بررسی تأثیرات رود بادهای وردسپهری بر پرواز هواپیماها

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

گروه آب‌وهواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

دانش آب‌وهواشناسی از طریق شناخت وضعیت جوی و تأثیر آن بر حمل‌ونقل هوایی کاربرد دارد. رود بادهای وردسپهری بسترساز پدیده‌های تلاطم هوای صاف (CAT) و چینش قائم باد، هستند؛ لذا در این پژوهش اثرات آن‌ها بر پرواز هواپیماها بررسی شد. منطقه موردمطالعه، کشور ایران و مسیرهای پروازی کرمانشاه، اهواز و زاهدان به تهران است. داده‌های پژوهش شامل نقشه‌های برش مقطع عمودی (نمایه) رود باد، میانگین روزانه مؤلفه‌های مداری (U-Wind) و نصف‌النهاری باد (V-Wind) برای بازه زمانی زمستان 1398 شمسی از طریق پایگاه‌های داده محیطی NOAA/NCEP اخذ شد. همچنین اطلاعات مسیر پروازی از سامانه‌های FlightRadar24 و Flightaware دریافت شدند. ابتدا با استفاده از نقشه‌های برش مقطعی عمودی، روزهای حاوی رود باد مداری قوی استخراج و میانگین موقعیت قرارگیری هسته رود باد، در مؤلفه‌های باد مداری و نصف‌النهاری، سطح نیواری 200 هکتوپاسکال تشخیص داده شد. لیست پروازها تهیه و نقشه‌های مؤلفه مداری باد تولید گردیدند. در نهایت ارتفاع پروازها با تراز جریانات رود بادها مقایسه و تأثیر یا عدم تأثیر رود باد بر پروازها موردمطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج پژوهش تمامی رود بادها باعث ایجاد تلاطم برای همه پروازها شدند و کاهش سرعت برای پروازهای مسیرهای اهواز، زاهدان و بندرعباس به تهران و افزایش سرعت پروازهای مسیر کرمانشاه - تهران را متناسب با جهت و نوع وزش رود بادها، در پی داشتند. همچنین مشخص گردید که همه رود بادها دارای سرعتی بیشتر از 90 نات بوده‌اند، لذا ظرفیت ایجاد تنش و تلاطم‌هایی همچون CAT در آن‌ها دیده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the effects of tropospheric jet streams on airplane flight

نویسندگان [English]

  • mohammad reza rafighi
  • mohammad saligheh
  • mehry akbary
Department of Geography, Faculty of Climatologhy, Khurazmy University, Tehran, Iran
چکیده [English]

in this research, their effects on the flight of airplanes were investigated. The study area is the country of Iran, and the flight routes of Kermanshah, Ahvaz and BandarAbbas to Tehran. The research data includes maps of the Vertical Transect (profile) of the jet stream, the daily average of the Zonal wind (U-Wind) and meridional wind (V-Wind) components for the winter period of 2018 through NOAA/NCEP environmental databases. Also, flight route information was received from FlightRadar24 and Flightaware systems. First, by using Vertical Transect maps, the days containing strong U-Wind were extracted, and the average position of the core of the Jet Streams in the Zonal and meridional wind components, the Tropospheric level of 200 HP was detected. The list of flights was prepared, and the Zonal Wind maps were produced. Finally, the height of the flights was compared with the level of the currents of the Jet Streams, and the influence or lack of influence of the Jet Streams on the flights was studied. According to the results of the research, all the Jet Streams caused turbulence for all flights, and they caused a decrease in the speed of flights between Ahvaz and BandarAbbas to Tehran and an increase in the speed of flights between Kermanshah and Tehran according to the direction and type of Jet Streams. It was also found that all the Jet Streams had a speed of more than 90 knots, so the capacity to create tension and turbulence such as CAT was seen in them

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flight
  • Jet Stream
  • Troposphere
  • Tropopause
  • Airplane

مراجع

آریامنش، محمدمهدی. (1399). مطالعه تلاطم هوای صاف در منطقه ایران با استفاده از یک مدل عددی میان‌مقیاس (WRF) پیش‌بینی وضع هوا. رساله دکتری هواشناسی، به راهنمایی دکتر سرمد قادر، دانشگاه تهران، مؤسسه ژئوفیزیک تهران.
آریامنش، محمدمهدی؛ قادر، سرمد؛ علی‌اکبری بیدختی، عباسعلی و علیزاده، امید. (1398). مطالعه تلاطم هوای صاف در غرب ایران (مسیر پروازی تهران- اهواز و تهران - اردبیل) با استفاده از شبیه‌ساز مدل WRF. مجله ژئوفیزیک ایران، 14 (3)، 143-120..https://doi.org/10.30499/ijg.2020.235239.1277
اینانلو، ر. (1377). نمونه‌هایی از سوانح هوایی ناشی از عوامل جوی، فصل‌نامه بازرسی و ایمنی نهاجا، 21 (10).
تاج‌بخش، سحر؛ آزادی، مجید و علی‌اکبری بیدختی، عباسعلی. (1383). مطالعه شرایط هواشناختی تلاطم هوای صاف در منطقه ایران، نهمین کنفرانس دینامیک شاره‌ها، دانشگاه شیراز.
تاج‌بخش، سحر. (1395). هواشناسی هوانوردی 1 و 2. چاپ اول، تهران، انتشارات آب‌وهوا.
تاج‌بخش، سحر؛ آزادی، مجید؛ علی‌اکبری بیدختی، عباسعلی و عربلی، پروین. (1385). مطالعه موردی تلاطم صاف روی ایران به کمک برخی از شاخص‌های تلاطم در یک دوره 5 ماهه (ژانویه- مه 2004). مجله فیزیک زمین و فضا، 32 (1)، 102-85.
جوان نژاد، رضا؛ صفر، محمود و قادر، سرمد. (1400). تحلیل تشخیصی و پیش‌بینی تلاطم هوای صاف منطقه خاورمیانه به‌ویژه ایران. نشریه مهندسی مکانیک دانشگاه امیرکبیر تهران، 53 (7)، 4220-4203..https://doi.org/10.22060/mej.2021.18770.6886
حسنی، قاسم و عطایی، هوشمند. (1395). تأثیر مخاطرات آب‌وهوایی در حمل‌ونقل هوایی. سومین کنفرانس علمی- پژوهشی افق‌های نوین در علوم جغرافیا، برنامه‌ریزی معماری و شهرسازی ایران.
خوش‌اخلاق، فرامرز؛ عزیزی، قاسم؛ لشکری، حسن و ماهوتچی، محمدحسن. (1398). واکاوی الگوهای همدید- پویشی بارش‌های اَبَرسنگین فراگیر تابستانه جنوب شرق ایران. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 9 (33)، 202-185. https://doi.org/10.30488/gps.2019.100865
ذکی زاده، میربهروز؛ سلیقه، محمد؛ ناصر زاده، محمدحسین و اکبری، مهری. (1397). تحلیل آماری و سینوپتیکی مؤثرترین الگوی رود باد ایجادکننده بارش‌های سنگین ایران. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 15 (7)، 48-31..https://doi.org/10.22111/jneh.2017.3335
رحیمی، مجید. (1398). آشنایی با روبکس و بولتن‌های هواشناسی هوانوردی. اداره کل شبکه پیام‌های هوانوردی.
رفیقی، محمدرضا. (1399). تأثیرات مؤلفه‌های مداری (U–Wind) و نصف‌النهاری باد (V–Wind) بر پرواز پهپاد ها.
ریتالاک، بی. جی و نیلسن، اکسل وین. (1380). هواشناسی هوانوردی، ترجمه پرویز رضازاده، دوره کارشناسی هواشناسی.
سبحان، ایرج. (1389). هواشناسی در پرواز، موسسه سینا. چاپ 7.
شرکت پرآورپارس. (1386). علم هواشناسی، مرکز آموزش و خدمات هوایی سپهر.
عابدینی، علی. (1385). خدمات هواشناسی در زمینة هوانوردی. مرکز پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور.
علیجانی، بهلول. (1381). اقلیم‌شناسی سینوپتیک. تهران، انتشارات سمت.
عزیزی، قاسم و صفرراد، طاهر. (1391). تحلیل ویژگی‌های رود باد طی فازهای ENSO مطالعه موردی سال‌های 1997، 2008 و 2010. مجله پژوهش‌های اقلیمی، 3 (9)، 82-69.
کاظم‌زاده، م. (1376). سوانح پروازی ناشی از پدیده‌های جوی خطرناک و راه‌های پیشگیری از آن‌ها، فصلنامه بازرسی و ایمنی نهاجا، شمارة 20.
کاویانی، محمدرضا و علیجانی، بهلول. (1379). مبانی آب‌وهواشناسی. تهران، انتشارات سمت.
کلانتری، بهاره؛ علی‌اکبری بیدختی، عباسعلی و مبارک حسن، الهام. (1395). بررسی شکل‌گیری امواج کوهستان (امواج بادپناه بر فراز رشته‌کوه‌های زاگرس و تلاطم هوای صاف CAT ناشی از آن). مجله فیزیک زمین و فضا، 2 (43)، 459-451. https://doi.org/10.22059/jesphys.2017.60298
مجرد، فیروز؛ معصوم پور، جعفر؛ کوشکی، سمیرا؛  میری، مرتضی. (1398).  تحلیل زمانی – مکانی توفان‌های تندری در ایران. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 9 (32)، 232-213. .https://doi.org/10.30488/gps.2019.91873
مرکز آموزش و خدمات هوایی سپهر. (1386). علم هواشناسی.
سینایی، حسن؛ سلیقه، محمد و اکبری، مهری. (1400). بررسی بارش‌های حدی و نقش رود بادها در آن مطالعه موردی: جنوب غرب ایران. مجله پژوهش‌های جغرافیایی ایران «سپهر»، 31 (121)، 189-177..https://doi.org/10.22131/sepehr.2022.252777
مسعودیان، ابوالفضل. (1390). آب‌وهوای ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان.
 
