تحلیل فضایی اثرات بازارچه های مرزی در توسعه یافتگی شهرهای بانه و پیرانشهر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه خوارزمی تهران

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

چکیده

هدف مقاله حاضر بررسی تأثیر بازارچه مرزی بانه و پیرانشهر در درجه توسعه یافتگی این دو شهر بر اساس شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی – فضایی است و همچنین عوامل مؤثر بر تفاوتهای تاثیر بازارچه های مرزی درتوسعه یافتگی است. مناطق مرزی از نقاط حساس و استراتژیک کشور به شمار می آیند که دارای طبیعت غیر حاصلخیز به خصوص در عرصه های کوهستانی و بیابانی هستند. به همین دلیل فقدان رفاه و نبود انگیزه های لازم برای زندگی، زمینه ساز مشکلات سیاسی، اقتصادی،و امنیتی برای دولتهای وقت بوده است. در این میان بازارچه های مرزی ازعمده ترین ابزارهای متحول کننده شهرهای مرزی می باشند که می توانند تحولی بنیادین در کارکرد، کالبد، تولید، اشتغال و در نهایت تغییر ساختار اقتصادی و کالبدی و کاهش مهاجرت شهرهای مرزی ایجاد کنند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از مدل کمی موریس انجام شده است.جمع آوری داده ها و اطلاعات از طریق روش کتابخانه‌ای و مشاهده میدانی صورت گرفته است. نتایج حاصله با استفاده از روش موریس و مشاهده میدانی حاکی از آن است که اگر چه شهر پیرانشهر و بانه در شرایط طبیعی و توپوگرافی تقریبا یکسانی هستند ولی تأثیر بازارچه مرزی در توسعه یافتگی شهر بانه نسبت به پیرانشهر بیشتر بوده است و آن ناشی از دسترسی ارتباطی، عوامل فرهنگی (قومیت همگن)، اقتصاد وابسته به خدمات و فعالیت غیر از کشاورزی و به طور کلی فضای جغرافیایی خاص شهر بانه می باشد. همچنین محدودیت جغرافیایی شهر پیرانشهر از قبیل محصور بودن بین کوههای مرتفع و زمین های کشاورزی مرغوب و تعدد کاربری نظامی اطراف از عوامل موثر در کمتر توسعه یافتگی شهر پیرانشهر نسبت به بانه می باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis the effects of border market-halls in developing the cities of Bane and Piran-Shar

نویسنده [English]

  • Abdulla Salehi 2
2 kharazmi univercity
چکیده [English]

This study aimed to investigate the effect of Baneh and Piranshahr border markets in the degree of development of the two cities based on economic, social-cultural, physical - as well as the factors influencing the differences in spatial orientation is the development of border markets. Sensitive and strategic border areas of the country are rich with nature, especially in mountainous and desert areas. Because of a lack of welfare and lack of incentives to live, underlying political problems, economic, and security for governments is possible. The border markets Azmdh border cities are the most revolutionary tools that can be a radical change in function, anatomy, production, employment and finally change the economic structure and physical and migration reduction in their border. The research and analytical method utilizes Morris made a little model Ast.jm data and information through library method and field observations have been made., cultural factors (ethnic homogeneity), non-agricultural economy and general services and specific geographical area is the city of Baneh. The city of Piran geographical restrictions such as being trapped between the mountains and the farmland surrounding the military quality and diversity of the factors in Baneh are less developed than in Piranshar city.The lack of control and covert operations smuggling has caused governments to new ways of cooperation in frontier areas of healthy guided regional areas. Such cooperation in the framework of joint border markets of most known methods is the economic development of frontier regions. it brings with it. In addition, countries with high levels of business freedom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • border-market-hall
  • developing
  • baneh city
  • Piran - shahr city. Geographical Space

