ارزیابی قابلیت پیاده‌مداری محلات مسکونی با رویکرد رتبه بندی و پهنه بندی. مطالعۀ موردی: شهر اندیشه

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گیلان

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان

چکیده

از آنجایی‌که یکی از شاخص­های پایداری شهرها در قرن حاضر، کاهش استفاده از سوخت­های فسیلی و کاهش آلودگی هوا، در جهت افزایش حمل‌ونقل عمومی، ارتقاء فعالیت بدنی ساکنان و همچنین سلامت عمومی شهروندان، ترغیب و تشویق به افزایش قابلیت پیاده­مداری است، بنابراین موضوع جایگاه سهم عابر پیاده در چند دهۀ اخیر در دستور کار برنامه­ریزان و مدیران شهری قرارگرفته است تا موجب افزایش کیفیت فضای شهری شده و خود باعث تشویق و ترغیب به افزایش قابلیت پیاده­مداری شود. با توجه به این­که شهرها، بافت کالبدی متجانسی ندارند، بدیهی است که فضاهای مختلف شهری نیز قابلیت پیاده­مداری یکسانی نداشته باشند. از این رو شناسایی ویژگی­های فیزیکی محیط انسان­ساخت اهمیت زیادی در زمینۀ پیاده­مدار شدن دارد. از جملۀ این محیط ها در شهر می­توان به محلات مسکونی اشاره کرد. در این پژوهش با انتخاب شهر اندیشه به عنوان محدودۀ مورد مطالعه، ابتدا شاخص­های مربوط به قابلیت پیاده­مداری محلات مسکونی شناسایی شده و سپس هر کدام به صورت لایه­هایی از نقشه درآمده و با استفاده از روش مقایسه دوبه­دو (AHP)، وزن مربوط به هر کدام تعیین شده است. در ادامه، برای پهنه­بندی و رتبه­بندی قابلیت پیاده­مداری محلات مسکونی از شاخص­های بین‌المللی که در بسیاری از کشورها اعمال شده از جمله تراکم مسکونی، تنوع و اختلاط کاربری، وضعیت خیابان­ها، جذابیت و زیبایی محیط اطراف، ایمنی و امنیت استفاده شده است. طبق محاسبات صورت گرفته با استفاده از روش AHP مشخص شده است که شاخص­های ایمنی از جرم - امنیت از ترافیک و تراکم مسکونی به ترتیب بیشترین (502/0) و کمترین (032/0) اهمیت نسبی را دارند. مقایسات زوجی بین شاخص­های قابلیت پیاده­مداری نشان داده است که محلات مسکونی فاز دو نسبت به دیگر محلات شهر اندیشه از وضعیت مطلوب‌تری در پیاده­مداری بهره­مند است. از طرف دیگر خروجی حاصل از پهنه­بندی قابلیت پیاده­مداری محلات مسکونی حاکی از این بوده که محلات مسکونی که قابلیت پیاده­مداری بالایی دارند، در مجاورت بخش مرکزی شهر و یا در کنار مراکز تجاری که در سطح برخی محلات ساخته شده است قرار دارند. با توجه به یافته ها، محله 29 فاز سه شهر اندیشه با 86 امتیاز، پیاده­مدارترین محله بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing Walkability of Residential Neighborhoods via Ranking and Zoning; a Case Study of Andisheh Town

نویسندگان [English]

  • Ahad Shabanpour 1
  • Maryam Jafari mehr abadi 2
  • Esmaeil Aghaii zadeh 2
چکیده [English]

Nowadays one of the indicators of urban sustainability is reducing the use of fossil fuels and reducing air pollution, to increase public transport, improve the physical activity of residents and the health of citizens, and encourage more walkability. Therefore, the position of pedestrian has been on the agenda of urban planners and managers in the last few decades to increase the quality of urban space and to encourage the increase of walkability. Given that cities do not have a distinct physical fabric; it is obvious that different urban spaces do not have the same walkability. Therefore, identifying the physical characteristics of the human environment is very important in terms of more walkability. These environments in the city include residential areas. In this research, by selecting the town of Andisheh as the study area, first the indicators related to the walkability of residential areas have been identified and then each of them has been made as layers of the map and using the two-way comparison method (AHP). ), The weight of each has been determined. Furthermore, for zoning and ranking of the walkability of residential neighborhoods have been used the international indicators, including residential density, mixed land use, street status, attractiveness and beauty of the environment and safety and security.  According to calculations using the AHP, it has been determined that the safety and residential density indicators are of the highest (0.502) and lowest (0.032), respectively. Pair comparisons between walkability indicators have shown that Phase 2 residential areas are more favorable than other neighborhoods in Andisheh. On the other hand, the output of the zoning of ​​ walkability in residential areas indicates that residential areas that have high walkability, have located adjacent to the central district of the town or next to commercial centers of some neighborhoods. According to the findings, neighborhood 29 of phase three of Andisheh with 86 points was the most walkable neighborhood.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Walkability
  • residential neighborhoods
  • Andisheh town

