بررسی میزان رضایتمندی روستاییان از سبک معماری رایج در احداث خانه های دوم روستایی (مطالعه موردی: شهرستان کلاردشت)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه فردوسی مشهد گروه جغرافیا

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امروزه ساخت خانه‌های دوم در سکونتگاه‌های روستایی، معماری‌های متنوعی را در معرض دید روستاییان قرار داده است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی رضایت مندی روستاییان از سبک معماری رایج در احداث خانه های دوم روستایی در شهرستان کلاردشت انجام شده است. پژوهش حاضر، از حیث هدف «کاربردی» و به لحاظ روش و ماهیت «توصیفی - تحلیلی» است. جامعه آماری پژوهش، 9 سکونتگاه روستایی شهرستان کلاردشت می باشد که در آنها ساخت خانه های دوم چشم‌گیر بوده است. حجم جامعه نمونه 200 خانوار بوده است، که به صورت تصادفی ساده از بین ساکنان روستایی نمونه انتخاب شده‌اند. با مطالعه شاخص های تحقیق می توان عنوان کرد که در منطقه مورد مطالعه، میانگین شاخص های رضایتمندی، کمتر یا مساوی 3 می باشد که رضایتمندی پایین ساکنین از سبک معماری خانه های دوم را نشان می دهد. همچنین در بررسی میزان رضایت مندی بین روستاهای مورد مطالعه مشخص شد که ساکنین روستای اویجدان (2.53) به دلیل اتکا به درآمد بخش کشاورزی و بافت اجتماعی سنتی، کمترین میزان رضایت و ساکنین روستای عثمان کلا (3.40) به دلیل فقدان ارضای کشاورزی مناسب و نزدیکی به شهر حسن کیف(مرکز شهرستان)، بیشترین رضایتمندی از سبک معماری رایج در احداث خانه های دوم را ابراز داشته اند. در ادامه پژوهش به منظور مقایسه میانگین شاخص های پژوهش در روستاهای نمونه، نتایج آنالیز واریانس یک طرفه، وجود تفاوت معنی دار در روستاهای نمونه را نشان داد. به طوریکه در روستای لش سر و عثمان کلا نسبت به رضایتمندی روستاییان در روستای اویجدان تفاوت معنی دار وجود داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A survey of villagers' satisfaction with architectural style of the rural second homes (Case study: Kelardasht County)

نویسنده [English]

  • Aliakbar Anabestani 1
1 Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Second homes tourism is one the important tourism patterns at rural areas which has had positive and negative effects on different aspects of rural space, especially on physical appearance of rural areas. Effects of tourism on host society, concurrent with the development of tourism have complexities which need more investigation. This paper aims to examine the satisfaction of villagers from rural architectural style prevalent in the construction of second homes in the Kalardasht County done. This is an applied research carried out in a descriptive-analytical method. Library research and field works have been used for data collection. The population of the study included 9 rural settlements situated in Kelardasht County in which construction of second homes have been significantly impressive. Based on Cochran formula, 200 households were selected from the villages of the study area. The sample households were randomly selected from rural residents. Having reviewed the research indices, we may conclude that in the study area, the average satisfaction indices, which are less than or equal to 3, show the low satisfaction of residents with the architectural style of second homes constructed in their villages. The study also found that the residents of Avijdan village have expressed the lowest level of satisfaction (2.53) and residents of the village of Othman Kala have expressed the highest level of satisfaction (3.40) with the architectural style prevalent in the construction of second homes in their villages. In order to compare the mean of research indices in the sample villages, we used one way analysis of variance, which uncovered significant differences in sample villages. In a way that there have been significant differences in the satisfaction level of the villager in rural areas of Lash Sar and Osman Kala compared to villagers in Avijdan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • second-home tourism
  • architectural style
  • satisfaction. rural settlements
  • Kelardasht County
  1. افتخاری رکن‌الدین، عبدالرضا، مجتبی حاجی پور، احداله فتاحی و ابوذر پایدار گل‌سنگ. 1391. بررسی میزان انطباق ساخت‌وسازهای جدید در نواحی روستایی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 139، صص 85- 98.
  2. اکرمی، غلامرضا. 1389. رازهای معماری روستایی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 29، شماره 131، صص 50-27.
  3. آمار، تیمور. 1385. بررسی و تحلیل گسترش خانه‌های دوم در نواحی روستایی مطالعه موردی: بخش خورگام شهرستان رودبار، فصل‌نامه چشم‌انداز جغرافیایی، سال اول، شماره 1، صص 78-65.
  4. تقوایی، علی‌اکبر، مهدی بهرام‌پور و مهنوش شاهین‌زاده. 1388. بازسازی مسکن روستایی پس از سانحه، فصلنامه آرمانشهر، شماره 2، صص 105-112.
  5. حسنی‌مهر، سیده‌صدیقه و حمید شاهور. 1389. پیامدهای توسعة گردشگری دهستان حیران با تأکید بر تغییر کاربری اراضی، فصلنامه پژوهشی جغرافیای انسانی، شمارة اول، صص 177-192.
  6. حسین‌زاده دلیر، کریم و رحیم حیدری. 1382. توریسم در ایران، چالش‌ها و امیدها، مجله جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، شماره 1، صص 23-49.
  7. حنظل عیدانی، علی. 1389. ارزیابی اثرات طرح های هادی در توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان خرمشهر)، پایان نامه کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی. استاد راهنما: اسکندر صیدایی و هدایت‌اله نوری. دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.
  8. دادورخانی، فضیله، حمید زمانی، مجتبی قدیری معصوم، اسمعیل عاشری. 1392. نقش گردشگری خانه‌های دوم در تغییرات کالبدی – فیزیکی نواحی روستایی (مطالعه موردی دهستان بزغان شهرستان ساوجبلاغ). فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره 4، شماره 2، صص 299-277.
  9. دادورخانی، فضیله و فاطمه محمد زاده لاریجانی. 1391. تحلیل تطبیقی نظرات سهم بران در خصوص اثرات گردشگری خانه‌های دوم بر جنبه‌های کالبدی-فیزیکی مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای ییلاقی بخش بندپی شرقی شهرستان بابل)، مجله مسکن و محیط روستا، دوره 31، شماره 140، صص 83-100.

10. رضایی، مسعود، بهزاد وثیق و ابراهیم مرادی. 1393. جایگاه الگوهای معماری پایدار در معماری بومی روستایی (مطالعه موردی: روستای هلسم)، فصلنامه فرهنگ ایلام، شماره 44 و 45، صص 58-77.

  1. رضوانی، محمدرضا. 1381. تحلیل روند ایجاد و گسترش خانه‌های دوم در نواحی روستایی، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 45، صص 73-59.

12. رضوانی، محمدرضا، سعید رضا اکبریان رونیزی، عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و سیدعلی بدری. 1390. تحلیل مقایسه‌ای آثار اقتصادی گردشگری خانه‌های دوم با گردشگری روزانه بر نواحی روستایی، با رویکرد توسعۀ پایدار، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره چهارم، صص 20-33.

13. رضوانی، محمدرضا، سیدعلی بدری، فرخنده سپهوند و سعید رضا اکبریان رونیزی. 1391. گردشگری خانه‌های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعه موردی: بخش رودبار قصران، شهرستان شمیرانات)، مطالعه و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره سیزدهم، صص 23-40.

14. رمضان‌زاده لسبویی، مهدی. 1390. پیامدهای تغییر کاربری اراضی در نواحی روستایی با تأکید بر توسعۀ گردشگری خانه‌های دوم (دهستان دوهزار، شهرستان تنکابن)، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره چهارم، صص 47-64.

  1. زرگر، اکبر. 1388. درآمدی بر شناخت معماری روستایی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

16. زندیه؛ مهدی و پدرام حصاری. 1391. تداوم معماری مسکن روستایی با انگیزه توسعه پایدار روستایی. فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 31، شماره 138، صص 28-17.

  1. سازمان ایران‌گردی و جهانگردی. 1381. برنامه ملی توسعۀ گردشگری، سازمان ایران‌گردی و جهانگردی.
  2. سرتیپی‌پور، محسن. 1384. شاخص‌های معماری مسکن روستایی در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 22، صص 43-52.
  3. سرتیپی‌پور، محسن. 1388. آسیب‌شناسی معماری روستایی به‌سوی سکونتگاه مطلوب. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  4. سرتیپی‌پور، محسن. 1388. بررسی تحلیلی مسکن روستایی در ایران. مجله صفه، 19 (49)، صص 8-1.
  5. سعیدی، عباس. 1387. دانشنامة مدیریت روستایی و شهری (جهانی‌شدن و روستا). تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کل کشور.
  6. شارپلی، ریچارد. ۱۳۸۰. گردشگری روستایی، ترجمة رحمت‌الله منشی‌زاده و همکاران، چاپ دوم، تهران: منشی.
  7. شاریه، ژان برنار. 1373. شهرها و روستاها، ترجمه سیروس سهامی، مشهد: انتشارات نیکا.

24. ضیائی، محمود و زهرا صالحی نسب. 1387. گونه شناسی گردشگران خانه‌های دوم و بررسی اثرات کالبدی آن‌ها بر نواحی روستایی (مطالعه موردی: رودبار قصران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی-شماره 66، صص 71-.84

25. علیقلی‌زاده فیروزجانی؛ ناصر، مصطفی قدمی، مهدی رمضان زاده لسبویی. 1389. نگرش و گرایش جامعۀ میزبان به توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی ( نمونه موردمطالعه: دهستان کلیجان، شهرستان تنکابن)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)، دوره 42(71)، صص 35-48.

  1. علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر، سیدعلی بدری و حسنعلی فرجی سبکبار. 1386. نگرش جامعۀ میزبان به اثرات محیطی و اقتصادی گردشگری در نواحی روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان نوشهر)، فصلنامه علمی پژوهشی روستا و توسعه، دوره 10، شماره 1، صص 1-22.

27. عنابستانی، علی‌اکبر و ناهید صاحب‌کار. 1392. تحلیل مقایسه‌ای آثار گردشگری خانه‌های دوم بر توسعۀ سکونتگاه‌های روستایی از دیدگاه مالکان و اهالی (مطالعه موردی: دهستان شیرین دره، شهرستان قوچان)، فصلنامه گردشگری و چشم‌انداز آینده، سال سوم، شماره 4. صص 7-25

28. عنابستانی، علی‌اکبر. 1388. بررسی آثار کالبدی خانه‌های دوم بر توسعۀ سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای ییلاقی شهر مشهد)، فصلنامه روستا و توسعه، دوره 12، شماره 4، صص 149-166.

29. عنابستانی، علی‌اکبر. 1389. فرایند شکل‌گیری خانه‌های دوم روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: روستاهای ییلاقی غرب مشهد)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 104، صص 103-107.

30. عنابستانی؛ علی‌اکبر، عباس سعیدی و حسن درویشی. 1391. بررسی آثار اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی توسعۀ گردشگری در سکونتگاه‌های روستایی از دیدگاه گردشگران و روستاییان (مطالعه موردی: دشت ارژن-فارس)، مجله علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی سال دوم، (پیاپی 6)، شماره 6، صص 1-20.

31. فاضل نیا؛ غریب، اکبر کیانی و مهدی رمضان زاده لسبویی. 1390. تحلیل اثرات خانه‌های دوم بر ساختار روستاهای توریستی ازنظر جامعۀ میزبان (مطالعه موردی روستای برسه، شهرستان تنکابن)، چشم‌انداز جغرافیایی (مطالعه انسانی)، سال ششم، شماره 15، صص 119-102.

32. فیروزنیا، قدیر، عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و محبوبه ولی خانی. 1390. پیامدهای گسترش ویلا سازی (خانه‌های دوم) در نواحی روستایی (دهستان تاررود شهرستان دماوند)، فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، دوره نهم، شماره 31، صص 149-170.

33. قادرمرزی؛ حامد، داود جمینی و علیرضا جمشیدی. 1394. واکاوی اثرات گردشگری بر توسعه نواحی روستایی (مورد: روستای قوری قلعه). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال چهارم، شماره 4، صص 127-111.

  1. قادری، اسماعیل. 1382. نقش گردشگری روستایی در توسعۀ روستایی پایدار، پایان نامه دوره دکتری، به راهنمایی عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری، دانشگاه تربیت مدرس.

35. قدمی، مصطفی، ناصر عقیلی زاده فیروزجایی و رحیم بردی آنا مراد نژاد. 1389. بررسی نقش گردشگری در تغییرات کاربری اراضی مقصد، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره سوم، صص 21-42.

36. قنبری، ابوالفضل، محمد باقر علیزاده اقدم،  1392. بررسی نگرش روستاییان به اثرات احداث خانه­های دوم بر توسعۀ روستایی مطالعه‌موردی: روستای پیام مرند، نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال 5، شماره 3، صص: 166-144.

37. گلین مقدم؛ خدیجه. 1388. روند شکل‌گیری و گسترش خانه‌های دوم در حوزه‌های جنگلی-کوهستانی شمال کشور در طی سال‌های 85-1345، فصل‌نامه چشم‌انداز جغرافیایی (علمی-پژوهشی) سال چهارم، شماره 9، صص 191-112.

  1. مرکز آمار ایران. 1391. سالنامه آماری استان بوشهر، تهران: مرکز آمار ایران.

39. مهدوی حاجیلوئی، مسعود، مجتبی قدیری معصوم و مهدی سنایی. 1387. نقش و تأثیر خانه‌های دوم بر ساختار اقتصادی، اجتماعی ناحیه کلاردشت، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 65، صص 19-32.

  1. نصر، سیدحسین. 1385. معرفت و معنویت، ترجمه ان‌شاءاله رحمتی، تهران: سهروردی
    1. Farstad, M., Fredrik Rye, J. 2013. Second home owners, locals and their perspectives on rural development, Journal of Rural Studies, 30(1), 41-51.
    2. Fredrik Rye, J. 2011. Conflicts and contestations. Rural populations’ perspectives on the second homes phenomenon, Journal of Rural Studies, 27(2), 263-274.
    3. Gregory, D., Johnston, R., Pratt, G., Watts, M., and Whatmore, S. (Eds.). 2011. The dictionary of human geography. John Wiley & Sons.‏
    4. Johnston, R. J. 1988. Dictionary of human geography, (2nd Ed.). Blackwell, Oxford.
    5. Kondo, M.C., Rivera, R., and Rullman, S. 2012. Protecting the idyll but not the environment: Second homes, amenity migration and rural exclusion in Washington State. Landscape and Urban Planning, 106(2), 174-182.
    6. Lea, J. 2006. Tourism and development in the Third World. Routledge.‏
    7. Lew, A.A., Hall, C.M., and Williams, A.M. (Eds.). 2008. A companion to tourism. John Wiley & Sons.‏
    8. Liu, Z. 2003. Sustainable tourism development: A critique. Journal of sustainable tourism, 11(6), 459-475.‏
    9. Mathieson, A., and Wall, G. 1982. Tourism: Economic, physical and social impact, Harlow, Longman.
    10. Müller, D.K. 2002. Second home ownership and sustainable development in Northern Sweden. Tourism and Hospitality Research, 3(4), 343-355.
    11. Muller, D.K. 2004a. Mobility, tourism and second homes. In LEW, A.A., Hall, C.M. and Williams, A.M. (Eds) A companion to Tourism, pp.387-398. Oxford: Blackwell.
    12. Sharpley, R. 2002. Rural tourism and the challenged of tourism diversification: The case of Cyprus, Tourism Management. 23, 233-344.
    13. Vepsa¨ la¨inen, M. Pitka¨nen, K. 2010. Second home countryside. Representations of the rural in Finnish popular discourses, Journal of Rural Studies, 26(1), 194–204.