مراجع

احمدی پور، زهرا و همکاران. 1387. تاثیرات اقتصادی و اجتماعی بازگشایی مرزها نمونه موردی بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان، (1-18)‌، پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، شماره 6.
افتخاری‌، عبدالرضا رکن الدین  و همکاران. 1388. ارزیابی اثرات بازارچه‌های مرزی و بازتاب‌های توسعه مناطق مرزی‌، فصلنامه ژئوپلتیک‌، سال چهارم‌، شماره دوم،(89-109).
بی سخن‌، امید.1389. ارزیابی و تحلیل نقش بازارچه‌های مرزی در تغییر کالبدی و اقتصادی شهرهای مرزی (بازارچه پیرانشهر)‌، سومین همایش ملی جغرافیا و رویکرد علمی به توسعه پایدار.
بی سخن‌، امید. 1387. تاثیر بازارچه‌های مرزی در تغییر ساختار قتصادی و کالبدی شهر نمونه : پیرانشهر‌، پایان نامه  کارشناسی ارشد دانشگاه زنجان.
پهلوانی، مصیب‌، دهمرده قلعه نو‌، نظر 1387. ارزیابی وضعیت بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان در قالب برنامه‌های توسعه کشور، سیستان و بلوچستان‌، انتشارات دانشکده اقتصاد و علوم دارایی.
جعفری‌، عباس 1362. شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران‌، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
حاجی نژاد‌، علی و همکاران. 1388. تاثیرات گردشگری تجاری بر توسعه کالبدی فضایی مناطق شهری( شهر بانه)،پژوهش‌های جغرافیای انسانی‌، شماره 70‌، زمستان 1388‌،صفحات 91- 109.
حسین زاده دلیر، کریم. برنامه‌ریزی ناحیه‌ای (1387)؛ تهران: انتشارات سمت.
رهنمایی‌، محمدتقی. 1371. مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی (جغرافیا) ؛ انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات‌، تهران .
زاکس، ولفگاک، مترجم: فرهی، فریده، بزرگی‌، فرید. 1377. نگاهی نو به مفاهیم توسعه، نشر مرکز.
زیاری، کرامت ا... 1389. مکتب و نظریه‌ها و مدل‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
12. زیاری، کرامت الله، سیدمحمود زنجیرچی، کبری سرخ کمال. 1389. بررسی و رتبه بندی درجه توسعه یافتگی شهرستان‌های استان خراسان رضوی، با استفاده از تکنیک تاپسیس‌، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 72‌،صفحات 20-17.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی 1378. اولین گزارش توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران.
14. سلیمی‌، محمود. 1387. برنامه ریزی استراتژیک شهر بانه با استفاده از مدل (swot)‌، پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری‌، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
صابری‌فر، رستم. 1382. توسعه روستایی با نگرشی بر نظریه‌های جغرافیایی- مکانی.
صرافی، مظفر. 1377. مبانی برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
17. عسگری، علی. 1380. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، جزوه درسی مدل‌ها در برنامه‌ریزی شهری کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
18. کامران‌، حسن و همکاران‌، 1390. ساماندهی فضایی نواحی مرزی همجوار با مرز ایران و پاکستان با رویکرد پدافند غیر عامل‌، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری‌، سال دوم‌، شماره 5.
فخرفاطمی، علی‌اکبر.  1383.  نقش بازارچه‌های مرزی در تثبیت جمعیت و توسعه روستایی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
20. محمدپور،کامران و همکاران. 1389. تحلیل کارکردبازارچه مرزی باجگیران. نشریه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران‌، دوره جدید‌، سال ششم ف شماره 18 و 19.
21. محمدی‌، حمیدرضا‌، فخر فاطمی‌، علی اکبر. 1384. نقش بازارچه‌های مرزی در توسعه فضایی مناطق مرزی ( بازارچه مرزی باجگیران)، فصلنامه ژئوپلتیک، سال اول‌، شماره 1.
22. محمدی یگانه‌، بهروز و همکاران. 1391. ارزیابی اثرات اقتصادی بازارچه مهران بر توسعه نواحی روستایی، مطالعه موردی: دهستان محسن آباد، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی‌، سال دوازدهم‌، شماره 25.
مراتب، مریم. 1384. نگاهی به منطقه آزاد ارس. استانداردهای آذربایجان غربی.
24. مهاجری، مهسا و پری زنگنه‌، عبدالحسین1391. رشد هوشمند شهری راهکاری برای کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها‌، اولین کنفرانس مدیریت آلودگی هوا و صدا‌، دانشگاه صنعتی شریف‌، تهران، ص1-8
 
مهندسین مشاور بوم نگار پارس.1391. طرح توسعه و عمران (جامع) شهر پیرانشهر.
مهندسین مشاور پژوهش و عمران 1375. طرح تفصیلی طرح جامع بانه– مصوب آذر 1374.
مهندسین مشاور نقش پیراوش. 1385. طرح جامع شهربانه– مصوب 1385.
نجفی‌، یداله‌، 1369. تاریخ و جغرافیای کردستان‌، انتشارات امیر کبیر‌، تهران.
نصیری، حسین. 1379. توسعه پایدار چشم انداز جهان سوم، انتشارات فرهنگ و اندیشه.
30. Niebuhr, Annekatrinand Silvia Stiller. 2002. Integration Effects in BorderRegions –A Survey of Economic Theory and Empirical Studies; Hamburgisches Welt-Wirtschafts- Archiv (HWWA) Hamburg Institute of International Economics.
31. Chandoevwit, Worawan, YongyuthChalamwong, SrawoothPaitoonpong 2004. Thailland’s Cross border economy,A Case Study of SaKaeoand ChiangRai, Thailand Development Resource Institute (TDRI).
32. JadidiMiandashti, M. 2004. Balanced Distribution of Financial Resources by Regional Development Level, Economical Research Quarterly, 11: 17-41
33. Phangaphanga, Clement.2007. Integrating Rural Development and Export Trade; Government of Malawi, Ministry of Industry, Trade and Private Sector Development.
34. Yu, L., Hou, X., Gao, M. and Shi, P. 2010. Assessment of Coastal Zone SustainableDevelopment: A Case Study of Yantai, China, Ecological Indicators, 10: 1218-1225.
35. Ziari, K., Zanjirchi, S.M. and Sorkhkamal, K., 2010, A Study and Measurement of the Development Degree of the Counties of Khorasan Razavy Province Using TOPSIS Technique, Human Geography Research Quarterly, 72: 17-30.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار