امروزه، به دلیل افزایش آلودگی های زیست محیطی و کاهش کیفیت زندگی، شهرها برای حفظ پایداری باید ساختاری متاثر از سیستم های طبیعی را بپذیرند. ساختار سبز شهری به عنوان یک راهکار پایدار، مشکلات زیستمحیطی را برطرف نموده و ساختار شهری را انسجام می‌بخشد. در شهر شهرضا به عنوان محدوده مطالعاتی پژوهش، با وجود پتانسیل‌های بالقوه سبزینگی، عدم توجه به پراکنش فضاهای سبز، مانع تامین نیازهای زیستی ساکنان می گردد؛ در واقع پرسشی که پژوهش به دنبال پاسخگویی به آن است این است که شهرضا از نظر معیارهای ساختار سبز شهری در چه سطحی از مطلوبیت قرار دارد و چگونه می توان با مکانیابی بهینه فضاهای سبز این معیارها را به مقدار استاندارد نزدیک نمود؟ در این پژوهش تحلیلی-کاربردی، برای یافته اندوزی از مطالعات اسنادی و میدانی و برای تحلیل یافته‌ها از تحلیل کمی و کیفی استفاده می شود؛ سپس شاخص‌های سنجش معیارها کمی‌سازی شده و به کمک نمودار نمایش داده می شود. در پایان با استفاده از روش AHP در نرم افزار GIS، فضاهای سبز در ساختار سبز شهری به صورت بهینه و بر اساس ارزش گذاری معیارهای کلان ساختار سبز شهری مکانیابی شده و سازمان فضایی پیشنهادی شهرضا ترسیم شده است. ارزیابی معیارهای پنج گانه ساختار سبز در شهرضا، نشان می دهد که با وجود درصد بالای فضاهای سبز در شهر، به دلیل باغات و مزارع پیرامونی و سرانه نسبتا مطلوب فضای سبز شهری (و نه محلی)، شهر از نظر داشتن فضاهای سبز محلی بسیار ضعیف است. دلیل مطلوب نبودن اکثر شاخص های ارزیابی شده، نبود فضاهای سبز قابل استفاده برای گذران اوقات فراغت شهروندان در مراکز محلی و مرکز شهر است که باعث شده سرانه فضای سبز محلی در شهرضا بسیار ناچیز باشد؛ از این رو مکانیابی فضاهای محلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به عنوان نتیجه پژوهش، پس از مکانیابی فضاهای سبز شهری در شهرضا و تعیین سازمان فضایی سبز پیشنهادی، متناسب با هر معیار، پیشنهاداتی برای طراحی ساختار سبز شهرضا ارائه می گردد که از جمله آن ها می توان به طراحی فضاهای سبز در مراکز محلات، جلوگیری از رشد افقی و بی رویه شهر و ایجاد سلسله مراتب دسترسی سبز اشاره نمود.
Finding of macro criteria of urban green structure;
Case study: Shahreza
چکیده [English]
Cities today, must use natural structure to stay sustainable; because they involved in increased environmental pollution and residential sprawl, and so quality of life in they, reduced. Urban green structure as a sustainable solution for cities, solve the environmental problems and coordinates the urban structure. Shahreza as the case study of this study, has good potentials for greenness, but its urban green spaces not coordinate to a prorated green structure, and so, can’t prepare environmental needs of residents. In fact, this research wants to answer the question that is Shahreza’s green structure criteria near standards and how we can increase them. This article is analytical-implicational. It use library and field study to collect data and quantitative and qualities’ indicators to analyze .At the end, with AHP method and using GIS software, we optimized location of green spaces in urban green structure based on valuation macro-structure metrics and drawn space structure of Shahreza. Evaluation five criteria of green structure in large scale in Shahreza, shows that despite the high percentage of green spaces in the city-because of its surrounding gardens and fields- as well as relatively high per capita urban green space (not local), the city is very poor in terms of local green spaces; So because lack of local green spaces, placement of local spaces is very important in city. As a result of the research, we located green spaces in Shahreza and determine the Green structure. According to any criterion, we offered proposals for design green structure of Shahreza, such as designing neighborhood green spaces, preventing excessive horizontal growth of the city and create a hierarchy access to green spaces.
کلیدواژه‌ها [English]
urban green structure, macro criteria of green structure, city coherence, locating urban green spaces, Shahreza
مراجع
امین‌زاده، بهناز. پویه آریامن. 1383. اصول و راهکارهای طراحی منظر فراصنعت. نشریه هنرهای زیبا، شماره 20، تهران.
امینیان، مهدی، محسن امینیان. 1393. توسعه پایدار فضای سبز شهری با رویکرد مدیریت یکپارچه شهری. ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مولفههای شهر اسلامی، مشهد.
بحرینی، سیدحسین. 1386. فرآیند طراحی شهری. چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
بذرگر، محمدرضا. 1382. شهرسازی و ساخت اصلی شهر. شیراز، نشر کوشامهر.
بهمنی، امید و مریم برنجی. 1390، امکانسنجی و طراحی مسیر پیادهروی دارآباد-جمشیدیه. نشریه علوم محیطی، شماره 4، تهران.
پریزادی، طاهر. حجت شیخی و مریم ابراهیمپور. 1391. مکانیابی فضای سبز شهری (پارکهای درون شهری) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه 9 کلانشهر مشهد). مجله علمی پژوهشی برنامهریزی فضایی، سال دوم، شماره 3، پیاپی 7.
حبیبی، سیدمحسن. صدیقه مسائلی. 1378. سرانه کاربریهای شهری. چاپ اول، تهران، انتشارات دفتر مطالعات زمین و مسکن.
خان سفید، مهدی. 1387. بررسی الگوهای پراکنش فضاهای سبز شهری با رویکرد اکولوژی منظر شهری و رابطه آن با پایداری شهری، مورد مطالعه: کلان شهر تهران. ماهنامه شهرداریها. دوره 88، تهران، مجموعه مقالات سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری.
10. زیاری، کرامت اله. لیلا واحدیان بیکی و زیبا پرنون. 1391. تحلیلی بر بحران زیستمحیطی و توزیع مکانی فضای سبز شهر تهران. مجله مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، سال اول، شماره 14.
11. سرودی، منا. سید علی جوزی. 1392. سنجش از دور و اجرای مدل مارکوف برای بررسی تغییرات فضای سبز شهری (مطالعه موردی: منطقه 1 شهرداری تهران). نشریه محیطشناسی، سال 39، شماره 1.
سعید نیا، احمد. 1382. فضای سبز شهری. کتاب سبز شهرداریها، جلد 9، چاپ سوم، تهران، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
13. صابری، عظیم. ابوالفضل قنبری و مریم حسین زاده. 1390. مکانیابی پارک و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به روش ارزیابی چندمعیاری AHP (نمونه موردی: شهر شوشتر). تهران، همایش ملی ژئوماتیک.
14. محمدی، جمال. مصطفی محمدی دهچشمه و منصور ابافت یگانه. 1386. ارزیابی کیفی نقش فضاهـــای سبز شهری و بهینه‌سازی استفاده شهروندان از آن در شهرکرد. فصلنامه محیطشناسی، شماره 44، تهران.
مهندسین مشاور آتک. 1389. طرح بازنگری در طرح تفصیلی شهرضا. جلد دوم و سوم، اصفهان.
16. میرزاپور، کاظم. فرشاد حکیمپور و سعید نادی و فرزین ناصری. 1392. تعیین بهینه پارک و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم پشتیبانی تصمیمگیری مکانی تحت وب (مطالعه موردی: منطقه 4 شهر اصفهان). بیستمین همایش ملی ژئوماتیک، تهران.
17. Barbosa,. Olga, Jamie, A. Tratalos, Paul R. Armsworth, Richard. G. Davies, Richard A. Fuller, Pat Johnson and Kevin J. Gaston, 2007. Who benefits from access to green space? A case study from Sheffield, UK, Elsevier, Landscape and planning Journal, 83: 187-195.
18. Forman Richard, T.T. 1995. Land Mosaics: The Ecology of Landscapes and Regions, Cambridge Univ. Press, Cambridge, UK.
19. Krier, R. 1979. Urban space, Rizzoli Press, London.
20. Kowallewska, A. 2011. Sustainable urban green network concept for the city of Gdynia, 47th Isocarp congress, Poland.
21. Mumford, L. 1970. The culture of cities, Harcourt brace javanovich, New York.
22. Nogueira, Miguel and Ana S. Camanho, 2012. Public green space use and consequences on urban vitality: An assessment of European cities, Springer science business media.
23. Pauleit, Stephan and Friedrich Duhme, 2000. Assessing the environmental performance of land cover types for urban planning. Landscape and urban planning Journal, 52(1): 1-20.
24. Stirling, Council, 2011. Draft splintery guidance 02, Green infrastructure: Green network and open space, Stirling council local development plan.
25. Venn, Stephen, 2001. Development of urban green spaces to improve the quality of life in cities and urban regions; Ecological criteria, URGE-Project.
26. Varese, Glovanni and Bertelli Ugo, 2001. Development of urban green spaces to improve the quality of life in cities and urban regions, URGE Preject.
27. Wang, Shin and Li, Michel, 2008. Green space system design in Luoyang using Haff model, Geo infirmatics 2008 and joint conference on GIS and Bilt Environment: The Bilt Environment and its Dynamics. Henan iniv. China.
28. Wlodarczyk, Dorota, 2007. Green structure in the sustainable city, Baltic university press.
ابتدای صفحه