References
Abedini, A. (2006). Meteorological services in the field of aviation. Prediction Center of the National Meteorological Organization. [In Persian].
Anderson, A. D. (1957). Free-air turbulence. Journal of the Atmospheric Sciences, 14 (6), 477-494. https://doi.org/10.1175/1520-0469(1957)014%3C0477:FAT%3E2.0.CO;2.
Anderson, R., Gurka, J., & Steinmetz, S. (1982). Application of VAS multispectral imagery to aviation forecasting. in: Preprint., 9th Conf. on Weather Forecasting and Analysis, 227-234.
Aryamanesh, M. M., Gadder, S., Aliakbari Bidokhti, A., & choobari, O. A. (2020). Prediction of the clear air turbulence over western Iran (Tehran – Ahwaz & Tehran – Ardebil) using the WRF model simulations. in: 19th Iranian Geophysics Conference, Tehran, iran. [in Persian].
Aryamnesh, M. M. (2019). A study of clear air turbulence in the Iranian region using a medium-scale numerical model (WRF) for weather forecasting. Doctoral dissertation in meteorology, under the guidance of Dr. Sarmad Qadir, Tehran University, Tehran Institute of Geophysics. [In Persian].
 Aryamnesh, M. M., Qader, Sarmad., AliAkbari-Bidokhti, A. A., & Alizadeh, Omid. (2018). Clear air turbulence study in western Iran (Tehran-Ahvaz and Tehran-Ardebil flight route) using the WRF model simulator. Iranian Journal of Geophysics, 14 (3), 120-143. [In Persian].
Azizi, Q., & Safarrad, T. (2011). Analysis of Jet Stream characteristics during ENSO phases, a case study of 1997, 2008 and 2010, Journal of Climate Research, 9 (1), 69-81. [In Persian].
Baughman, E. E. (1946). Turbulence with a stable lapse rate, Bulletin of the American Meteorological Society, 27 (8), 459-462.
Briney, A. (2021). The Jet Stream. ThoughtCo, (thoughtco.com/the-jet-stream-1434437).
Chambers, E. (1955). Clear air turbulence and civil jet operations. The Aeronautical Journal, 59(537), 613-628. https://doi.org/10.1017/S036839310011692X.
Dutton, J. A., & Panofsky, H. A. (1970). Clear air turbulence: A mystery may be unfolding. Science, 167 (3920), 937-944. https://doi.org/10.1126/science.167.3920.937.
Dutton, M. J. O. (1980). Probability forecasts of clear-air turbulence based on numerical model output. Meteorological Magazine, 109, 293-310.
Ellrod, G. P. (1985). Detection of high level turbulence using satellite imagery and upper air data, NOAA Technical Memorandum NESDIS 10. U.S. Department of Commerce, Washington, DC. https://repository.library.noaa.gov/view/noaa/32485.
Ellrod, G. P., & Knapp, D. I. (1992). An objective clear-air turbulence forecasting technique: Verification and operational use. Weather and Forecasting, 7 (1), 150-165. http://dx.doi.org/10.1175/1520-0434(1992)007%3C0150:AOCATF%3E2.0.CO;2.
Ellrod, G. P., & Knox, J. A. (2010). Improvements to an operational clear-air turbulence diagnostic index by addition of a divergence trend term. Weather and forecasting, 25(2), 789-798. http://dx.doi.org/10.1175/2009WAF2222290.1.
Endlich, R. M. (1953). A study of vertical velocities in the vicinity of jet streams. Journal of the Atmospheric Sciences, 10 (6), 407-415. https://doi.org/10.1175/1520-0469(1953)010%3C0407:ASOVVI%3E2.0.CO;2.
Endlich, R. M., & Mclean, G. S. (1957). The structure of the jet stream core. Journal of the Atmospheric Sciences, 38 (5), 543-552. https://doi.org/10.1175/1520-0469(1957)014%3C0543:TSOTJS%3E2.0.CO;2.
Ghader, S., Safar, M., & JavanNezhad, R. (2018). Forecasting of some meteorological fields using a developed ensemble for the WRF model: case study, First International Conference on Numerical Weather and Climate Prediction, Tehran, Iran. [in Persian].
Ghader, S., Safar, M., & JavanNezhad, R. (2020). Evaluation of members of an ensemble forecasting system developed for the WRF model, 19th Iranian Geophysics Conference, Tehran, iran. [in Persian].
Hasani, Q., & Ataei, H. (2015). The impact of weather hazards on air transportation. The third scientific-research conference of new horizons in the sciences of geography, architectural planning and urban planning in Iran. [In Persian].
Inanlu, R. (1998). Examples of air accidents caused by atmospheric factors, Nahaja Inspection and Safety Quarterly, 21 (10). [In Persian].
Irvine, E.A., Hoskins, B.J., Shine, K.P., Lunnon, R.W., & Froemming, C. (2013) Characterizing North Atlantic Weather Patterns for Climate-Optimal Aircraft Routing. Meteorological Applications, 20 (1), 80-93. https://doi.org/10.1002/met.1291.
Javanejad, R., Safar, M., & Qader, S. (2021). Diagnostic analysis and prediction of clear air turbulence in the Middle East region, especially Iran. Journal of Mechanical Engineering, Amirkabir University of Tehran, 53 (7), 4203-4220. [In Persian].
Kalantari, B., AliAkbari Bidakhti, A. A. & Mubarak Hassan, E. (2015). Investigating the formation of mountain waves (Wind waves over the Zagros mountains and clear CAT air turbulence caused by it). Journal of Earth and Space Physics, 2 (43), 451-459. [In Persian].
Kaviani, M. R., & Alijani, B. (2000). Basics of water and meteorology. Tehran, Samit Publications. [In Persian].
Kazemzadeh, M. (1997). Flight accidents caused by dangerous weather phenomena and ways to prevent them, Nahaja Inspection and Safety Quarterly, No. 20. [In Persian].
Khoshakhlagh, F., Azizi, Q., Lashkari, H., & Mahotchi, M. H. (2018). Analyzing synoptic-scanning patterns of widespread heavy rains in the summer of southeastern Iran. Geographical Planning of Space Quarterly Journal, 9 (33), 202-185. [In Persian].
Knox, J. A. (1997). Possible mechanisms of clear-air turbulence in strongly anticyclonic flows. Monthly weather review, 125 (6), 1251-1259. doi:10.1175/1520-0493(1997)125<1251:PMOCAT>2.0.CO;2.
Lackmann, G. M. (2011). Midlatitude Synoptic Meteorology: Dynamics, Analysis and Forecasting, American Meteorological Society.
Lackmann, G. M., Mapes, B.E., & Tyle, K.R. (2019). Synoptic-Dynamic Meteorology Lab Manual Virsual Excercises to Complement Midlatitude Synoptic Meteorology, American Meteorological Society, Clean Air Jornal. 29 (1), 13-13. https://doi.org/10.17159/2410-972X/2019/v29n1a11.
Mancuso, R., & Endlich, R. (1966). Clear air turbulence frequency as a function of wind shear and deformation, Monthly weather review, 94 (9), 581-585. https://doi.org/10.1175/1520-0493(1966)094%3C0581:CATFAA%3E2.3.CO;2.
Masoudian, Abulfazl. (2011). Climate of Iran, Isfahan University Publications. [In Persian].
Minaei, H., Saligheh, M., & Akbari, M. (2021). Investigating extreme rainfall and the role of Jet Streams in that case study: Southwest Iran. Journal of Geographical Research of Iran "Sephar", 121 (31), 177-189. [In Persian].
