بدین‌ترتیب آگاهی از مکان و زمان احتمالی پس‌لرزه‌ها برای ارزیابی مناطق مستعد زلزله، ارایه الگوی مناسب ساخت و ساز و گسترش شهری و در نهایت کاهش خسارت‌های جانی و مالی بسیار مفید است. این مطالعه با هدف آزمودن مدل تغییر تنش کولمب برای شناسایی مناطق مستعد خطر لرزه‌ای یا به‌عبارتی مناطقی که احتمال وقوع پس‌لرزه در آن زیاد است، بعد از وقوع زمین‌لرزه اصلی انجام گرفته است. بدین‌منظور، زمین‌لرزه یازدهم فروردین‌ماه 1385 سیلاخور به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. محاسبات تغییر تنش کولمب بر روی دو نوع گسل گیرنده، گسل گیرنده با هندسه مشخص و از نوع گسل مرجع و صفحات گیرنده با هندسه بهینه، صورت گرفت. این پژوهش با توجه به این فرض که زمین‌لرزه‌های بزرگ، با تغییر در میدان تنش نواحی مجاور خود می‌توانند سبب تحریک توالی پس‌لرزه‌ها شوند، انجام شده است. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که در گسل گیرنده از نوع گسل مسبب زمین‌لرزه، تطابق بهتری بین مراکز سطحی بیش‌تر پس‌لرزه‌ها و نواحی افزایش تنش وجود دارد. بنابراین می‌توان نواحی افزایش تنش محاسبه شده بر روی این نوع گسل گیرنده را به‌عنوان نواحی مستعد خطر معرفی کرد. از این‌رو وقوع احتمالی حوادث لرزه‌ای در این مناطق دور از انتظار نیست. بنابراین با توجه به این نتایج، می‌توان اظهار داشت که مدل تغییر تنش کولمب روش مناسبی برای شناسایی نواحی افزایش تنش و در نهایت محل وقوع احتمالی پس‌لرزه‌ها می‌باشد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification the Risk-Prone Areas Related to Large Earthquake's Aftershocks (Case Study: Silakhor Earthquake, Lorestan)

نویسندگان [English]

  • F. Jaafari Hajati 1
  • M. Agh Atabai 2
1
2

کلیدواژه‌ها [English]

  • Coulomb stress change
  • Earthquake-prone areas
  • Aftershock
  • Silakhor earthquake
پاکزاد م.، و میرزایی ن.، 1386. بررسی سازوکار کانونی زلزله 11 فروردین 1385 درب آستانه سیلاخور، مجله فیزیک زمین و فضا، شماره 3، ص73-86.
2- پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور، پی‌جویی مقدماتی صحرایی در زمین­لرزه 11 فروردین 1385 (1/6Mw=)، چالان چولان، دشت سیلاخور، 1385، وابسته به سازمان زمین-شناسی کشور.
3- جعفری‌حاجتی، ف.، آق‌آتابای، م.، و رحیمی‌چاکدل، ع. 1390. تغییرات میدان تنش کولمب و پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه زرند، جنوب‌‌شرق ایران، سی‌امین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی واکتشافات معدنی ایران.
4- حیدری، ر.، و میرزائی ن. 1388. الگوی لرزه‌زمین‌ساختی گسل اصلی عهد حاضر زاگرس بین 35-33 درجه عرض شمالی، مجله فیزیک زمین و فضا، شماره 3، ص 96-83.
5- راست‌بود، ا.، وثوقی، ب.، کاردر، ف.، و کریمی‌دونا، ا. 1389. مدل‌سازی زمین‌لرزه (2010/12/20)Mw= 6/5 منطقه جنوب خاوری محمدآباد ریگان، بیست و نهمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران.
6- رضاپور، م. 1388. تحلیل زمین‌لرزه 11 فروردین 1385 سیلاخور در استان لرستان، مجله ژئوفیزیک ایران، جلد 3، شماره 1، ص 89-75.
7- میرزایی‌علویجه، ح.، فرزانگان، ا.، ماجدی‌اردکانی، م.ح.، و سینائیان، ف. 1385. گزارش زمین‌لرزه 11 فروردین 1385 سیلاخور، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، وزارت مسکن و شهرسازی.
8- نانکلی، م.ح. 1389. مطالعه رفتار مکانیکی لیتوسفر در منطقه زاگرس با استفاده از مدل‌سازی عددی سه‌بعدی به روش آلمان محدود، دوماهنامه نقشه‌برداری، شماره 106، صفحه 6-14.
 
9.Berberian, M., and Yeats, R.S. 2001. Contribution of Archaeological Data to Studies of earthquake history in the Iranian plateau. J. Struct. Geol. 23: 563-584.
10.Das, S., and Scholz, C.H. 1981.Off-faul Aftershock Clusters Caused by Shear stress increase?, Bull. Seis. Soc. Am. 71: 3. 1669-1675.
11.Gardner, J.K., and Knopoff, L. 1974. Is the Sequence of Earthquakes in Southern California, with Aftershocks Removed, Poissonian?, Bulletin of the Seismological Society of America. 64: 1363-1367.
12.Gutenberg, B., and Richter C.F. 1944. Frequency of Earthquakes in California, Bull. Seis. Soc. Am. 4: 185-188.
13.Harris, R. 1998. Introduction to Special Section: Stress Triggers, Stress Shadows, and  Implication for Seismic Hazard, J. Geophys. Res. 103: 24347-24358.
14.Harvard seismology (HRVD). 2006. CMT, Centroid Moment Tensor catalogue, http://www.seismology. Harvard.edu/CMTcatalog search.html.
15.Hatami, M.R., Shomali, Z.H., and Javan-Doloei, Gh. 2009. Focal mechanisms of Mw 6.5, March 31. 2006 Iran- Silakhor Earthquake using Data from the Iranian Seismic Network, Journal of the Earth & Space Physics. 35: 3. 1-11.
16.IIEES. 2012. International Institute of Earthquake Engineering and Seismology.http://www.iiees.ac.ir/iiees/EQsearch/(d2w5jw55sonavv55h5lmiiyj)/EventQuery.aspx.
17.King, G.C.P., and Cocco, M. 2001.Fault Interaction by Elastic Stress changes: New clues from Earthquake Sequences. Adv. Geophys. 44: 1-38.
18.King, G.C.P., Stein, R.S., and Lin, J. 1994. Static Stress Changes and Triggering of earthquakes, Bull. Seismol. Soc. Am. 84: 935-953.
19.Lin, J., and Stein, R.S. 2004. Stress Triggering in Thrust and Subduction earthquakes, and Stress Interaction between the Southern San Andreas and nearby thrust and strike-slip Faults, J. Geophys. Res., 109, B02303, doi: 10.1029/2003JB002607.
20.NEIC. 2006. National Earthquake Information Center, http://earthquake.usgs. Gov /regional/neic/.
21.Okada, Y. 1992.Internal Deformation due to Shear and Tensile Faults in Ahalf-space, Bill. seism. Soc. Amer. 82: 1018-1040.
22.Omori, F. 1894. on the Aftershocks of Earthquake, J. College. Sci. Imp. Univ. Tokyo, 7: 111-200.
23.Rajput, S., Gahalaut, V.K., and Sahu, V.K. 2005.Coulomb Stress Changes and Aftershocks of Recent Indian Earthquake, Current Science, 88: 4. 25.
24.Reasenberg, P.A., and Simpson, R.W. 1992.Response of Regional Seismicity to the Static Stress Change Produced by the Loma Prieta Earthquake. Science. 255: 1687-1690.
25.Stein, R.S. 1999. The Role of Stress Transfer in Earthquake Occurrence, US Geological Survey, MS 977, Menlo Park, California 94025, USA, 402: 605-609.
26.Stein, R.S., King, G.C.P., and Lin, J. 1992. Change in failure stress on the Southern san andreas Fault System Caused by the 1992 magnitude=7.4 landers earthquake, Science, 258: 3. 1328-1332.
27.Tchalenko, J.S., and Braud, J. 1974. Seismicity and Structure of the Zagros (Iran): the Main Recent Fault between 33˚ and 35˚N, Philos. Roy. Soc. Lond. 227: 1-25.
28.Toda, S., Lin, J., and Stein, R.S. 2011. Using the 2011 M=9.0 Tohoku earthquake to test the Coulomb Stress Triggering Hypothesis and to Calculate Faults brought closer to failure.
29.Toda, S., Stein, R.S., Richards-Dinger, K., and Bozkurt, S.B. 2005. Forecasting the evolution of seismicity in Southern California: Animations Built on earthquake Stress Transfer, J. Geophy. Res, 110, B05S16, doi:10.1029/ 2004JB003415.
30.Wiemer, S. 2001. A Software Package to Analyze Seismicity: ZMAP, Seism. Res. Lett. 72: 373-382.
31.Zamani, B. 2008.Study of Tectonic Stress State of Crust of Iran: Ph.D. thesis, University of Shiraz.