مراجع

منابع
  1. اپلیارد، دونالد. 1382. خیابان­ها می­توانند باعث مرگ شهرها شوند (رهنمودهایی برای طراحی خیابان در شهرهای جهان سوم). ترجمه نوین تولایی، آبادی، شماره سی و نهم، تهران. 
  2. پوراحمد، احمد. آرزو حاجی­شریفی و مهدی رمضان­زاده لسبویی. 1391. سنجش و مقایسه کیفیت پیاده­راه در محله­های هفت­حوض و مقدم شهر تهران. آمایش جغرافیایی فضا، شماره ششم، گلستان.
  3. پورمحمدی، محمدرضا. 1385. برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. چاپ دوم، تهران، سمت.
  4. تقی­زاده دیوا، سید علی. عبدالرسول سلمان ماهینی و میرمسعود خیرخواه زرکش. 1392. مکان­یابی چندمعیاری محل دفن مواد زاید ساختمانی با استفاده از رویکرد ترکیبی تحلیل سلسله­مراتبی فازی مطالعۀ موردی شهر گرگان. آمایش جغرافیایی فضا، شماره دهم، گلستان.
  5. حبیبی، کیومرث. محمدرضا حقی و سعید صداقت­نیا. 1393. مقایسۀ تطبیقی قابلیت پیاده­مداری در محلات مسکونی طراحی شده از دیدگاه ساکنین. معماری و شهرسازی ایران، شماره هشتم، تهران.
  6. شهرداری اندیشه. 1399. موقعیت جغرافیایی شهر اندیشه، موجود در: www.andishehcity.ir.
  7. عزیزی، محمد مهدی. 1388. تراکم در شهرسازی، اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری. تهران، دانشگاه تهران.
  8. قریب، فریدون. 1383. امکان­سنجی ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قدیم. هنرهای زیبا، شماره نوزدهم، تهران.
  9. کاشانی­جو، خشایار. 1385. اهمیت فضاهای پیاده در شهرهای هزاره سوم. جستارهای شهرسازی، شماره هفدهم  و هیجدهم، تهران. 
  10. کنف­لاخر، هرمان. 1387. اصول برنامه­ریزی تردد پیاده و دوچرخه. ترجمۀ فریدون قریب، تهران، دانشگاه تهران.
  11. لینچ، کوین. 1393. تئوری شکل شهر. ترجمۀ سید حسین بحرینی، تهران، دانشگاه تهران.
  12. معینی، سید محمد مهدی. 1385. افزایش قابلیت پیاده­مداری، گامی به سوی شهری انسانی­تر. هنرهای زیبا، شماره بیست و هفتم، تهران.
  13. مهندسین مشاور پژوهش و عمران. 1376. مطالعات طرح جامع شهر جدید اندیشه، وزارت مسکن و شهرسازی.
14.Australian Government Department of Health and Ageing, 2013. Healthy Spaces and Places; A national guide to designing places for healthy living.
15.Azmi, Diyanah Inani, Abdul Karim, Hafazah, Ahmad, Puziah, 2013. Comparative Study of Neighborhood Walkability to Community Facilities between Two Precincts in Putrajaya, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 105.
16.Crane, Randall, Crepeau, Richard. 1998. Does neighborhood design influence travel? A behavioral analysis of travel diary and GIS data. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 3(4).
17.Frank, Lawrence, Andresen, Martin A, Schmid, Thomas, 2004. Obesity relationships with community design, physical activity, and time spent in cars, American Journal of Preventive Medicine, 27(2).
18.Frank, Lawrence, Pivo, Gary, 1994. Impacts of mixed use and density on utilization of three modes of travel: single occupant vehicle, transit, and walking. Transportation Research Record Journal of the Transportation Board, 1466.
19.Frank, Lawrence, Sallis, James, Conway, Terry, Chapman, James, Saelens, Brian and Bachman, William, 2006. Many pathways from land use to health: Associations between neighborhood walkability and active transportation, body mass index, and air quality, Journal of American Planning Association, 72(1). 
20.Gebel, Klaus, Bauman, Adrian, Owen, Neville, Foster, Sarah, Giles-Corti, Billie, 2009, the built environment and walking, The Heart Foundation’s National Physical Activity Advisory Committee.
21.Gilderbloom, John, Riggs, William, Meares, Wesley, 2014. Does walkability matter? An examination of walkability’s impact on housing values, foreclosures and crime, Cities, Vol. 42.
22.Humpel, Nancy, Owen, Neville, Leslie, Eva, 2002.  Environmental factors associated with adults’ participation in physical activity: a review. American Journal of Preventive Medicine, Volume 22, Issue 3.
23.Kashani Jou, Khashayar, 2011. Evaluating integration between public transportation and pedestrian-oriented urban spaces in two main metro stations of Tehran, Scientific Research and Essays, 6(13).
24.Leslie, Eva, Saelens, Brian, Frank, Lawrence, Owen, Neville, Bauman, Adrian, Coffee, Neil, Hugo, Graeme, 2005. Residents’ perceptions of walkability attributes in objectively different neighborhoods: a pilot study, Health Place, 11(3).
  1. O’Campo, Patricia, 2003. Invited commentary: advancing theory and methods for multilevel models of residential neighborhoods and health. American Journal of Epidemiology, Volume 157.
  2. Pentella, Ricky, 2009. Walkability and the Built Environment: A Neighborhood - and Street-Scale Assessment of Diverse San Francisco Neighborhoods, Berkeley Rausser, College of Natural Resources.
  3. Saelens, Brian, Sallis, James, Black, Jennifer, Chen, Diana. 2003. Neighborhood-based differences in physical activity: An environment scale evaluation. American Journal of Public Health, 93(9).
  4. Wang, Yu, Chau, Chi Kuwan, Ng, Jackie, Leung, Tzeming, 2015. A review on the effects of physical built environment attributes on enhancing walking and cycling activity levels within residential neighborhoods, Cities, Vol. 50.
 
 
 
مجله آمایش جغرافیایی فضا

دوره 10، شماره 35
بهار 1399
صفحه 17-34

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار