تروریسم به مثابۀ ابزار رقابت ژئوپلیتیکی قدرت‌ها

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به رویدادها و وقایع غیرانسانی مخالف با حقوق بشر در جهان امروز، جنگ علیه تروریسم به گفتمان مسلط امنیتی در نظام بین­الملل تبدیل شده است. کشورهای قدرتمند، با حمله به شخصیت‌های نخبه و امنیت ساز ملی و ورود اجباری به قلمرو کشورها درصدد رسیدن به  اهداف خود هستند و اگر با اعتراض مواجه شوند با نقشۀ قبلی و با جهت­گیری­های سیاسی برای ایجاد ترس در بین ملت­ها به اقدامات خشونت امیز متوسل می‌شوند. در واقع، جریان تروریسم منشاء بُروز ناامنی و تهدید در سرتاسر جهان، به­ویژه مناطقی نظیر خاورمیانه، شده است. به­طورکلی، حوزۀ نفوذ و اثرگذاری تروریسم، سطوح فضایی ملی، منطقه­ای و بین‌المللی را در بر می‌گیرد. در حال حاضر، تروریسم به‌عنوان یک مقوله «ژئوپلیتیکی» محسوب می­شود که در روابط و رقابت­های میان دولت­ها با گروه‌های معارض داخلی، در رقابت میان کشورها در سطح منطقه­ای و در رقابت و کشمکش میان قدرت­های جهانی با یکدیگر، به‌عنوان ابزار مقابله به­کارگرفته می­شود. بنابراین، حرکت جامعۀ بین­الملل در مبارزه با این پدیدۀ تهدید­کنندۀ امنیت، باعث تغییر و تحول در رژیم­های امنیتی و رفتارهای ژئوپلیتیکی شده است. تروریسم یک تهدید جدی علیه امنیت ملی و بین­المللی است و با استفاده از بنیان­های ژئوپلیتیکی می­توان آن را تعریف و در معرض بحث و بررسی قرار داد. تأثیر و تأثرهای فی­مابین قلمروخواهی و تروریسم می­تواند تا نقش بسزایی در ژئوپلیتیک محلی و جهانی داشته باشد. درواقع، ژئوتروریسم به نوقلمروخواهی گروههای تروریست اشاره می­نماید که در مواقعی به جنگ­های سخت می­انجامد و امنیت محلی، ملی، منطقه ای و جهانی را با خطر مواجه می­سازد. اهمیت این پژوهش، از این جهت است که با روش توصیفی- تحلیلی بیان می­کند در جهان امروز، «تروریسم به مثابۀ ابزار رقابت ژئوپلیتیکی قدرت­ها تلقی می­گردد». در واقع، این فرضیه، اثبات شده است که« امروزه، کشورهای قدرتمند از تروریسم به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیکی، برای مقابله با رقبایشان استفاده می­کنند».

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Terrorism Analysis, geopolitical tools of spatial distribution of power

نویسنده [English]

  • narjessadat hossainy
دانشگاه تهران
چکیده [English]

Terrorism Analysis, geopolitical tools of spatial distribution of power
Abstract
In today's world, the war on terrorism and the geopolitical security discourse in the international system transformation. So-called terrorism, both in theory and in practice, a complicated term. Terrorism, Violence premeditated and political orientation of the groups in national influence and create fear among the nations. Now the source of insecurity and the threat of terrorism throughout the world, particularly in areas such as Middle East, Central Asia, North Africa and even Europe. In general, the scope and impact of terrorism,
Spatial levels of national, regional and international sanctioned. Terrorism as a geopolitical issue Is that the relationship between government and competition with domestic opposition groups, the competition between countries At the regional level and in competition and conflict among world powers with each other, as a means of coping employed it is possible. It is noteworthy that the international community is very important in the fight against this phenomenon Security-threatening, causing changes in the geopolitical security regimes and practices. Today, terrorist groups have an important role and role in global, regional and intriguing rivals and rivals among rival players.
In the In the present paper, the descriptive and analytical approach to the role, function and geopolitical dimensions of terrorism there. In fact, this article seeks to prove the hypothesis that, in today's world, terrorism is a geopolitical tool in the hands of powerful countries, to deal with their rivals have become.
Key words: terrorism, international relations, geopolitics, security, Space

کلیدواژه‌ها [English]

  • : terrorism
  • international relations
  • geopolitics
  • security
  • Space
منابع
1.اشلقی، مجید. 1386. تروریسم تهدید امنیت بین­المللی، مطالعات سیاسی، شمارۀ اول.
2.احمدی­پور، زهرا، میزاریی­تبار، میثم. 1397. ژئوپلیتیک شهر وتبیین مفهوم رقابت، اصفهان: جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شمارۀ 2، پ70.
3.احمدی­پور، زهرا، بویه، چمران، جنیدی، رضا. 1391. جنگ نمادین در حوزۀ ارزش­ها، رقابت­های ژئوپلیتیک و مسابقات بین‌المللی، تهران: تحقیات کاربردی جغرافیا، شماره 27.
4.ابراهیم­نیا، حسین. 1397. آیا پایانی بر گروه‌های تندرو و ظاهر گرای اسلامی هست؟ مرکز بین­المللی مطالعات صلح- IPSC(21 اذر) http://peace-ipsc.org/fa/11119-2/
5.بصیری، محمدعلی. 1380. تحولات مفهوم امنیت ملی، تهران: اطلاعات سیاسی –اقتصادی­سال چهارم، شمارۀ اول و دوم، فروردین و اردیبهشت.
6.بندک، ولفگانگ و مانگوپولوس، آلیس. 1389. تروریسم و حقوق بشر. ترجمه محمدجعفر ساعد، تهران: دادگستر.
7.براتی، عباسعلی. 1397. سلفیه جهادی در اروپا و نقش آن در اسلام هراسی،مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC (25 شهریور) http://peace-ipsc.org
8.پسندیده، سمیه. 1390. مبارزه با تروریسم در جمهوری قزاقستــــان، مرکز بیـن المللی مطالعات صلح IPSC،  http://peace-ipsc.org/fa
9.حاجیانی، ابراهیم، ضمیری عبدالحسین. 1389. پژوهش‌ها و مطالعات تروریسم. تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک
10.حافظ‌نیا، محمدرضا. 1390. اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی، 334-337.
11.حجت­زاده، عبدالحسین. 1384. تروریسم، مفاهیم، اقدامات و راههای برون­رفت، ماهنامۀ نگاه، شماره 49، خرداد و تیر.
12.حسینی، نرجس سادات. ۱۳۹۵. تروریسم؛ بحران ژئوپلیتیکی چند سطحی، اولین همایش بین المللی بحرانهای ژئوپلتیکی جهان اسلام، تهران، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام، https://www.civilica.com/Paper-ICGCIW01-ICGCIW01_106.html
 
13.حمزه­زاد، حمید. 1384. بیوتروریسم: سلاح خاموش. تهران: آجا.
14.خضارتی، امیرشریف. 1393. تروریسم (رویکرد سیاست جنایی تقنینی). تهران: اندیشه عصر.
15.روسی، یوگو و وانولو، آربرتو. 1395. جغرافیاهای سیاسی شهر، ترجمه علی ولی‌قلی­زاده و مهدی کریمی، انتشارات دانشگاه مراغه.
16.سروش­نژاد، احمد. 1387. تروریسم و دفاع مشروع. دفتر مطالعات بین­المللی مبازره با تروریسم
17.عنادی، مراد. 1389. روزنامه خراسان، 17673. مورخ 22 مهر.
18.علیپور، آزاده، خالفی، ابوالفتح. 1394. بررسی شرایط و ضرورت­های دفاع مشروع در نظام حقوقی ایران، نخستین کنفرانس سراسری پژوهش­های نوین در حقوق و علوم اجتماعی.
 https://www.civilica.com/Paper-RLSS01-RLSS01_031.html 
19.عبداله­خانی، علی. 1390. تروریسم ­شناسی. تهران: ابرار معاصر.
20.گارو، فردریک. اچ. 1387. تروریسم دولتی و ایالات متحده آمریکا. ترجمۀ رضا محمودی­ فقیهی، ناشر: دفتر مطالعات بین‌المللی مبارزه با تروریسم دانشگاه آزاد اسلامی
21.لشگری، احسان. 1394. سیاست و شهر، تهران، انتشارات انتخاب.
22.لشگری، احسان. 1395. تبیین ژئوپلیتیک رقابت فدرت­های جهانی در اوراسیای مرکزی، مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا، شمارۀ ششم.
23.فدروف، الکساندر. 1385. ابر تروریسم چالش جدید برای قرن جدید. ترجمه شمس السادات هل انایی و همکاران، تهران: راشا.
24.فرهنگ عمید. 1345. جلد اول، تهران: جاویدان، چاپ دوم.
25.فرهنگ معین. 1360. جلد اول، تهران: امبیرکبیر، چاپ چهارم.
26.کوهن، سائول برنارد. 1387. ژئوپلیتیک نظام جهانی، ترجمه، عباس کاردان، تهران: ابرار معاصر.
27.گروه تحقیق ماهنامۀ نگاه. 1382. رویکردهای نظری مبارزه علیه تروریسم. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ شماره 34. سال چهارم. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مطالعات استراتژی در جمهوری اسلامی ایران.
28.مایوز، زیو. 1379. امنیت منطقه­ای، ترجمۀ داوود علمایی، تهران: دورۀ عالی جنگ سپاه.
29.ویشنیاکوف، ی.د. 1392. مبانی اساسی رویارویی با تروریسم. ترجمه محمد نایب پور. تهران: دانشگاه نیروی انتظامی.
30.واثق، محمود، حسینی، نرجس سادات. 1395. بررسی مفهوم و جایگاه امنیت و دفاع در اندیشۀ امام خمینی(ره)، مجلۀ سیاست دفاعی، ش94.
31.ناجی­راد، محمدعلی. 1387. جهانی­شدن تروریسم. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
32.هاشمی، سیدمصطفی، عبدالسلام اسمعیل زاده محسن حکمت نیا. 1398. سطح بندی پایداری امنیتی شهرستانهای مرزی با استفاده از تحلیل خوشه‌ای. نمونه موردی: شهرستانهای استان خراسان شمالی، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال نهم/ شماره مسلسل سی و دوم/ 180-163.
33.هرسیج، حسین. 1383. رابطۀ عملیات تروریستی و سیاسیت­های آمریکا، ماهنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، آذر و دی، شماره 171 و 172.
34.Alagappa, Muthiah.1987. The national security of developing states .Malaysia. ISIS.
35.Alexander, Wendt. 1992. Anarchy is what State Make of it: The Social Structure of power politics. International Organization, 46: 2.