Mirzaei, M., Zülicke, C., Mohebalhojeh, A.R., Ahmadi-Givi, F., & Plougonven, R. (2014). Structure, energy, and parameterization of inertia–gravity waves in dry and moist simulations of a baroclinic wave life cycle. Journal of the Atmospheric Sciences, 71 (7), 2390-2414. https://doi.org/10.1175/JAS-D-13-075.1.
Mohapatra, P. K. (1995). Turbulence Modelling in Open Channel Flows, Chapter 14, Lecture notes on Advances in Turbulence Modelling, Short term course, December 1995, ME, IIT, Kanpur.
Mojarrad, F., Masoompour, J., Koshki, S., & Miri, M. (2018). Temporal-spatial analysis of thunderstorms in Iran. Geographical Planning of Space Quarterly Journal, 32 (9), 213-232. [In Persian].
Petterssen, S. (1956). Weather Analysis and Forecasting (volume 1 Motion and Motion Systems), McGraw-Hill, (1).
Plougonven, R., & Zhang, F. (2014). Internal gravity waves from atmospheric jets and fronts. Reviews of Geophysics, 52 (1), 33-76. https://doi.org/10.1002/2012RG000419.
Pravarpars company. (2007). Meteorological Science, Sepehr Aviation Training and Services Center. [In Persian].
Rafighi, M. R. (2019). Effects of Zonal Wind (U-Wind) and meridional wind (V-Wind) components on UAV flight. [In Persian].
Rahimi, M. (2018). Familiarization with rubex and aviation meteorological bulletins, General Directorate of Aviation Message Network. [In Persian].
Ritalak, B. J., Nielsen, A. W. (2001). Aviation Meteorology, translated by Parviz Rezazadeh, Bachelor of Meteorology course. [In Persian].
Roach, W. (1970). On the influence of synoptic development on the production of high level turbulence. Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 96(409), 413-429. https://doi.org/10.1002/qj.49709640906.
Sepehr Aviation Training and Services Center. (2007). Meteorology. [In Persian].
Sharman, R., & Lane, T. (2016). Aviation Turbulence: Processes, Detection, Prediction, 1st ed, Springer. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-23630-8.
Subhan, I. (2010). Meteorology in Flight, Sinai Institute. Print 7. [In Persian].
TajBakhsh, S. (2015). Aviation Meteorology 1 and 2, first edition, Tehran, Air and Air Publications. [In Persian].
Tajbakhsh, S., Aliakbari-Bidokhti, A. A., & Azadi, M. (2006). Study of Clear Air Turbulence over Iranian Plato. Journal of Aerospace Science and Technology, 3 (2), 87-95. [in Persian].
TajBakhsh, S., Azadi, M., & AliAkbari-Bidokhti, A. A. (2004). A study of meteorological conditions of clear air turbulence in the region of Iran, 9th Fluid Dynamics Conference, Shiraz University. [In Persian].
TajBakhsh, S., Azadi, M., AliAkbari-Bidokhti, A. A., & Arabali, P. (2006). A case study of smooth turbulence over Iran with the help of some turbulence indices in a period of 5 months (January-May 2004). Journal of Earth and Space Physics, 32 (1), 85-102. [In Persian].
Wei, J., & Zhang, F. (2014). Mesoscale gravity waves in moist baroclinic jet–front systems, Journal of the Atmospheric Sciences, 71 (3), 929-952. https://doi.org/10.1175/JAS-D-13-0171.1.
Zakizadeh, M., Saligheh, M., Naserzadeh, M. H., & Akbari, M. (2017). Statistical and synoptic analysis of the most effective Jet Streem pattern that causes heavy rains in Iran. Journal of Natural Environmental Hazards, 15 (7), 31-48. [In Persian].
مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 13، شماره 4
بهمن 1402
صفحه 41-60

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار