تأثیر نابرابری‌های اجتماعی در کیفیت فضای سبز. نمونه موردی: شهر کاشان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

2 استاد گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

3 استادیار گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

چکیده

فضای سبز شهری یکی از مهم­ترین کاربری­های خدماتی و یکی از شاخص­های توسعه­یافتگی جوامع محسوب می­شود و در توسعۀ پایدار شهری اهمیت بالایی دارد. برخورداری از این کاربری مهم شهری تحت تأثیر نابرابری­های اجتماعی قرار می­گیرد که در حال حاضر یکی از مشکلات اساسی برای شهرهای امروزی به حساب می­آید. در این میان آنچه مهم است، کیفیت فضاهای سبز و تأسیسات و خدمات ارائه شده در آن­ها است. در این پژوهش رابطۀ بین سطح اجتماعی شهروندان و کیفیت فضای سبز در شهر کاشان مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به صورت میدانی صورت گرفته است. جامعۀ آماری تحقیق را کلیه ساکنان شهر کاشان یعنی 304487 نفر تشکیل می­دهند و حجم نمونه با استفاده از نرم­افزار Sample Power 200 پرسش­نامه محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی داده­ها از آزمون­های آماری T-Test و Anova در نرم­افزار Spss و جهت تبیین و مدل­سازی تأثیر نابرابری­های اجتماعی در کیفیت فضای سبز از مدل­سازی معادلات ساختاری در نرم­افزار Amos استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون T بیانگر کیفیت نامناسب فضای سبز در پارک­های شهر کاشان است؛ همچنین نتایج آزمون Anova نشان داد که بین شاخص­های کیفیت فضای سبز در مناطق مختلف شهر کاشان به لحاظ آماری تفاوت میانگین وجود دارد. تحلیل یافته­های منتج از مدل­سازی معادلات ساختاری نیز بیانگر این مطلب است که بین وضعیت اجتماعی مناطق و کیفیت فضای سبز در شهر کاشان رابطۀ معناداری وجود دارد، همچنین در بین متغیرهای مربوط به شاخص کیفیت فضای سبز عامل منظر، بیشترین بار عاملی را با 98/0 به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Social Inequalities on the Quality of Green land space (Case Study: Kashan City)

نویسندگان [English]

  • Elnaz tadayon 1
  • Mohsen Shaterian 2
  • Rasoul Heidary 3
1 DEPARTMENT OF GEOGRAPHY OF UNIVERSITY OF KASHAN
2 Department of geography
3 Department of geography of kashan
چکیده [English]

Urban green landscape is considered as one of the most important uses of services and one of the developmental indicators of societies and it is very important in sustainable urban development. Having this important urban user is affected by social inequalities, which is currently considered one of the main problems for today's cities. What matters is that the quality of the green land spaces and the facilities and services provided there. In this research, the relationship between the social status of citizens and the quality of green land space in Kashan city has been investigated. The research method is descriptive-analytic and data collection is done in a field. The statistical population of the study consisted of all residents of Kashan city, 304487 people. A sample size of 200 questionnaires was used to calculate the sample size. Descriptive and inferential statistics were used to analyze and analyze the effects of social inequalities on the quality of green land space using T-test and ANOVA tests in SPSS software. Structural equation modeling in Amos software was used. The results of T-test indicate the inappropriate quality of green space in Kashan parks. Also, the results of ANOVA showed that there is a statistically significant difference between the quality indices of green space in different regions of Kashan. Analysis of the results from structural equation modeling also indicates that there is a significant relationship between the social status of areas and the quality of green space in Kashan. Also, among the variables related to the landscape quality index, the factor with the highest factor load was 0.98.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social inequality
  • urban green land space furniture
  • urban green landscaping
  • Kashan city
  • structural equation modeling

مراجع

  1. احدنژاد روشتی، محسن. صالحی میشانی، حیدر. وثوقی­راد، لیلا و رومیانی، احمد. 1392. ارزیابی و ﻣﻜﺎن­یابی فضای سبز شهری موردشناسی: منطقه 11 شهر تهران. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دورۀ چهارم. شماره دوازدهم، زاهدان.
  2. احمدی، عاطفه. موحد، علی و شجاعیان، علی. 1390. ارائه الگوی بهینه مکان­یابی فضای سبز شهری با GIS و AHP منطقۀ مورد مطالعه: منطقه 7 شهرداری اهواز. مجلۀ آمایش محیط، دورۀ چهارم، شماره پانزدهم، ملایر.
  3. آجیلیان، ممتاز. شیوا، ناعمی. فائزه و قدمگاهی، نرگس. 1392. بررسی اهمیت فضاهای سبز شهری در جهت رسیدن به اهداف توسعۀ پایدار. همایش ملی معماری. شهرسازی و توسعۀ پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مؤسسه آموزش عالی خاوران، مشهد.
  4. آهنگری. شورش. موسی­زاده. چیمن و محمدی. رباب. 1392. اولویت­بندی شاخص­های رضایت­مندی شهروندان از پارک­ها و فضاهای سبز شهری نمونۀ موردی: شهر بوکان. فصلنامۀ جغرافیا و مطالعات محیطی، دورۀ دوم. شماره هفتم، اصفهان.
  5. پاک­فطرت، علی­رضا و تقوایی، مسعود. 1396. بررسی وضعیت پارک­های شهری با رویکرد توسعۀ پایدار مورد مطالعه: شهر شیراز. فصلنامۀ مدیریت شهری، دوره شانزدهم، شماره چهل و هفت، تهران.
  6. پژوهان فر, مهدیه. 1394. بررسی انگیزه استفاده‌ از پارک‌های شهری و متغیرهای جمعیت شناختی مرتبط با آن (موردمطالعه: شهروندان شهر گرگان)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره پنجم، شماره دوازدهم، گرگان.
  7. پورسراسکانرود، محمداکبر. 1388. ارزیابی و مکان­یابی کاربری فضای سبز منطقه 9 شهرداری تهران. فصلنامۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره یازدهم، شماره چهاردهم، اصفهان.
  8. جنادله، علی. 1395. فضاهای سبز شهری و کیفیت زندگی مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی بوستان­ها و فضاهای سبز شهری و کاربرد تجربی آن در سه بوستان شهر تهران. فصلنامه برنامه­ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، دوره هفتم، شماره بیست و هفتم، تهران.
  9. حیدری­چیانه، رحیم. علیزاده­زنوزی، شاهین. قلیکی میلان، بهمن و ایمانی­تبار، حکیمه. 1394. تحلیلی بر نابرابری­های اجتماعی_ اقتصادی مبتنی بر مدل­های VIKOR و SAW در استان آذربایجان شرقی مطالعۀ موردی: خدمات بهداشتی درمانی. ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﺷﻬﺮی، دوره دوم، ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ، مرودشت.

10. حیدری­سورشجانی، رسول. 1396. پهنه­بندی فضایی امنیت با تأکید بر کاربری اراضی شهری مورد مطالعه: محلات شهر کاشان. پژوهش­ نامۀ جغرافیای انتظامی، دوره پنجم، شماره نوزدهم، تهران.

  1. داداش­پور، هاشم. علیزاده، بهرام و رستمی، فرامرز. 1393. گفتمان عدالت فضایی در شهر. انتشارات آذرخش، تهران.

12. زیاری، کرامت­الله. اشنویی، امیر و روستا، مجتبی. 1393. عوامل مؤثر در احساس آرامش در فضاهای سبز و تفریحی در شهر کاشان. فصلنامۀ فضای جغرافیایی، دورۀ شانزدهم، شماره پنجاه و چهارم، ابهر.

13. سجادیان، ناهید. نعمتی، مرتضی. شجاعیان، علی و قنواتی، طاهره. 1394. تحلیل نابرابری اجتماعی بر اساس متغیرهای منتخب در شهر اهواز نمونۀ موردی: شهرک نفت، گلستان و حصیرآباد. برنامه­ریزی و آمایش فضا، دورۀ نوزدهم، شماره دوم، تهران.

14. سرائی، محمدحسین و ایرجی، سمانه. 1394. بررسی میزان انطباق فضایی نابرابری­های اجتماعی- اقتصادی در نواحی هشت­گانه شهر یزد. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره چهارم. شماره سیزدهم، تهران.

15. سیف­الدینی، فرانک و منصوریان، حسین. 1390. تحلیل الگوی تمرکز خدمات شهری و آثار زیست­محیطی آن در شهر تهران. مجله محیط­شناسی، دوره سی و هفت، شماره شصت، تهران.

16. ضرابی، اصغر. ایزدی، ملیحه و فتوحی، زیبا. 1394. تحلیلی بر وضعیت فضای سبز با رویکرد توسعۀ پایدار شهری مطالعۀ موردی: مناطق شهر اصفهان. فصلنامۀ شهر پایدار، دوره دوم، شماره دوم، تهران.

17. علوی، سیدعلی. گروسی، علیرضا. شاهرخی­فر، زینب و نصیری مجد، سعید. 1395. تحلیلی از وضعیت کمی و کیفی فضای سبز شهری با تأکید بر سنجش رضایتمندی ساکنان شهر نظرآباد. معماری شهر پایدار، دورۀ چهارم، شماره دوم، تهران.

18. غفاری گیلانده, عطا, نیکفال مغانلو, ساسان, مصطفی‌پور, منصور, هاشمی معصوم آباد, رضا. 1399. بررسی چیدمان مکانی پارک‌های شهری و ارائه الگوی بهینه آن با استفاده از مدل .VIKOR مطالعه موردی: پارک‌های منطقه‌ای شهر اردبیل، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره دهم، شماره سی و پنجم، گرگان.

19. محمدی، جمال. ضرابی، اصغر و احمدیان، مهدی. 1391. اولویت­سنجی مکانی توسعۀ فضاهای سبز و پارک­های شهری با استفاده از روش AHP نمونه موردی: شهر میاندوآب. فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، دوره چهارم، شماره دوم، تهران.

20. محمدی، جمال. محمدی ده­چشمه، مصطفی و یگانه، منصور. 1386. ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻴﻔﻲ ﻧﻘﺶ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺳﺒﺰ ﺷﻬﺮی و بهینه­سازی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻬﺮوﻧﺪان از آن در ﺷﻬﺮﻛﺮد. مجله محیط­شناسی، دوره سی و سوم. شماره چهل و چهار، تهران.

  1. مرکز آمار ایران 1395. سرشماری نفوس و مسکن.  

22. موسوی، میرنجف. 1390. ﺷﻜﻞ ﭘﺎﻳﺪار ﺷﻬﺮ و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ مطالعه­ی موردی: شهر میاندوآب. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ پهل و چهارم، شماره هشتاد، تهران.

23. نظم­فر، حسین. عشقی چهار برج، علی. بهروزی، مستجاب و علوی، سعیده. 1395. سنجش نابرابری­های فضایی مناطق شهری از منظر عدالت اجتماعی مطالعه موردی: مناطق ده­گانه شهر تبریز. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره سی و یکم، شماره یکم، اصفهان.

24. نهیبی، سارا و حسن­دخت، مریم سادات. 1393. بررسی تأثیر فضای سبز شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهری مطالعۀ موردی: محله شیان. مجله پایداری، توسعه و محیط زیست، دورۀ اول. شماره یکم،  تهران.

25. یغفوری، حسین و کاشفی­دوست، دیمن. 1394. توزیع خدمات و امکانات شهری با رویکرد عدالت اجتماعی موردشناسی: شهر پیرانشهر. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای، دورۀ ششم، شماره نوزدهم، زاهدان.

26. یوسفی، علی و ورشوئی، سمیه. 1390. ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ در ﻓﻀــﺎی ﺷﻬﺮی ﻣﺸﻬﺪ: ﺑﺮآوردی از ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮیﻫﺎی درآﻣﺪی و ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ در ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮ. مطالعات اجتماعی ایران، دوره چهارم، شماره چهارم، تهران.

  1. Atiqul Haq, Shah Md. 2011. Urban Green Spaces and an Integrative Approach to Sustainable Environment. Journal of Environmental Protection. 2: 601-608.
  2. Baker. Susan. 2006. Sustainable Development. Rout ledge. London- New York.
  3. Chang. H-S. and Liao. C-H. 2011. Exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks. Cities. 4(2): 1-11.
  4. Chen, Wiangming and Jiaming Sun 2006. “Sociological Perspectives on Urban China: Fom Familiar Territories to Complex Terrains”. China Information. 20 (3): 519 551.
  5. Dickard, Michael, A. 2012. Digital Inequality: Exploring the Potential of Online Learning Communities to Promote Digital Skills and Citizenship among College Students. Master thesis of Ohio University.
  6. Dupont, Vincent. 2007. “Do geographical agglomeration. Growth and equity conflict?” Regional Science. 86(2): 193-213.
  7. Engelberg, J.K., Conway, T.L., Geremia, C., Cain, K.L., Saelens, B.E., Glanz, K., Frank, L.D. and Sallis, J.F. 2016. Socioeconomic and race/ethnic disparities in observed park quality. BMC Public Health. 16: 1-11.
  8. Jim, C.Y. and Chen, W.Y. 2008. Pattern and divergence of tree communities in Taipei’s main urban green spaces. Journal of Landscape and Urban Planning. 84: 312-323.
  9. Hataminejad. Hossein; Farhoudi. Rahmatollah; Mohammadpour Jaberi, Morteza 2008. Socio-economic Inequality Analysis in Utilization of Urban Services Case Study: Esfarayn. Human Resource Research. 65: 71-85.
  10. Kabisch, N. and Haase, D. 2014. Green   justice or just green?  Provision  of  urban green spaces in Berlin, Germany. Landscape and Urban Planning. 129-139.
  11. Hoffimann, Elaine. Barros, Henrique & Ribeiro, Ana Isabel. 2017. Socioeconomic Inequalities in Green Space Quality and Accessibility-Evidence from a Southern European City. Int. J. Environ. Res. Public Health, 14(8): 914-934.
  12. Lees, Nicholas. 2010. "Inequality as an Obstacle to World Political Community and Global Social Justice". Oxford University. Paper to be presented at the SGIR.7th Annual Conference on International Relations. Sweden.
  13. McEachan, Rosemary R.C., Yang, Tiffany C., Roberts, Hannah. Pickett, Kate E. Diana, Arseneau-Powell. Gidlow, Christopher J. Wright, John & Nieuwenhuijsen, Nilsson, Jessica. 2018. Perspectives on urban justice: is sustainable Malmö reality or utopia? A spatial analysis of socio-economic inequalities in availability of urban green spaces in Malmö. Sweden, Bachelor’s Thesis for Science Programme in Politics and Economics. Master's thesis of human geography. Lund University.
  14. Pope, D.,  Tisdall, R., Middleton, J., Verma, A., Ameijden, E van. Birt, C., Macherianakis, A, and Bruce, N.G. 2018. Quality of and access to green space in relation to psychological distress: results from a population-based cross-sectional study as part of the EURO-URHIS 2 project. European Journal of Public Health, 28 (1): 35-38.
  15. Shah, M. and Atiqul, H. 2011. Urban green spaces and an integrative approach to sustainable environment. Journal of Environmental Protection. 2: 601-608.
  16. Stessens, Philip. Khan, Ahmed Z. Huysmans, Marijke and Canters, Frank. 2017. Analysing urban green space accessibility and quality: A GIS-based model as spatial decision support for urban ecosystem services in Brussels. Ecosystem Services. 28: 328-340.
  17. Tsou, Ko-Wan, Hung. Yu-Ting and Chang Yao-Lin. 2005. An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public Facilities. Cities. 22(6): 424-435.
  18. Veenhoven, Ruut. 2005. “Return of Inequality In Modern Society? Test by Dispersion of LifeSatisfaction across Time and Nations”. Journal of Happiness Studies. 6: 457-487.
  19. Van Dillen, S.M., de Vries, S. Groenewegen, P.P., and Spreeuwenberg, P. 2012. Greenspace in urban neighborhoods and residents' health: adding quality to quantity. Journal of Epidemiology and Community Health. 66(6): 1-10.
  20. Zhang, Yang. Van den Berg, Agnes E. Van Dijk, Terry and Weitkamp, G. 2017. Quality over Quantity: Contribution of Urban Green Space to Neighborhood Satisfaction. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14: 525-535.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار