ارزیابی کمی ژئودایورسیتی ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی برای حفاظت از میراث زمین‌شناسی آن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

ژئودایورسیتی پایه­هایی را برای تأمین مایحتاج زندگی جوامع مدرن فراهم کرده و منابع طبیعی، از قبیل سنگ­های ساختمانی، سنگدانه­ها، معادن، گازطبیعی، نفت و آب­های زیرزمینی را در اختیار انسان قرار می­دهد و بر مکان زندگی ما اثر می­گذارد و چشم اندازهای ارزشمند و خاص اطرافمان را افزایش می­دهد. برای ارزیابی چشم­اندازها در ژئومورفولوژی علاوه بر ارزش­های متنوع فرهنگی، علمی و اقتصادی، ژئودایورسیتی هم استفاده می­شود تا برای حفاظت میراث زمین شناسی داده­های متقن­تری ارائه نماید. ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی از فرم­های منحصر به فرد و میراث زمین شناسی با قدمت دوره کرتاسه است؛ بنابراین ضروری است ژئودایورسیتی منطقه ارزیابی شده تا اولویت­ها برای حفاظت از آن میراث در دستور کار قرار گیرد. برای این کار پس از جمع­آوری اسناد و نقشه­های مورد نیاز و مشاهدات میدانی، پردازش نقشه­ها با نرم­افزار GIS، شبکه بندی و محاسبات تنوع پدیده­های ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و زمین­شناسی در هر شبکه، نقشۀ ژئودایورسیتی در چهاردستۀ کم، متوسط، بالا و خیلی بالا تهیه شده است. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد: 9/3 درصد از منطقه را ژئودایورسیتی خیلی بالا به خود اختصاص داده که در شمال و جنوب غربی منطقه مشاهده می­شود. 5/11 درصد از مساحت منطقه، ژئودایورسیتی بالایی دارد که بیشتر در شمال و غرب منطقه دیده می­شود. 2/37 درصد از منطقه دارای ژئودایورسیتی متوسط است که به غیر از بخش­های جنوب غربی و مرکز در همۀ نواحی منطقه مشاهده می­گردد. 4/47 درصد از وسعت منطقه ژئودایورسیتی کمی دارند که بیشتر در مرکز و جنوب شرقی متمرکزند که فرایند باد سیستم شکل­زایی مسلط ژئومورفیک منطقه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The quantitative assessment of geodiversity of Proposed Geopark of West Khorasan Razavi to protect its geoheritage.

نویسندگان [English]

  • ali akbar shayan yeganeh 1
  • mohamad ali zangane asadi 2
  • Abolghasem Amir-Ahmadi 2
1 department of geomorphology and climatology , faculty of geography, hakim sabzevari university
2 department of geomorphology and climatology, faculty of geography and environment siences. hakim sabzevari university
چکیده [English]

Identifying various natural phenomena is essential for many scientific branches. geodiversity has provided the foundations for providing the living conditions of modern societies and puts it at the disposal of man natural resources, such as construction stones, aggregates, mines, natural gas, oil and groundwater; it forms the basis of agricultural land and fertile soils; Affects our place of residence; enhances the valuable and special landscape around us. In order to assess the perspectives used in geomorphology, in addition to the values of cultural, scientific and economic diversity, also from geodiversity, to provide more reliable data for the protection of the geological heritage. The proposed geopark of West Khorasan Razavi has unique forms and geological heritage dating to the Cretaceous. Therefore, it is essential that the geodiversity is evaluated to list priorities to protect heritage. To do this first, collected required documents and maps and field observations, processed map with GIS software, grided and calculated the diversity of geomorphology, hydrology and geology phenomena in each grid, then, the geodiversity map was prepared in four categories: low, medium, high and very high. The findings of this research show that 9.3% of the area is very high in geodiversity, which is observed in the north and southwest of the region. 11/5% of the area has a high geodiversity that is most seen in the north and west of the region. 37/2 % of the region has moderate geodesy, which can be seen in all areas except the southwest and center. 47.4% of the geodecimal area has a small amount, which are centralized in the central and southeast, where the wind process is dominant geomorphic formation of the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geodiversity
  • Geopark of West Khorasan Razavi
  • Geoheritage
  • Geoconsevation
  • Quantitative assessment

مراجع

  1. انصاری­فر، مجتبی. حسین روشن­رأی و عبدالرضا روشن ضمیری و ادریس روشن­ضمیری. ۱۳۹۲. بررسی ژئودایورسیتی منطقۀ سد تنگ­سهران بشاگرد، مکران(جنوب­شرق ایران). اولین همایش ملی مجازی علوم زمین، ارومیه، انجمن کاوشگران جوان زمین ارومیه، https://www.civilica.com/Paper-GEOCKU01-GEOCKU01_114.html
  2. درویش­زاده، علی. 1381. زمین­شناسی ایران . انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم، صص 902-1.
  3. صفاری، امیر. حمید گنجائیان، مژده فریدونی کردستانی و زهرا حیدری. 1398. بررسی توانمندی‌های ژئوتوریسمی با استفاده از روش­های ارزیابی و پهنه­بندی (مطالعه موردی: شهرستان­های دیواندره و سقز). مجله آمایش جغرافیا ، سال نهم، شماره مسلسل سی و یکم، بهار 98، صص 156-141.
  4. صفاری، امیر. سعید رحیمی هرآبادی، مجتبی هدائی آرانی و مهدی احمدی. 1393. ارزیابی توانمندی ژئومورفوسایت­های گردشگری در پایداری و مدیریت مناطق کارستیک( مطالعه موردی: غارچال نخجیر، استان مرکزی). مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال چهارم، شماره مسلسل چهاردهم، زمستان 1393، صص 36-19.
  5. یزدی، عبدالله.۱۳۹۲. ژئودایورسیتی ایران، عامل ارتقاء ژئوتوریسم و توسعۀ پایدار. دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا صص 1-11، https://www.civilica.com/Paper-CTEI02-CTEI02_169.html
  6. یزدی، عبدالله. محمد فودازی و الهام شاه­حسینی. 1393. زمین شناختی، ژئوکانزرویشن و اصول مدیریت در کاربری ژئوسایت‌ها. اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران، مؤسسۀ ایرانیان، قطب علمی برنامه­ریزی و توسعۀ پایدار گردشگری دانشگاه تهران، https://www.civilica.com/Paper-NCGTSD01-NCGTSD01_227.html
    1. Alexandrowicza, Zofia. Margielewskilow, Włodzimierz, 2010. Impact of mass movements on geoand biodiversity in the Polish Outer (Flysch) Carpathians. Geomorphology 123: 290-304.
    2. Benito-Calvo, Alfonso. Pérez-González, Alfredo. Magriand,O, Meza, Perdomo,  , 2009. Assessing regional geodiversity: the Iberian Peninsula, Earth Surface Processes and Landforms, 34:1433-1445.
    3. Brilha José, 2015. Inventory and Quantitative Assessment of Geosites and Geodiversity Sites: a Review Geoheritage, The European Association for Conservation of the Geological Heritage, p 16.
    4. Bruschi Viola Maria, Cendrero Antonio.2009. Direct and parametric methods for the assessment of geosites and geomorphosites. In: Reynard E, Coratza P, Regolini-Bissig G (eds) Geomorphosites. Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München. Section II, pp 73-88.
    5. Cleal, C.J. 2007. Geoconservation – what on Earth are we doing? In Hlad, B., & Herlec, U. (Eds.), Regional Conference on Geoconservation: Geological heritage in the South-European Europe. Book of abstracts (p. 25).  Ljubljana: Environmental Agency of the Republic of Slovenia. Retrieved from http://arsis.net/circular/ProGEO-Abstract.pdf.
    6. Com˘anescu Laura, Alexandru Nedelea, 2012. The assessment of geodiversity – a premise for declaring the geopark Buz˘aului County (Romania), J. Earth Syst. Sci. 121(6): 1493-1500.
    7. Dixon, Grant. 1996. Geoconservation: An International Review and Strategy for Tasmania. Occasional Paper 35. Hobart, Tasmania: Parks & Wildlife Service.
    8. Gordon, John Elise, Barron, Hugh., Hansom, Jim, Thomas, michael, 2012. Engaging with geodiversity—why it matters. Proceedings of the Geologists' Association 123: 1-6.
    9. Gordon, John Elise, Dvorak, Igor, Jonasson, Christer, Josefsson, Melanie, Kocianova, Milena, Thompson, Des B.a. 2002, Geo-ecology and management of sensitive montane landscapes. Geografiska Annaler 84A, 193-203.
    10. Gray, Murray. 2004. Geodiversity. Valuing and Conserving Abiotic Nature. Wiley, Chichester.
    11. Gray, Murray. 2008. Geodiversity: developing the paradigm. Proceedings of the Geologists' Association 119: 287-298.
    12. Gray, Murray.2013. Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature, Second Edition.  Published by John Wiley & Sons, Ltd.
    13. Hjort Jan, Miska Luoto. 2012. Can geodiversity be predicted from space? Geomorphology 153-154 & 74-80
    14. Hjort, Jan, Luoto, Miska, 2010. Geodiversity of high latitude landscapes in northern Finland. Geomorphology 115: 109-116.
    15. Justyna Warowna, Wojciech Zgłobicki, Grzegorz Gajek, Małgorzata Telecka,Renata Kołodyńska-Gawrysiak, Paweł Zieliński 2014. Geomorphosite Assessment In The Proposed Geopark Vistula River Gap (E Poland) Quaestiones Geographicae, Journal of Maps, 9(2): 173-180.
    16. Kääb, Andreas. 2008. Remote sensing of permafrost-related problems and hazards, Permafrost and Periglacial Processes 19(2): 107-136. 
    17. MELELLI, Laura, 2014. Geodiversity: A New Quantitative Index For Natural Protected Areas Enhancement, Geo Journal of Tourism and Geosites Year VII,. 11(3): 2-12.
    18. NĂSTASE Mihaela, Roxana CUCULICI, George MURĂTOREANU, Ines Grigorescu, Carmen-sofia dragotă, 2012. A gis-based assessment of Geodiversity in the maramures mountains Natural park. a preliminary approach, European Scgis Conference “Best practices: Application of GIS technologies for conservation of natural and cultural heritage sites” pp, 17-22.
    19. Neches, Irina-Maria, 2015. Geodiversity beyond material evidence: a Geosite Type based interpretation of geological heritage 2015. Proceedings of the Geologists’ Association, PGEOLA-483; No. of Pages 12
    20. Olaya, Victor, 2009. Basic land-surface parameters. In: Hengl, T., Reuter, H.I. (Eds.), Geomorphometry: Concepts, Software, Applications. Elsevier, Amsterdam, pp. 141-169.
    21. Panizza, Mario, 2009. The geomorphodiversity of Dolomites (Italy): a key of geoheritage assessment. Geoheritage 1: 33-42.
    22. Parks, Katherine, Mulligan, Mark, 2010. On the relationship between a resource based measure of geodiversity and broad scale biodiversity patterns. Biodiversity and Conservation 19: 2751-2766.
    23. Pellitero, Ramَn, Maria José Gonzلlez-Amuchastegui , Purificaciَn Ruiz-Flaٌo , Enrique Serrano Geoheritage, 2011. Geodiversity and Geomorphosite Assessment Applied to a Natural Protected Area: the Ebro and Rudron Gorges Natural Park (Spain)  3:163-174
    24. Pellitero, Ramon, González-Amuchastegui, Maria jose, Ruiz-Flaño, Purificacion, Serrano, Erique, 2011. Geodiversity and geomorphosite assessment applied to a natural protected area: the Ebro and Rudron Gorges Natural Park (Spain). Geoheritage 3: 163-174.
    25. Pereira, Diamantino Insua, Paulo Pereira, Jose´ Brilha, Leonardo Santos. 2013. Geodiversity  Assessment of Parana´ State (Brazil): An Innovative Approach, Environmental Management, pp 541-552, DOI: 10.1007/s00267-013-0100-2.
    26. Pereira, Diamantino Insua, Paulo Pereira, Jose´ Brilha, Leonardo Santos Jan Hjorta. 2012. Miska Luoto Geodiversity Assessment of Parana´ State (Brazil): An Innovative Approach, Geomorphology 153-154 & 74-80.
    27. Prosser, Colin, Burek, Cynthia, Evans, David, Gordon, John Elise., Kirkbride, Vanessa, Rennie, Alistair, Walmsley, Clive, 2010. Conserving geodiversity sites in a changing climate: management challenges and responses. Geoheritage 2: 123-136.
    28. Reynard, Emmanuel, 2004. Geotopos, geomorphosites et paysages geomorphologiques, in Reynard, E., and Pralong, J.P., (eds.), Paysages geomorphologiques, 123-136, Travaux and Recherches, 27, IGUL, Lausanne
    29. Serrano Cañadas Enrique, Ruiz-Flaño, Purificacin, 2007. Geodiversity: a theoretical and applied concept. Geographica Helvetica, 62: 140-147.
    30. Serrano Cañadas, Enrique, y Ruiz Flaño, Purificacin. 2007. Geodiversity: concept, assessment and territorial aplication. The case of tiermes-caracena (SORIA), Boletín de la A.G.E. N.º 45 - 2007, págs. 389-393.
    31. Sharples, Chris. 2002. Concepts and principles of geoconservation. Hobart, Tasmania: Parks & Wildlife Service. Retrieved from http://xbiblio.ecologia. edu.mx/biblioteca/Cursos/Manejo/Geoconservation.pdf.

38. Silva, Juliana De Paula, Diamantino Pereira, Alexandre M. Aguiar, & Cleide Rodrigues, 2013. Geodiversity assessment of the Xingu drainage basin, Journal of Maps, pp 254-262, http://dx.doi.org/10.1080/17445647.2013.775085

39. Thomas Michael. 2012. A geomorphological approach to geodiversity – its applications to geoconservation and geotourism Quaestiones Geographicae 31(1), Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, pp. 81-89.

  1. UNESCO. 1972. Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage. Retrieved from http://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf
  2. Van Loon, Tom, 2008 Geological education of the future. Earth-Science Reviews 86: 247-254.
  3. Virtanen, Risto., Luoto, Miska., Rämä, Teppo., Mikkola, Kari., Hjort, Jan., Grytnes, J.A., Birks, H.J.B. 2010. Recent vegetation changes in the high-latitude tree-line ecotone are controlled by geomorphological disturbance, productivity and diversity. Global Ecology and Biogeography 19(6): 810-821.
  4. Zhou, Qiming, Lees, Brian, Tang, Gue-an, 2008. Advances in Digital Terrain Analysis.Springer, Berlin. Lecture Notes in Geoinformation and Cartography, ISSN: 1863-2246

 

 

 

 

 

مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 10، شماره 36
شهریور 1399
صفحه 77-90

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار