بررسی عوامل مؤثر بر تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک در سطوح کلان، میانه و کوچک شهری. مطالعه موردی: شهرهای اهواز، بهبهان و منصوریه در استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه شهید چمران اهواز

3 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه شهید چمران اهواز

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک در سطوح مختلف شهری، با انتخاب شهرهای اهواز، بهبهان و منصوریه به عنوان نمایندة سطوح مختلف شهری، مسئلة فوق را به صورت پیمایشی مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. یافته‌ها حاکی از آن است که بین سطوح شهری مورد بررسی، تفاوت معناداری در ارتباط با تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک وجود دارد و در این زمینه میان آن‌ها الگوی سلسله‌مراتبی حاکم است. در زمینة عوامل زمینه‌ساز و مؤثر بر تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک نیز علیرغم وجود برخی تشابهات در بعضی موارد، در بیشتر متغیرها تفاوت معناداری میان سطوح شهری مورد بررسی وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، شهرهای بزرگ به عنوان اولویت اول هدف‌گذاری جهت ایجاد شهر الکترونیک مناسب‌تر به نظر می‌رسند و برای موفقیت بیشتر در این‌گونه شهرها، برنامه‌ریزی به منظور تغییر نگرش شهروندان نسبت به امنیت و اعتماد به شهر الکترونیک باید در درجة اول اهمیت قرار گرفته و در اولویت‌های بعدی، ارتقاء میزان آمادگی الکترونیکی و تغییر ذهنیت شهروندان نسبت به سودمندی استفاده از خدمات شهر الکترونیک می‌تواند مدنظر قرار بگیرد. شهرهای متوسط در اولویت دوم ایجاد شهر الکترونیکی قرار داشته و در این‌گونه شهرها در درجة اول باید تغییر نگرش و مثبت‌تر کردن دیدگاه شهروندان نسبت به سودمندی شهر الکترونیک مدنظر قرار گرفته و در درجات بعدی به افزایش آمادگی الکترونیکی شهروندان و ترویج و تبلیغ هر چه بیشتر شهر الکترونیک و مفاهیم و مظاهر آن اهتمام ورزید و آگاهی‌های مردم را در این زمینه افزایش داد. شهرهای کوچک در اولویت آخر ایجاد شهر الکترونیک قرار گرفته و در این‌گونه شهرها اولویت با افزایش آگاهی و آشنایی شهروندان با مفاهیم و مظاهر شهر الکترونیک، بهبود میزان آمادگی الکترونیکی شهروندان و مثبت‌تر کردن ذهنیت آن‌ها به مفیدی و سودمندی شهر الکترونیک می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the effective factors on Citizen's Willingness to Adopt with the Electronic City in metropolises, medium-size and Small Cities (Case Study: Ahvaz, Behbahan and Mansooriye Cities in Khuzestan province

نویسندگان [English]

  • saeed Maleki 1
  • Majid Godarzi 2
  • Said Amanpour 3
  • ALIREZA Rahimi Chamkhani 4
1 Full Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
4 Ph.D Student of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

The main purpose of current study is to evaluate the effective causes on citizen's willingness to adopt with the electronic city in different levels. In this regard, this research has been studied this issue by selecting Ahvaz, Behbahan and Mansooriye cities as the representative of different levels- metropolis, medium size and small cities- using survey methodology. The results show that between the different urban stages, a meaningful difference regarding the will of accepting electronic cities exists among the citizens and a hierarchy pattern rules over them. Such as metropolises have a stronger will to accept the electronic cities while mediocre and small cities have shown less interest. regarding the planning and effective factors on the citizens' will, despite the existing similarities in some cases, a meaningful difference is detected among the variables and of the case study cities, thus, each of them requires its own specific approach. according to the results, the metropolises are noted as the priority targets to establish electronic cities and in order to succeed, plans of changing the citizens' views on security and trust in the electronic cities should be places first in importance, and then comes developing the citizens' electronic fitness and also drawing their attention to the usefulness of electronic urban services. The mediocre cities are places second in priorities after metropolises to establish electronic cities and need to have the citizens' mindsets changed into more positive ones about the electronic city merits and to choose proper approaches in developing their fitness, regulate and advertise the electronic city ideas and its concepts and images to raise the public awareness. The small cities stand in the last priority with the need of increasing the awareness and introducing them to the ideas and concepts of the electronic city plans and construct their positive views about the project

کلیدواژه‌ها [English]

  • Electronic City
  • Willing to accept
  • Electronic fitness
  • Electronic reliance
  • Fluency and usefulness
  1. ابراهیم‌زاده، عیسی. جواد بذرافشان. 1386. مدل پخش فضایی هاگراستراند و پخشایش فضایی زعفران در خراسان، مجله جغرافیا و توسعه، دورة 5، شماره پیاپی 9.
  2. اذانی، مهری. علیرضا رحیمی. اسفندیار کهزادی و اسفندیار و ذبیح اله شهریاری. 1391. برآورد شکاف دیجیتال میان شهرستان‌های استان اصفهان و اولویت‌بندی به منظور کاهش آن، پنجمین کنگرة بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، تبریز.
  3. الماسی، حسین. هومن مسگریان و رضا نگهبان. 1393. بررسی میزان اثربخشی مشارکت شهروندی در پیاده‌سازی شهر الکترونیک؛ مورد پژوهشی: شهر سمنان، مدیریت شهری، شماره 35، تابستان.
  4. بمانیان، محمدرضا. هادی محمودی نژاد. 1386. بررسی یک ضرورت: التزام تحقق‌پذیری شهرسازی الکترونیک: مفاهیم و چالش‌ها، اولین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیکی، تهران - سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور.
  5. بمانیان، محمدرضا. مژده سالاری مدوار. سعید غفرانی و رضا بمانیان. 1391. ارزیابی عوامل مؤثر بر پذیـــــرش خدمات شهر الکترونیک با استفــــــاده از مدل تلفیقی پذیرش فناوری اطلاعات (TAM) و رهیافت نظری برنامه‌ریزی شده (TPB) و اعتماد (TRUST)؛ مطالعه موردی: دفتر خدمات الکترونیک شهر تهران، مدیریت شهری، شماره 29، بهار و تابستان.
  6. پناهی­نژاد، ابوطالب 1393. ارزیابی کاربرد فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس مقطع راهنمایی (متوسطة اول) شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتة علوم اجتماعی گرایش جامعه‌شناسی، استاد راهنمای: سید علی هاشمیان فر، استاد مشاور: دکتر نگین برات دستجردی، دانشگاه اصفهان.
  7. تقوایی، مسعود. محمود اکبری. 1389. به ‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌هــــای آموزشی و پژوهشی (مطالعه موردی: دانشگاه اصفهان)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و یکم، شماره پیاپی 38، شماره 2، تابستان.
  8. تقوی فرد، محمدتقی. محسن زاهدی ادیب و مصطفی ترابی. 1391. عوامل مؤثر بر استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی از سوی مشتریان (مورد مطالعه: بانک ملت)، فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم و فنّاوری اطلاعات ایران، دورة بیست و هفتم، شماره 3.
  9. ثقفی، فاطمه. احسان نوزادمقدم، و سید مرتضی سیدین. 1388. مدلی برای پذیرش فناوری نوظهور پکس در مراکز درمانی ایران، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، دسترسی در http://Jipm.irandoc.ac.ir.
  10. حاتمی نسب، سیدحسن. رضا طالعی‌فر. منیره عسکری نژاد و علی دهقانی. 1390. ارزیابی دیدگاه مدیران در خصوص وضعیت شهر الکترونیک (مطالعه موردی: شهر الکترونیک یزد)، فصلنامة علمی-پژوهشی کاوش‌های مدیریت بازرگانی، سال سوم، شمارة 5، بهار و تابستان.
  11. حضرتی لیلان، اکرم. اسدالله خدیوی. 1389. بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (شهر الکترونیک) بر ساختار کالبدی شهر از دیدگاه کارکنان منطقه 1 شهرداری تبریز، فراسوی مدیریت، سال سوم _ شماره 12.
  12. حقیقی نسب، منیژه. سمیرا قاسمی. مهدی ترکمان و علی قاسمی. 1394. شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پذیرش خدمات دولت الکترونیک از دیدگاه شهرونـدان، مورد پژوهی: دفاتر پیشخوان دولت در شهر تهران، مجلة مدیریت بازاریابی، شماره 27، تابستان.
  13. حنفی­زاده، پیام. محمدرضا حنفی­زاده و محسن خدابخش. 1387. طراحی متدولوژی تدوین مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی ایران، مجلة علمی و پژوهشی شریف، شمارة 45.
  14. حیدریه، سیدعبدالله. سیدمحمد سیدحسینی و علی شهابی. 1392. شبیه‌سازی مدل پذیرش فناوری در بانکداری ایران با رویکرد پویایی‌شناسی سیستم (مورد مطالعه: بانک رفاه)، فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، شمارة 1، تابستان.
  15. خواجه شاهکویی. علیرضا. 1392. تحلیل نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کیفیت زندگی روستاییان مطالعه موردی: روستاهای قرنآباد و اصفهانکلاته، شهر گرگان، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره مسلسل هفتم، بهار.
  16. رضایی، مسعود. 1388. نظریه‌های رایج دربارة پذیرش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، فصلنامة پژوهش‌های ارتباطی، سال شانزدهم، شمارة 4 (پیاپی 60)، زمستان.
  17. رندی، سعید و عابد عابدی جعفری. ۱۳۸۸. بررسی مفهوم اعتماد در شهر الکترونیک، دومین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیکی، تهران، سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور، http://www.civilica.com/Paper-EMUN02-EMUN02_040.html.
  18. سرافرازی، مهرزاد. 1389. نقش استراتژیک دولت الکترونیک در تحقق چشم‌انداز شهر الکترونیک، فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، سال دوم، شمارة 2، تابستان.
  19. سرلک، محمدعلی. زهرا گلپایگانی و مرضیه یمانی. 1393. بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش دولت الکترونیکی از سوی مراجعه‌کنندگان به دادگستری استان تهران بر اساس الگوی DTPB (مطالعه موردی: نظام مدیریت پرونده قضایی مجتمع قضایی شهید بهشتی)، نشریة فرایند مدیریت توسعه، دورة بیست و هفتم، شماره 1 (پیاپی 78)، بهار.
  20. سعادت، فرناز. افسانه مظفری. 1388. استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی در حوزة تبلیغات گردشگری (مطالعة موردی: منطقة آزاد کیش از سال 1382 تا 1387)، فصلنامة پژوهش‌های ارتباطی، سال شانزدهم، شمارة 3 (پیاپی 59)، پاییز.
  21. شریف نژاد، مجتبی. 1393. ارزیابی و سنجش عوامل مؤثر بر اعتماد به شهر الکترونیک (نمونه موردی: شهر الکترونیک در یزد)، مجله علمی -پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شماره 2 (پیاپی 13)، تابستان.
  22. شکوئی، حسین. 1382. اندیشه‌های نو در فلسفة جغرافیا (جلد اول)، چاپ ششم، انتشارات مؤسسة جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. تهران.
  23. ضرابی، اصغر. رسول بابانسب و علیرضا رحیمی. 1392. بررسی و ارزیابی میزان تحقق شاخص‌های شهر الکترونیک در مناطق شهری استان‌های ایران، فصلنامة علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال چهارم، شمارة 1، زمستان.
  24. عزیزی، پروانه. حیدر لطفی و حمدالله پیشرو. 1388. فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر آن بر اقتصاد روستایی ایران، فصلنامة آمایش محیط، سال دوم، شمارة 6، پاییز.
  25. عزیزی، شهریار. روناک صفائی فراهانی. 1391. ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری تهران، چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 11، پائیز.
  26. علوی، سیدعلی. محمدرضا عبودی و مهناز دانشور. 1397. سنجش شاخصهای ذهنی کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم مطالعه موردی: شهر بهبهان، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال هشتم، شماره مسلسل 27، تابستان.
  27. علیزاده اصل، جبار. اصغر ضرابی و مسعود تقوایی. 1394. ارزیابی عوامل مؤثر بر تحقق شهرهای الکترونیک؛ مورد شناسی: شهر ارومیه، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، شماره 15، تابستان.
  28. فاضل نیا، غریب. اکبر کیانی و معصومه وحدتی. 1392. تبیین و تحلیل پخش فضایی الگوهای جدید مسکن در روستاشهرها (مطالعة موردی روستا شهر درق)، سال سیزدهم، شمارة 41، بهار.
  29. فرزین مهر، رضا. سید محمدرضا خطیبی. 1391. بررسی تأثیرات شهر الکترونیک بر ساختار کالبدی شهر، نمونة مورد مطالعه فردیس کرج، فصلنامة معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شمارة 9، پاییز و زمستان.
  30. قادسیه، رحیم. خداکرم سلیمی فرد و کبری مختاری. 1392. شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر آمادگی شهروند الکترونیکی در ایران با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی فازی، فصلنامه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال چهارم، شماره 2، زمستان.
  31. قاضی نوری، سیدسپهر. شعبان الهی و احمد علی پور ارجستان. 1388. بررسی اثر اعتماد در پذیرش خدمات الکترونیکی، نشریة علمی-پژوهشی مدیریت فردا، سال بیست و دوم، شماره 8، پاییز و زمستان.
  32. کیانی، اکبر. 1390. شهر هوشمند ضرورت هزاره سوم در تعاملات یکپارچه شهرداری الکترونیک (ارائه مدل مفهومی-اجرایی با تأکید بر شهرهای ایران)، فصلنامة جغرافیایی آمایش محیط، دورة 4، شماره 14، پاییز.
  33. لشکربلوکی، مجتبی. مرتضی احمدی. 1386. طراحی مدل راهبردی برنامة جامع فناوری اطلاعات شهر تهران با رویکرد توسعة اطلاعاتی، اولین کنفرانس بین‌المللی شهر الکترونیک، مرکز همایش‌های علمی جهاد دانشگاهی، تهران.
  34. ملکی، سعید. سیدرضا حسینی. الهام ویسی و صادق مختاری. 1394. سنجش رضایت‌مندی شهروندان از کیفیت سکونتی طرح مسکن مهر، مطالعة موردی: شیرین شهر اهواز، نشریة پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال ششم، شمارة 23، زمستان.
  35. ملکی، سعید. مسعود مدانلوجویباری. 1395. نقش شهرداری الکترونیک در توسعه فضای شهری. مطالعه موردی: محلات منطقه 6 شهر تهران، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم، شماره مسلسل بیست و دوم، زمستان.
  36. موحدی، مسعود. محسن یاقوتی. 1387. ارائة الگویی برای سنجش آمادگی الکترونیکی در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط دفاعی کشور، فصلنامة اقتصاد و تجارت نوین، شماره 12، بهار. نظم‌فر، حسین. آمنه علی‌بخشی. 1395. سنجش نابرابری فضایی توسعۀ یافتگی شهرستانهای استان خوزستان با تأکید بر توسعه پایدار، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم، شماره مسلسل 22، زمستان.
  37. یعقوبی، نورمحمد. رؤیا شاکری. 1387. مقایسه تحلیلی مدل‌های پذیرش فناوری با تأکید بر پذیرش بانکداری اینترنتی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال سوم، شماره 11، اییز.

38. James, Jeffrey. 2012. The ICT Development Index and the digital divide: How are they related? Technological Forecasting & Social Change, No 79.

39. Odendaal, Nancy. 2003. Information and communication technology and local governance: understanding, the difference between cities in developed and emerging economies.Computers, Environment and Urban Systems. No 27.